Maliye Bakanı Kemal Unakıtan'ın "Mükellef'Bizi kaz gibi yoluyorsunuz' diyor ama baktim kümeste yolunacak kaz kalmamış" diyerek başlattığı mükellef sayısını artırma ve vergiyi tabana yayma projesi ters tepti. Yüksek vergiler nedeniyle bu yılın ilk alti ayında çoğunluğu şirketlerin ve esnafın oluşturduğu 210 bin mükkelef vergi ödemeyi kesti. Maliye Bakanlığı verilerine göre beş ana vergi kaleminde mükellef sayısı 7 milyon 563 binden, 7 milyon 353 bine indi. Yaşanan azalma, 2004 yılında Maliye müfettişlerinin sıkı denetimleri ve ekonomideki büyümenin de etkisiyle sağlanan 226 bin adetlik mükellef artışını da bir anda götürdü. Aktif mükellef sayısında 2003 sonundan itibaren başlayan artış bu yılın başında tersine dönerken, toplam vergi ödeyenlerin sayısı kriz yılı olan 2001'deki seviyeden bile 610 bin daha düşük.

Durgunluk göstergesi
Maliye Bakanlığı verilerinde net rakam olarak gösterilen (yeni vergi ödemeye başlayanların sayısı, mükelleflikten çıkanlardan düşülüyor) mükellef sayısındaki azalma, özellikle şirketler ve esnaf gibi kendi işyerinin sahibi olan kişileri kapsıyor. Yılın ilk yarısında en hızlı küçülme ise 72 bin adetie ticaret ve hizmet sektörüyle uğraşan işyerlerinin oluşturduğu katma değer vergisi (KDV) mükelleflerinde görüldü. Bu kesimi 52 bin 600 ile bakkal, kasap vb. gibi küçük esnafın oluşturduğu gelir vergisi mükellefleri izledi.

Mükellef sayısındaki azalma aynı zamanda ekonomideki durgunluğun da habercisi. Çünkü aktif mükellef sayısındaki azalma gelir ağsından vergi ödeyecek kişilerin azaldığını gösteriyor. Yani birçok meslek sahibi işyerini kapatarak vergi ödemekten kurtuluyor. (Bu kapanmalarda
vergi sisteminin de etkisi var. Birçok gelişmiş ülkede vergi 'en az geçim tutarı'denilen bir limitin üzerindeki gelirden alınıyor. Örneğin bu rakam ABD'de evli bir çift için 10 bin dolar. Bu tutarın üzerindeki gelirler vergilendiriliyor. Türkiye'de böyle bir limit yok. işletmelerden gelir üzerinden ortalama yüzde 40'a kadar vergi alınıyor. Ortalama vergi yükü ise yüzde 26 düzeyinde seyrediyor.)

Bu durum da ekonomide ilk çeyrekte yakalanan yüzde 5.3'lük büyümeye rağmen bazı sektörlerde işlerin iyi gitmediğini gösteriyor, ilk çeyrekteki büyüme rakamları içinde yüzde 16.5 artan inşaat ve yüzde 8.4 artan ithalat vergileri büyümenin motoru olurken, tarım, mali sektör ve hizmet gibi faaliyet alanlarındaki genişleme O'a yakın gerçekleşti.

Performans düşüşünün hızlandığı, geçen hafta açıklanan sanayi üretim endeksi verileriyle daha da belirginleşti. Başta tekstil, deri, büro malzemeleri ve otomotiv sanayiindeki üretim düşüşü geçen yılın aynı ayına göre yüzde 20'ye yaklaştı. Bu durum ekonomik büyümede yumuşak iniş kavramının bazı sektörlerde daha sert yaşandığını gösteriyor.

Oğuz Karamuk/Vatan