Türkiye İstatistik Kuru­mu’nun (TÜİK), 8 Mart Dün­ya Kadınlar Günü öncesi açık­ladığı “İstatistiklerle Kadın 2024” araştırmasına göre ka­dınların ekonomi ve çalışma yaşamına katılımı görece art­makla birlikte toplumsal eşit­likte erkeklerle var olan derin uçurum kapanmadı.

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine (ADNKS) göre 2024 sonun­da 85 milyon 664 bin 944 olan Türkiye nüfusunun 42 mil­yon 853 bin 110 kişi ile yüzde 49,98’ini kadınlar oluşturu­yor. Başka deyişle kadın ve er­kek nüfusu sayısal olarak yak­laşık eşit. Toplamda erkekler­le birbirine yakın olan nüfus dengesi, kadınların daha uzun yaşaması nedeniyle, özellik­le 60 ve üzeri yaş grubundan itibaren kadınların lehine de­ğişiyor. Kadın nüfus oranı, 60- 74 yaş grubunda yüzde 51,98’e çıkıyor, 75 ve üzerinde yüzde 60’ı aşıyor.

KADININ İŞGÜCÜNE KATILIMI DÜŞÜK

2023 Hane Halkı İşgücü Araştırması verilerinin kul­lanıldığı İstatistiklerle Ka­dın 2024 araştırmasına göre, 15 ve daha yukarı yaştaki top­lam nüfusun yüzde 53,3’ü iş­gücüne katılırken, erkekler­de yüzde 71,2 olan bu oran ka­dınlarda yüzde 35,8’de kalıyor. Türkiye, kadının iş gücüne ka­tılımda OECD ülkeleri içinde en son sırada yer alıyor.

Kadınların eğitim seviye­si yükseldikçe işgücüne katı­lım oranı artıyor. Kadınlarda iş gücüne katılım oranı okur­yazar olmayanlarda yüzde 13,8, lise altı eğitimli kadınlar­da yüzde 26,8, lise mezunu ka­dınlarda yüzde 37,4, mesleki veya teknik lise mezunlarında yüzde 45 olurken, yükseköğ­retim mezunu kadınlarda bu oran yüzde 68,9’a yükseliyor.

KADINLARDA İSTİHDAM ORANI ERKEKLERİN YARISINDAN AZ

15 ve daha yukarı yaşta­ki toplam nüfusta yüzde 48,3 olan istihdam oranı da ka­dınlarda yüzde 31,3 düzeyin­de kalırken, erkeklerde yüzde 65,7’e yükseliyor.

En yüksek kadın istihdam oranı, yüzde 38,9 ile TR61 (Antalya, Isparta, Burdur), en düşük kadın istihdam oranı ise yüzde 19,8 ile TRC3 (Mar­din, Batman, Şırnak, Siirt) bölgesinde. Erkeklerde ise bu oran, yüzde 71,8 ile TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) bölgesinde en yüksek, yüzde 56,7 ile TRB2 (Van, Muş, Bit­lis, Hakkâri) bölgesinde ise en düşük düzeyde.

Toplam 15+ yaş nüfusta en yüksek istihdam oranı yüzde 54,5 ile TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli), en düşük istihdam oranı ise yüzde 37,5 ile TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) bölgesinde bulunuyor.

İŞSİZLİK ORANI KADINLARDA ÇOK DAHA YÜKSEK

Dünya'dan Naki Bakır'ın haberine göre, aktif iş arayanlara göre be­lirlenen işsizlik oranı erkek­lerde yüzde 7,7 olurken, kadın­larda yüzde 12,6’ya ulaşıyor. İş arama durumuyla orantı­lı olarak okur yazar olmayan kadınlarda yüzde 3,3, lise al­tı eğitimli kadınlarda yüzde 9,2 olan işsizlik oranı, düz li­se mezunu kadınlarda yüzde 18,5’e ulaşıyor. Bu oran mes­leki ve teknik lise mezunu ka­dınlarda yüzde 18 ve yüksek öğrenimli kadınlarda da yüz­de 14’le oldukça yüksek dü­zeyde. Eğitim düzeylerine gö­re kadınlarda işsizlik oranları ilköğretim ve altı düzeylerde erkeklere göre daha düşük, li­se ve üstü eğitim basamakla­rında ise erkeklerin genelde iki katı.

ÇOCUKLU ÇALIŞANLARDA KADIN-ERKEK FARKI

3 yaşın altında çocuğu olan 25-49 yaş grubundaki birey­lerin 2014 yılında yüzde 59,8 olan istihdam oranı, 2023 yı­lında yüzde 60,1’e yükseldi. Bu oran cinsiyete göre incelen­diğinde farklı bir tablo ortaya çıkıyor. Hanesinde 3 yaşın al­tında çocuğu olan 25-49 yaş grubundaki erkeklerin yüzde 90,1 olan istihdam oranı, ka­dınlarda yüzde 27,1’e düşüyor.

Yarı zamanlı çalışanların is­tihdam içindeki oranı toplam­da yüzde 10,2. Erkeklerde yüz­de 7,3 olan bu oran kadınlarda yüzde 16,1 ile bunun iki katın­dan daha yüksek.

ÜCRETTE DERİN UÇURUM

Cinsiyetler arasında tüm eğitim düzeylerinde erkekler lehine ücret veya kazanç farkı bulunuyor. Kazanç Yapısı İsta­tistiklerine göre, yıllık ortala­ma brüt ücret-maaş ile hesap­lanan gösterge için en yüksek fark yüzde 17,4’le yükseköğre­tim mezunlarında, en düşük fark yüzde 13,2 ile ilkokul ve al­tı mezunlarda gerçekleşti.

Yıllık ortalama brüt kazanç ile hesaplanan göstergede ise en yüksek fark yüzde 20 ile li­se mezunlarında, en düşük fark yüzde 14,9 ile ilkokul ve altı mezunlarda gerçekleş­ti. Cinsiyetler arası ücret ve­ya kazanç farkı, erkek ve kadın arasındaki ücret veya kazanç farkının erkek ücret veya ka­zancına yüzdesel oranı olarak tanımlanıyor.

YÜKSEKÖĞRENİMDE KADINLAR ERKEKLERİ YAKALIYOR

Ulusal Eğitim İstatistiklerine göre, ülke genelinde yükseko­kul ve fakülte, yüksek lisans ve doktora mezunu olan 25 ve daha yukarı yaştaki nüfusun toplam nüfus içindeki oranı, 2008-2023 döneminde yüzde 9,1’den yüzde 24,4’e yükseldi. Cinsiyete göre incelendiğinde, kadınlarda bu oranın daha hız­lı arttığı görüldü. 2008 yılında yükseköğretim mezunu 25 ve daha yukarı yaştaki kadınların oranı yüzde 7,1, erkeklerin ora­nı yüzde 11,2 bulunuyordu, bu oran 2023 itibarıyla kadınlar­da yüzde 22,7’ye ulaştı, erkek­lerde de yüzde 26,2 oldu.

KADINLARIN ÜÇTE BİRİ YOKSULLUK RİSKİ ALTINDA

Yoksulluk ve Yaşam Koşulları İstatistiklerine göre yaş grup­larına göre yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında olanların oranına bakıldığında, 2024 yılında toplam nüfusun yüzde 29,3’ünün risk altında olduğu belirlenirken, erkek­lerde yüzde 27,1 olan bu oranın kadınlarda yüzde 31,5’le çok yüksek olduğu görüldü. Aynı oranlara 18-64 yaş grubu için bakıldığında da yoksulluk ve­ya sosyal dışlanma riski altında bulunan kadınların oranının yüzde 29,5’le, erkeklerdeki yüzde 23,1’lik düzeye göre da­ha yüksek olduğu belirlendi.

TOPLUMDA KADININ YERİNE İLİŞKİN GÖSTERGELER

-Dışişleri Bakanlığı verile­rine göre 2011 yılında yüzde 11,9 olan kadın büyükelçi ora­nı 2024 yılında yüzde 26,9’a yükseldi.

-2024 yıl sonu itibarıyla TBMM’de 593 milletvekilinin 118’i kadın. Kadın milletveki­li oranı 2007-2024 dönemin­de yüzde 9,1’den yüzde 19,9’a yükseldi.

-2010-2011 öğretim yılın­da yükseköğretimde yüzde 27,6 olan kadın profesör oranı 2023-2024’te yüzde 34,6’e, kadın doçent oranı da yüzde 32,2’den yüzde 42,1 çıktı.

-İş hayatında 2012 yılında yüzde 14,4 olan üst ve orta dü­zey yönetici pozisyonundaki kadın oranı 2023 yılında yüz­de 20,6’ya yükseldi.

-Borsa İstanbul’da işlem gören en büyük 50 şirketin (BİST 50) yönetim kurulu üye­leri içinde 2016 yılında yüzde 12,2 olan kadın oranı 2024 yı­lında yüzde 19,4’e ulaştı.

-Tam zaman eşdeğeri (TZE) cinsinden kadın Ar-Ge personel sayısı, 2023 yılında 99 bin 195 kişi ile toplam Ar- Ge personel sayısının yüzde 34,1’ini oluşturdu. Sektörler itibarıyla TZE cinsinden kadın Ar-Ge personel oranı, yükse­köğretimde yüzde 47,7, kâr amacı olmayan kuruluşların da dâhil edildiği genel dev­lette yüzde 29,6, mali ve mali olmayan şirketlerde ise yüz­de 27,8.

-2024 yılında ilk evlenme yaşı kadınlarda ortalama 25,8, erkeklerde 28,3 oldu. Orta­lama ilk evlenme yaşının en yüksek olduğu il, kadınlarda 29,1, erkeklerde 31,9 ile Tunce­li, en düşük olduğu il ise kadın­larda 23,3 ile Ağrı, erkeklerde 26,5 yaş ile Şanlıurfa oldu.

-Kadınların yüzde 38,7’si kendisinden daha yüksek eği­timli erkeklerle evli. Eşlerin­den daha yüksek eğitimli olan kadınların oranı yüzde 16,7, eğitim seviyeleri aynı olan eş­lerin oranı ise yüzde 43,2.

-Kesinleşen boşanma da­vaları sonucu annenin velaye­tine verilen çocuk oranı yüzde 74,4.

-2024 yılında 16-74 yaş grubundaki bireylerin inter­net kullanım oranı yüzde 88,8. Bu oran kadınlarda yüzde 85,4, erkeklerde yüzde 92,2.

-Yaşadıkları çevrede gece yalnız yürürken kendilerini güvensiz hissedenlerin oranı erkeklerde yüzde 15,2 olur­ken, kadınlarda yüzde 35,9’e ulaşıyor.

-Evde yalnız olduklarında kendilerini güvensiz hisse­denlerin oranı da erkeklerde yüzde 3,1 olurken, kadınlarda yüzde 8,4’le çok daha yüksek.

patronlardunyasi.com