Sıcak para stoku arttı: 283 milyar dolar
Hisse senedi, tahvil, bono alımı, kısa vadeli kredi kullandırımı ve mevduat hesabı açma gibi yollarla “parayla para kazanma”ya gelen yabancı sıcak para fonlar, yılın ilk yedi ayında Türkiye’ye 18,4 milyar dolar getirdi. Yabancıların yıllar boyu Türkiye’de park etmiş sıcak para yatırımlarının mevcut stok değeri temmuz sonu itibarıyla 282,9 milyar dolar oldu.
Yabancılar bu yıl daha çok portföy yatırımı şeklinde Türk kamu ve özel sektörünce ihraç edilen borçlanma senetleri alımı için sıcak para getirirken, Borsa’da ise net satıcı oldular. Türk bankalarının yurt dışından kısa vadeli kredi kullanımları da mayıstan itibaren hızlanarak devam etti. Yabancıların Türkiye’deki mevduatları ile Türk bankalarındaki yabancı para mevduatların hacminde ise geçen yıl ilk yedi ayda görülen hızlı artışa karşılık, bu yıl aynı dönemde ciddi bir azalma yaşandı.
7 AYDAKİ SICAK PARA GİRİŞİ
Dünya'dan Naki Bakır'ın haberine göre, yılın ilk yedi ayında Türkiye’ye portföy yatırımları cephesinde yüklü miktarda bir sıcak para girişi gerçekleşti. Ancak bu girişler büyük bölümü kamu tarafından ihraç edilenler olmak üzere borçlanma senetlerine yönelik oldu. Bu dönemde Hazine tarafından ihraç edilen devlet iç borçlanma senetleri (DİBS) için 15 milyar 42 milyon, bankaların borçlanma kağıtlarını almak için 8 milyar 603 milyon dolar getiren yabancılar, özel sektör borçlanma senetlerinde de 2 milyar 719 milyon dolarlık alım yaptı. Böylece yabancıların Türk kamu ve özel sektör borçlanma kağıtlarına yatırım için yedi ayda getirdiği toplam sıcak para 26 milyar 364 milyon dolara ulaştı.
Buna karşılık yabancılar Borsa’da net satıcı oldular. Yabancıların hisse senedi portföyünde yedi ayda net 1 milyar 271 milyon dolarlık çözülme yaşandı. Böylece portföy yatırımları cephesinde yılın ilk yedi ayındaki girişlerin neti 25 milyar 93 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Geçen yıl aynı dönemde sadece 1 milyar 761 milyon dolarlık bir net giriş olmuştu.
YABANCI MEVDUATINI ÇEKTİ
Portföy yatırımları yoluyla sıcak para girişi artarken, mevduat ve efektiflerde ise tersine göç yaşandı. Yabancıların kısa vadeli efektif ve mevduatlarında özellikle temmuz ayında yüklü miktarda çekiliş yaşandı.
Merkez Bankası’ndaki kısa vadeli yabancı mevduatında ilk altı ayda toplam 1 milyar 587 milyon dolar dolarlık azalışın ardından, temmuz ayındaki 6 milyar 123 milyon dolarlık çekilişle birlikte ocak-temmuz itibarıyla net toplam çözülme 7 milyar 710 milyon dolara ulaştı. Bankalardaki yabancı para mevduatlarda ise ilk yedi ay itibarıyla kümülatif 1 milyar 8 milyon dolarlık artış oldu.
Buna göre bu iki kalemde ilk yedi aydaki hareket eksi (-) 6 milyar 702 milyon dolar olarak gerçekleşti. Geçen yılın ilk yedi ayında yabancıların Merkez Bankası’ndaki kısa vadeli mevduatları ile bankalardaki yabancı para cinsi mevduatların toplam hacmi 17 milyar 356 milyon dolarlık bir büyüme kaydetmişti.
ON YIL ÖNCEKİNİN 38 MİLYAR DOLAR ALTINDA
Türkiye’deki sıcak para stokunun piyasa değeri 2022’den itibaren artmakla birlikte 321 milyar dolarla yıl sonları itibarıyla en yüksek düzeye ulaştığı 2014’teki hacmin hala altında.
Merkez Bankası’nın 1996- 2024 dönemini kapsayan veri setinden yapılan hesaplamaya göre stokun 1996 yılında 33,8 milyar dolar olan değeri, 2003’te 50 milyar doları, 2005’te 100 milyar doları, 2011’de 200 milyar doları, 2013’te 300 milyar doları aşmış, 2014’te 321 milyar dolarla tarihi zirveyi görmüştü.
İzleyen dönemde yaşanan çıkışlarla 2019 sonunda 222,9 milyar dolara indi. Stok, küresel pandemi yılı 2020’de 214,6 milyar dolara kadar indikten sonra yeniden büyümeye geçti. 2021’de 215,8 milyar, 2022’de 237,8 milyar, 2023 sonunda 263,8 milyar dolar olan stok, bu yılın temmuz sonu itibarıyla 283 milyar dolara yaklaştı.
BANKALAR KISA VADELİ KREDİYE YÜKLENDİ
Bankaların yurt dışından kısa vadeli kredi kullanımları özellikle son üç ayda hızlandı. Yabancıların Türk bankalarına açtıkları bu tür kredilerin tutarı ilk yedi ay itibarıyla 6 milyar 755 milyon dolara ulaştı. Bunun da 5 milyar 75 milyon dolarlık bölümü mayıs, haziran ve temmuz olmak üzere son üç ayda kullanıldı.
Diğer sektörlerin aldığı 314 milyon dolarlık tutarla birlikte ilk yedi ayda yurt dışından kısa vadeli kredi kullanımı yoluyla giren sıcak para 7 milyar 69 milyon dolara ulaştı. Geçen yılın aynı döneminde bu kanaldan giriş sadece 1 milyar 641 milyon dolar olmuştu. Geçen yıl ocak-temmuz döneminde özel sektörün yurt dışından ticari kredi kullanımı net 3 milyar 926 milyon dolar olurken, bu yıl aynı dönemde söz konusu kredilerde 1 milyar 50 milyon dolarlık çıkış yaşandı.
Ödemeler dengesi tablosunun “net hata ve noksan” kalemine göre ilk yedi ayda 5 milyar 968 milyon dolar olan kaynağı belirsiz sermaye çıkışları da düşüldüğünde, yılın ilk yedi ayında ülkeye toplam net sıcak para girişi 18 milyar 442 milyon dolar olarak hesaplandı. Söz konusu tutar geçen yılın aynı dönemindeki ile yaklaşık başa baş gerçekleşti.
patronlardunyasi.com
