Kuzey Amerika'nın altındaki kratonik damlama keşfi: Dünya'nın tektonik evrimi hakkında yeni ipuçları

Teksas Üniversitesi’ndeki bilim insanları, Nature Geoscience dergisinde yayınladıkları makalede, bu fenomeni ilk kez gözlemleyerek kraton incelmesinin aktif bir süreç olarak kaydedildiğini açıkladı.

Kratonlar, milyarlarca yıl boyunca kalıcılıklarıyla bilinen, Dünya kıtalarının çok eski kaya parçalarıdır. Ancak bazı durumlarda, bu kratonlar değişimlere uğrayarak kararlılıklarını etkileyebilir veya tüm kaya katmanlarını kaldırabilir. Örneğin, Kuzey Çin Kratonu geçmişte en derin kök tabakasını kaybetmiştir.

Bu yeni keşfin özel kılan ise, kraton incelmesinin şu anda aktif olarak gözlemlenebilmesidir. Araştırma ekibi, Teksas Üniversitesi’nden Junlin Hua’nın liderliğinde, bu süreci yakından inceledi.

Hua, "Kraton altında bir şey olabileceğini gözlemledik ve bunun neyin yönlendirdiği hakkında yeni bir fikre sahibiz" dedi.

Kratonik damlama, Amerika Birleşik Devletleri'nin Ortabatısı'nda yoğunlaşmakta. Ancak araştırmacılar, bu sürecin kıtada herhangi bir büyük değişim yaratmayacağı konusunda güvence veriyor. Damlamayı yönlendiren süreçler çok yavaş ilerliyor ve tektonik plakanın kalıntıları daha derine battıkça bu süreç duracak.

Araştırmanın ortak yazarı Thorsten Becker, keşfin, gezegenin evrimini inceleyen jeologlar için büyük bir önem taşıdığını belirtti. Becker, "Bu tür keşifler, Dünya'nın nasıl evrimleştiğini anlamamız için kritik. Kıtaların nasıl oluştuğunu ve parçalandığını anlamamıza yardımcı oluyor," dedi.

Keşif, Çin Bilim ve Teknoloji Üniversitesi’nde profesör olan Junlin Hua liderliğindeki bir projeden ortaya çıktı. Bu proje, Jackson Okulu'ndaki emekli Profesör Stephen Grand ve ekibi tarafından geliştirilen bir yöntemle Kuzey Amerika’nın altındaki jeolojik süreçlere dair yeni bilgiler sundu. Sismik verileri kullanan bilgisayar modeli, Kuzey Amerika'nın altındaki kabuk ve mantodaki dinamikleri daha iyi anlamamıza yardımcı oldu.

Becker, "Bu model, derin mantoyla daha sığ litosfer arasındaki önemli bölgeyi daha iyi temsil etmemizi sağladı," dedi. Yeni model, Farallon Plakasının yaklaşık 200 milyon yıldır Kuzey Amerika'nın altına dalarak kratonu zayıflattığını ve bu sürecin devam ettiğini ortaya koydu.

Araştırmacılar, Farallon Plakasının kratonu aşındırırken, plakadan salınan uçucu bileşiklerin bu süreçte önemli bir rol oynadığını düşünüyor. Hua, "Bu süreç, kratonun geniş bir bölgesinde incelmeye yol açıyor," dedi.

Bu keşif, bilim insanlarının Dünya'nın tektonik evrimini daha iyi anlamalarına yardımcı olurken, gelecekteki araştırmalar için de yeni sorular ortaya çıkarıyor.

patronlardunyasi.com