Galatasaray-Fenerbahçe derbisine yabancı hakem atanması çok tartışılıyor; oysa iki devin 1909’daki ilk maçını da bir İngiliz hakem yönetmişti
Yarınki Galatasaray-Fenerbahçe maçını yabancı hakemin yönetecek olması sanki bir ilkmiş gibi hararetle tartışılıyor. Oysa; iki ezeli rakibin 1909’daki ilk maçını da İngiliz hakem James La Fontaine yönetmişti. Aynı zamanda bir iş insanı olan James La Fontaine, İstanbul'da ilk futbol ligini kuran 3 kişiden biriydi.
0
Burak ARTUNER
Galatasaray’la Fenerbahçe tarihte ilk kez 17 Ocak 1909’da Kadıköy’de şu anda Şükrü Saracoğlu Stadyumu’nun olduğu sonraları “Papazın Çayırı” olarak adlandırılan o zamanki adıyla Union Club Sahası’nda karşı karşıya geldi.
Türkiye’de futbolun antik dönemindeki bu karşılaşmayı izleyen onlarca insan, muhtemelen bu iki takımın arasındaki rekabetin milyonları peşinden sürükleyen bir tutkuya dönüşeceğini tahmin edemezlerdi.
Peki ezeli rekabetin ilk maçını yöneten İngiliz James La Fontaine kimdi?
1827’de İngiltere’den İzmir’e yerleşen bir tüccar bir ailenin ferdi olan James La Fontaine, 1881’de dünyaya geldi. 1899’da babasının ölümünden sonra İstanbul’daki şirketin başına geçen James, zaten İzmir’deki yıllarında futbolla yakından ilgiliydi. İstanbul’a gelmeden önce İzmir’de kendisi de futbol oynuyor, hakemlik yapıyordu. Hatta 1894’te İzmir’de diğer İngiliz ailelerle birlikte Bournabat adında bir futbol ve ragbi kulübünü de kurmuştu. Bu ülkemizdeki ilk nizamname ve tüzüğü olan futbol kulübü olarak kabul edilmişti.
ŞİRKETİ BAHÇEKAPI’DAYDI
İstanbul’da Moda’da yaşayan James’in patronu olduğu aile şirketinin merkezi Bahçekapı’daydı. Tez canlı yapısı ve sosyal ilişkileri çok kuvvetli olan James, Nişantaşı’ndaki High School’da da İngilizce dersleri veriyordu. Kısa sürede İstanbul’daki İngilizlerin sözcüsü konumuna gelen genç patron, bazı arkadaşlarıyla İstanbul’da da futbol ligi kurmak için harekete geçti.
1902’DE CADI-KEUY’U KURDULAR
Yakın arkadaşları Horace Armitage ve İngiliz avukat Henry Pears da onun daima yanındaydı. La Fontaine ile Pears 1902’de Cadi-Keuy (Kadıköy) Football Club’u kurdular. Bu kulüpte Büyük Hasan, Dalaklı Hüseyin, Fuat Hüsnü (Kayacan) gibi Türk futbolcular da top koşturdu.
La Fontaine (Ayakta soldan 3.) ile Pears (Ayakta soldan 2.) 1902’de Cadi-Keuy (Kadıköy) Football Club’u kurdular.
ÇEKİNEREK BAŞLADILAR!
La Fontaine o günleri, Türkiye Futbol Federasyonu tarafından yayımlanan Türk Futbol Tarihi 1’nci cildinde şöyle anlatmıştı:
“Biz, üç beş İngiliz, Moda Çayırı’nda bu işe başladık. İki takım kuracak sayıda olmadığımız için hem canımız sıkılıyor hem de Türk gençlerini teşvik etmekten çekiniyorduk. Çünkü o zamanki yönetim her şeyden şüphelenir ve üç beş Türk’ün bir araya gelmesini istemezdi.”
La Fontaine iki İngiliz arkadaşı Armitage, Pears ile saraydaki bağlantılarını da kullanıp, izin almayı başararak 1904’te İstanbul Futbol Ligi’ni kurdular. Uzun yıllar İstanbul Futbol Birliği’nin başkanlığını yapan, pek çok maçı hakem olarak yöneten La Fontaine’in Birinci Dünya Savaşı'nın başlamasıyla diğer İngilizler İstanbul'dan ayrılsa da James Edward, büyük ortağı olduğu aile şirketinin işlerini denetleyip tasfiye etmek, aynı zamanda dul annesiyle bekâr kız kardeşlerine vasi olmak amacıyla Türkiye’de kaldı. Kasım 1915’te tutuklanıp Çorum’a sürüldü. Fakat Malta’ya götürülen İttihat ve Terakki Fırkası Genel Sekreteri Eyüp Sabri Bey’e yaptığı yardımlardan dolayı Sadrazam Talât Paşa’nın emriyle birkaç ay sonra salıverildi.
1910-1911 şampiyonu Galatasaray şampiyonluk şildi ile.
17 Temmuz 1917’de dört İngiliz’le birlikte bir kez daha tutuklanıp Kayseri yakınlarında küçük bir köy olan Mucur’a sürüldü. Aynı senenin Aralık ayında, Aydın ve İzmir valisi Rahmi Bey’in çabaları sayesinde serbest bırakıldı. James La Fonteine, müttefik gemilerinin İstanbul'u işgalinden birkaç gün önce şehre döndü. Şirketinin ilişkilerini yeniden kurup mütareke sonrası İstanbul'unda çalıştı. Daha sonrasında ne yaptığına dair pek bir bir kayıt bulunmamakla beraber 1934'de hayatını kaybettiği tahmin ediliyor.
1911-1912 şampiyonu Fenerbahçe şampiyonluk şildi ile.
GALASATARAY’IN TEKNİK DİREKTÖRÜ HAKEMİN EN YAKIN ARKADAŞIYDI
Gelelim 17 Ocak 1909’da La Fontaine’in Kadıköy’de yönettiği ilk maça.
Galatasaray futbol takımının ilk 11’inde Horace Armitage de yer alıyordu. Aynı zamanda Galatasaray’ın teknik direktörlüğünü de üstlenen Armitage, yukarıda yazdığım gibi aynı zamanda ligin üç kurucusundan biriydi ve hakem La Fontaine’in en yakın arkadaşıydı. Ev sahibi Fenerbahçe’nin teknik direktörü ise Galip Kulaksızoğlu’ydu. Galatasaray maçı kulübün kurucularından da olan Emin Bülent Serdaroğlu’nun attığı iki golle 2-0 kazanmayı bildi.
NADİR FOTOĞRAFTAKİ MAÇIN HAKEMİ DE İNGİLİZ’Dİ
Fenerbahçe-Galatasaray arasında 1913-1914'te oynandığı tahmin edilen bu maçın hakemi de İngiliz avukat Henry Pears'tı.
İki takımı bu 1909’daki maçtan birkaç yıl sonraki bir maçta gösteren ender fotoğraflardan birini de sizinle paylaşacağım. Cengiz Kahraman koleksiyonundaki bu fotoğraf da ilk maçın oynandığı Union Club Sahası’nda yani Papazın Çayırı’nda oynanmıştı. Hangi yıl çekildiği bilinmeyen bu fotoğrafın 1913 baharıyla 1914 sonbaharı arasında çekildiği sanılıyor. Sağ alt köşesinde o dönemin ünlü Modalı fotoğrafçısı Ferid İbrahim’in kaşesi olan fotoğrafın sağ üst köşesinde, “Kadıköy’de Union Club’da Galatasaray ile Fenerbahçe kulüpleri arasında bir futbol maçı” ibaresi okunuyor.
Bu maçın hakemi de yazımızdaki tanıdık bir isim. Bu kişi de La Fontaine’in yakın arkadaşı İngiliz avukat Henry Pears’tan başkası değil.
Yani sevgili okuyucular, iki takım arasında yarın oynanacak Galatasaray-Fenerbahçe maçı, yabancı hakemin yöneteceği ilk derbi olmayacak. Bu nedenle maçın hakemine takılmaktan çok, ezeli rekabetin tadını çıkarmak iki takım taraftarları için en keyiflisi olacaktır, diye düşünüyorum.
İyi pazarlar.
patronlardunyasi.com
