Petrol parası Nobel’e

Alfred Nobel"in 30 milyon İsveç Kronu (6 milyon YTL) ayırdığı ödül sistemindeki paranın 5 milyon 200 bini (1.3 milyon YTL) Azerbaycan Bakü petrollerinden elde edilen gelirin yansımasıydı

CHRONICLE dergisinin perşembe günü çıkacak altıncı sayısında, Nobel ailesinin bilinmeyen Bakü günleri anlatıldı. Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Nesrin Sarıahmetoğlu Karagür"ün kaleme aldığı çalışma, 19. yüzyılın ortalarından itibaren Bakü petrolleriyle ilgilenen ailenin servetini nasıl oluşturduğunu da gözler önüne serdi. "Nobel Ödülleri"yle Azerbaycan halkı bir anlamda gurur duymakta. Çünkü Nobel Kardeşler"in faaliyetlerinin büyük bir bölümü Azerbaycan"la ilintili" diyen Karagür"ün araştırmasına göre, İsveç vatandaşı olan Robert Nobel, Bakü petrollerine yatırım yapan ilk yabancıydı.

BİNLER GREVE GİTTİ

1875"te 1000 sterlin ödeyerek Karaşehir"de küçük bir rafineri alan Robert Nobel, burayı yeniden inşa ederek petrole bakış açısını değiştirdi. Yeni yöntemlerle kısa sürede büyük gelir elde eden Nobeller"e bir süre sonra arabalarla taşınan petrol yetmedi. Böylece kuyulardan petrol imalathanelerine bir boru hattı döşenmesi meselesi gündeme geldi. Balahanı"dan Karaşehir"e döşenen boru hattının maliyeti 10 bin sterlindi. Bu hatla binlerce varil petrol taşındı ve 150 bin sterlinlik yıllık kazanç sağlandı. Bu yenilik yüzünden binlerce arabacı, fıçıcı, tulumcu greve gitti ve boru hatlarının sökülmesini talep etti. Hattın kesilmesi ihtimaline karşı sayısız kontrol kuleleri ve yapılar inşa ettirildi. Petrol ürünleri bütün Rusya üzerinden trenle ve gemiyle Orta Asya ve Avrupa"ya dağıtılmaya başlandı. 1879"da da Bakü petrol sahalarından Hazar Denizi"ne bir boru hattı döşendi.

Tanker filosu da kurdular

PETROLÜN deniz yoluyla ilk taşınması da Ludvig Nobel tarafından gerçekleştirildi. 1877"de Ludvig Nobel"in kendi çizimleriyle İsveç"te, Motall Gemi Yapım Fabrikası"nda yaptırdığı gemiye "Zaraostra" (Zerdüşt) adı verildi. Bu petrol taşıma gemisi (tanker) Hazar Denizi"ne getirildi ve dünyada ilk petrol taşıyan tanker unvanını da kazandı. İlk tankerin başarısından sonra Nobel Kardeşler bir tanker filosu inşa ettiler ve "Moses", "Spinoza", "Darwin" gibi adlar verdiler. Bundan sonra diğer petrol sermayedarları da gemileri İsveç"te yaptırıp taşıma meselesini çözümlediler. Nobel Kardeşler Petrol Şirketi"nin arması Surahanı kasabasındaki Ateşgede"den (Ateşgah) esinlenerek yapılmıştı. Nobeller petrol taşıma gemilerine çeşitli dini isimler verdiler. Başka dinlere hep saygı gösterdiler.