İşlenmemiş gıda fiyatları belirleyici

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), ocak ayında işlenmemiş gıda fiyatlarının, arz yönlü unsurların etkisiyle oldukça yüksek bir artış göstererek, enflasyonun üzerinde belirleyici olduğunu belirtti.

Merkez Bankası tarafından yapılan açıklamada, ''2006 Ocak ayı Fiyat Gelişmeleri'' değerlendirildi.
 
Değerlendirmede, işlenmemiş gıda ürünleri dışındaki fiyat hareketlerinin olumsuz bir görünüm arz etmediğini, söz konusu grubu dışlayan özel kapsamlı göstergelerin tamamında yıllık enflasyonun gerilediği kaydedildi.
 
Bankanın değerlendirmesinde, ''Bununla birlikte, hizmet fiyat enflasyonunda beklenen yavaşlama henüz gözlenmemiştir'' denildi.
 
Yıllık enflasyon ocak ayında yükselirken, enflasyonun ana eğilimini ölçmeye yönelik olarak hesaplanan enerji, işlenmemiş gıda ürünleri, alkollü içecekler ve tütün ürünleri ile altın hariç, TÜFE göstergesinin yıllık artışındaki yavaşlama eğilimi belirginleşti.
 
Ocak ayında mal grubu fiyatları yüzde 0.93 oranında, hizmet grubu fiyatları ise yüzde 1.20 oranında arttı.
 
Hizmet grubu yıllık fiyat artışı bir önceki aya göre belirgin bir değişim göstermedi. Hizmet grubu fiyatları ayrıntılı incelendiğinde, kira ve lokanta-oteller grubundaki yüksek artışların devam ettiği, ulaştırma hizmetleri fiyat artışlarının ise akaryakıt fiyatlarındaki gelişmelere bağlı olarak yavaşladığı görüldü. 
 
Mal grubu
 
Mal grubundaki yıllık enflasyon işlenmemiş gıda fiyatlarının etkisiyle yükselirken, döviz kurunun istikrar kazanmasına ve iç talepteki yavaşlamaya paralel olarak, enerji ve işlenmemiş gıda dışı malların yıllık fiyat artış hızındaki gerileme eğilimi devam etti ve ocak ayı itibariyle bu gruptaki yıllık enflasyon yüzde 5.73 oldu. Gıda ve alkolsüz içecekler grubu fiyatlarındaki yüzde 4.44 oranındaki yükseliş, son beş yılın en yüksek ocak ayı fiyat artışı oldu.
 
Bu gelişmede yüzde 8.82 oranıyla 2003 bazlı endekste tarihsel olarak en yüksek oranlı artışın yaşandığı işlenmemiş gıda ürünleri grubu fiyat gelişmeleri belirleyici oldu. Söz konusu artışla bu alt kalemde yıllık enflasyon yüzde 20.73 oranına ulaştı. 
 
Gıda fiyatları enflasyon üzerinde risk
 
Ocak ayı enflasyon gelişmelerinin son dönemde Merkez Bankası raporlarında sıkça dile getirilen gıda fiyatlarının enflasyon üzerinde önemli bir risk unsuru olduğu değerlendirmesini desteklediği belirtildi.
 
Değerlendirmeye göre, bu dönemde gerek olumsuz hava koşulları gerekse bazı ürünlerde artan ihracat imkanları neticesinde önemli ölçüde yükselen sebze fiyatları, yüzde 4.44 oranındaki gıda ve alkolsüz içecekler grubu enflasyonunun yaklaşık 3.1 puanını oluşturdu.
 
Bir diğer ifadeyle, sebze fiyatları hariç tutulduğunda ocak ayında enflasyon sıfıra yakın gerçekleşti.
 
İşlenmemiş gıda ürünleri fiyatlarındaki gelişmelerin aksine, son iki ayda, işlenmiş gıda fiyatlarının yıllık enflasyonunda düşüş görüldü.
 
Ancak, buğday başta olmak üzere hububat üretiminde gözlenen gerilemeler, bu gruptaki fiyat gelişmeleri üzerinde etkili olmaya devam etti.
 
Bu doğrultuda, ekmek ve tahıllar grubu fiyatlarındaki artışlar ocak ayında da devam etti ve hanehalkı tüketiminde önemli bir yer tutan ekmek fiyatlarındaki yıllık artış yüzde 18.38 oranına ulaştı.
 
Giyim grubu
 
Geçen yılın ocak ayında yüzde 6.25 oranında gerileyen giyim grubu fiyatları, bu yıl yüzde 8.43 gibi yüksek bir oranda geriledi.
 
Son yıllarda giyim grubunda yıllık enflasyonun diğer harcama gruplarına kıyasla daha düşük bir oranda kalmasında, küresel rekabet koşulları etkili oldu.
 
Bu çerçevede, giyim grubunun enflasyondaki düşüş sürecine yaptığı katkının önümüzdeki dönemde de devam edeceği tahmin ediliyor.
 
Konut grubu
 
Konut grubu fiyatları ocak ayında yüzde 1.18 oranında arttı. Bu gelişmede, yüzde 1.59 oranında artan kira alt kalemi belirleyici oldu.
 
Böylece kira kalemindeki yıllık artış oranı yüzde 20.33 seviyesine ulaştı. Ocak ayında konut grubu fiyatlarında etkili olan diğer bir gelişme de fiyatı belediyeler tarafından belirlenen şebeke suyu alt kaleminde gözlenen yüksek orandaki (yüzde 4.28) artış.
 
Ulaştırma grubu fiyat endeksi, ocak ayında yüzde 0.03 oranında geriledi ve yıllık artış oranı yüzde 8.46'ya düştü.
 
Bu gelişmede ocak ayında akaryakıt fiyatlarında gözlenen yüzde 2.37 oranındaki gerileme etkili oldu. Otomobil fiyatlarındaki yüzde 1.65 oranındaki artış ise grup fiyatlarında akaryakıt ürünleri kaynaklı olumlu etkiyi sınırlayan bir gelişme oldu.  -
 
Haberleşme grubu
 
Haberleşme grubunda, cep telefonu görüşme ücretlerinde gözlenen artışların etkisi ile fiyatlar ocak ayında yüzde 1.71 oranında arttı.
 
Grup fiyatları yıllık artış oranı yüzde 1.06 ile halen düşük bir seviyede, ancak, Türk Telekom'un telefon görüşme tarifelerinde yaptığı fiyat ayarlamalarının, mart ayında grup fiyatlarına belirgin olarak yansıyabileceği düşünülüyor.
 
Ocak ayında yüzde 0.05 oranında azalış gösteren ÜFE'ye tarım sektörü 0.32 puan artırıcı yönde etki yaparken, sanayi sektörü 0.37 puan azaltıcı yönde katkı sağladı.
 
Bu dönemde özellikle kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri, giyim ve ana metal sanayi sektörlerindeki fiyat azalışlarına bağlı olarak imalat sanayi fiyatları aralık ayına göre yüzde 0.58 oranında azaldı.
 
Petrol ürünleri fiyatlarında görülen azalışlara bağlı olarak kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri fiyatları geçen aya göre yüzde 7.96 oranında gerilerken, petrol ürünleri hariç imalat sanayi fiyatları son birkaç aydır sergilediği düşüş eğiliminden sonra ocak ayında yüzde 0.24 oranında artış gösterdi.
 
Enerji ve ara malları
 
Üretici fiyat endeksi MIGS sınıflamasına göre incelendiğinde, enerji ve ara malları fiyatları ocak ayında gerilerken, sermaye ve dayanıklı tüketim malları fiyatlarında artış gözlendi.
 
Ara malları fiyatları döviz kurunun istikrarlı seyriyle ocak ayında da gerilemeye devam ederken, dayanıklı tüketim malları fiyatlarındaki artış mobilya ve beyaz eşya fiyatlarında gözlenen yükselişlerden kaynaklandı.
 
Giyim fiyatlarındaki düşüşün gıda fiyatlarındaki artışları dengelemesiyle dayanıksız tüketim malları fiyatlarında ocak ayında aralık ayına göre önemli bir değişim gözlenmedi.
 
Ayrıca, petrol ürünleri fiyatları kaynaklı olarak 2006 yılı ağustos ayından bu yana azalış eğiliminde olan enerji fiyatları, aralık ayındaki artışından sonra 2007 yılının ocak ayında da gerileme kaydetti. 
 
Yaklaşan gelişmeler
 
Değerlendirmede, giyim ve ayakkabı grubunda indirim sezonunun sürdüğü belirtilirken, mart ayında haberleşme grubunda telefon görüşme ücreti kaynaklı yüksek fiyat artışları beklendiği kaydedildi.