ABD’de rekor düzeye ulaşan BT taramaları gelecekte kanser vakalarını artırabilir mi?
ABD’de bilgisayarlı tomografi (BT) taramalarının kullanımı daha önce hiç olmadığı kadar artmış durumda. Hayat kurtarıcı olabilen bu teknolojiye yönelik talep son yıllarda yüzde 30’un üzerinde artarken, bazı bilim insanları düşük dozda iyonlaştırıcı radyasyonun uzun vadede kanser riskini artırabileceği konusunda uyarıyor.
Bireysel düzeyde risk oldukça düşük kabul edilse de, uzmanlar özellikle tıbbi gereklilik olmadan yapılan BT taramalarının toplumu gereksiz radyasyona maruz bırakabileceğini savunuyor. ABD ve İngiltere’den bir araştırma ekibi, bu taramalardan kaynaklanan radyasyonun teorik olarak ülkedeki tüm yeni kanser vakalarının yaklaşık yüzde 5’ini oluşturabileceğini öne sürüyor. Araştırmaya göre, sadece 2023 yılında yapılan BT taramalarının gelecekte 103.000 kanser vakasına neden olabileceği tahmin ediliyor.
Bu öngörü, yüksek radyasyonlu olaylara dayanan tarihsel verilerle destekleniyor. Eğer tahminler doğruysa, BT taramaları, alkol tüketimi gibi yaygın kanser risk faktörleriyle benzer düzeyde bir tehdit oluşturabilir.
Kaliforniya Üniversitesi San Francisco’dan epidemiyolog Rebecca Smith-Bindman liderliğindeki uluslararası araştırma ekibi, “BT sıklıkla hayat kurtarıcıdır, ancak potansiyel zararları göz ardı ediliyor” uyarısında bulunuyor. Smith-Bindman’a göre, ABD’de BT kullanımının yaygınlığı nedeniyle çok düşük görülen kanser riskleri bile zamanla büyük bir etkiye dönüşebilir.
Bilim dünyası henüz düşük doz radyasyonun kansere yol açtığına dair kesin bir sonuca ulaşmış değil. Ancak geçmişte atom bombası kurtulanları ve nükleer santral kazalarından etkilenen kişiler üzerinde yapılan uzun vadeli çalışmalar, bu tür bir ilişkinin mümkün olabileceğini gösteriyor. Örneğin, Hiroşima’da üç veya daha fazla BT taramasına denk radyasyon dozu alan bir grupta kanser riskinin anlamlı şekilde arttığı tespit edildi.
Amerikan Tıp Fizikçileri Derneği eski başkanı ve BT görüntüleme uzmanı Cynthia McCollough, “Hasta bir birey için BT taramasının riski, altta yatan hastalığın riskinden çok daha düşüktür” diyerek bu teknolojinin gereksiz yere göz ardı edilmemesi gerektiğini vurguluyor.
Nitekim geniş kapsamlı bir araştırma, düşük doz BT taraması yapılan sigara içenler ve sigarayı bırakmış bireylerde, yalnızca göğüs röntgeni yapılanlara kıyasla akciğer kanseri kaynaklı ölümlerde yüzde 20 azalma olduğunu ortaya koydu.
Araştırmanın dikkat çeken bir diğer yönü ise verilerin detaylı analizlere dayanıyor olması. 2016-2022 yılları arasında ABD genelindeki 143 sağlık kuruluşundan toplanan anonim veriler, 2023'te yaklaşık 62 milyon hastada 93 milyon BT taramasının yapılacağını gösteriyor.
Ancak araştırmacılar, düşük doz radyasyonun etkilerini tam olarak ortaya koymak için çok daha uzun süreli ve büyük ölçekli çalışmalara ihtiyaç olduğunu belirtiyor. Üstelik çocuklar ve ergenler, aynı dozda radyasyon karşısında yetişkinlere göre daha yüksek kanser riski taşıyor. Özellikle bir yaşın altındaki çocuklarda BT taramalarının tiroid kanseri riskini artırabileceği ifade ediliyor.
RMIT Üniversitesi’nden tıbbi radyasyon uzmanı Pradip Deb ise, radyasyon içermeyen alternatiflerin mümkün olduğunda tercih edilmesi gerektiğini savunuyor. Avustralya Tıbbi Görüntüleme ve Radyasyon Terapisi Derneği Başkanı Naomi Gibson da bu görüşe katılarak, “Bulgular uzun vadeli radyasyon maruziyetine dikkat çekse de, klinik olarak gerekli durumlarda BT görüntülemeyi engellememelidir,” açıklamasında bulunuyor.
Araştırmanın sonuçları JAMA Internal Medicine dergisinde yayımlandı.
patronlardunyasi.com
