İskandinav şirketlerinin başarısının arkasındaki Darwin formülünü Lego CEO'su Niels Christiansen açıkladı

The Economist gazetesinin İskandinav ülkelerinin başarısını ele konuyu Oksijen gazetesi "Viking şirketlerinin beş sırrı" başlığı ile ele aldı. 

İşte "Viking şirketlerinin beş sırrı" yazısının tamamı şu şekilde:

Kopenhag’daki “Carl Villası’nın” yemek odasında ziyaretçiler klasik heykellerle bezeli bahçeye bakıyor. Yapı 1982’de Carlsberg’in kurucusunun oğlu Carl Jacobsen tarafından yaptırıldı. Şu an binayı toplantılar için kullanan firma aradan geçen sürede dünyanın en büyük bira markalarından birine dönüştü. Carlsberg patronu Jacob Aarup-Andersen bu başarının Danimarkalı şirketlere dair daha büyük bir gizemin parçası olduğunu kabul ediyor.

Aynı şey İsveç, Norveç ve Finlandiya için de geçerli. İskandinavya dünya nüfusunun yüzde 0.3’üne ev sahipliği yapıyor. Küresel GSYİH’nin ise yüzde 1’ini üretiyor. Lego gelir açısından dünyanın en büyük oyuncak imalatçısı, IKEA ise en büyük mobilya üreticisi ve İsveç köfte sayesinde altıncı büyük restoran zinciri. Endüstriyel makine üreticisi Atlas Copco, telekomünikasyon ekipmanı firmaları Nokia ile Ericsson, emniyet kemeri üreten Autoliv ve asansörcü KONE’nin yanı sıra dünyanın en büyük müzik platformu Spotify ve en büyük şimdi al sonra öde hizmeti sağlayıcısı Klarna da bu bölgeden. Zayıflama ilaçlarının öncüsü Danimarkalı Novo Nordisk Avrupa’nın en değerli şirketi.

Kuzeyli firmalar son on yılda Avrupa’nın geri kalanından daha iyi performans sergiledi. Bahsi geçen dört ülkede borsaya kayıtlı finans dışı firmalar 10 yıldır hissedar getirisinde Avrupa ortalamasının üzerinde.

İskandinav firmalarının kıtanın en değerli şirketlerini gösteren MSCI Europe endeksindeki payı beş yıl önce yüzde 10 iken bugün yüzde 13 civarında, yani Alman firmalarıyla aşağı yukarı aynı. Aynı sektörlerdeki küresel rakiplerine karşı da iyi performans sergiliyorlar. Bölgenin borsaya kayıtlı en değerli 20 şirketinin ortalama faaliyet kârları 2023’te rakiplerinden yüzde 7 puan yüksekti.

ATALARI GİBİLER

Başarıda etkili faktörlerden biri tıpkı Viking ataları gibi İskandinav iş insanlarının da yabancı sulara yelken açmaktan korkmaması. Aarup-Andersen “Küçük ülke olmak bir yandan lütuf çünkü uluslararası alana açılmayı zorunlu kılıyor” diyor. Verilerine ulaşılabilen en değerli 10 İskandinav şirketinin yurtiçinde elde ettiği gelirin ortalama payı sadece yüzde 2. Bu rakam Avrupa’nın geri kalanındaki şirketler için yüzde 12, ABD’de ise yüzde 46. İkinci faktör yeni teknolojileri coşkuyla kucaklamaları. Eurostat’a göre AB’de en az 10 çalışanlı firmaların yüzde 45’i ücretli bulut bilişim hizmeti kullanıyor. Kıtanın zirvesinde yer alan dört İskandinav ülkesindeki ortalama oran ise yüzde 73.

Teknoloji iştahı start-up alanında da kendini gösteriyor. Avrupa’da sadece Londra, Paris ve Berlin Stockholm’den daha fazla girişim finansmanı çekiyor. Helsinki Angry Birds’ün üreticisi Rovio ve Clash of the Clans’ı yapan Supercell gibi oyun firmalarından geçilmiyor. İskandinav girişimciler başarısız olmaları halinde cömert işsizlik yardımlarından ve iyi işleyen sağlık ve eğitim sistemlerinden yararlanacaklarını bilmenin rahatlığını yaşıyor.

Üçüncü faktör, hükümet politikaları. Yüksek kişisel vergi oranları bölgedeki sosyal hizmet sistemlerini finanse ederken şirket kârları Amerika’yla neredeyse denk. Heritage Foundation’ın yıllık ekonomik özgürlük endeksinde Danimarka, İsveç ve Norveç hep ilk 10’da.

Dördüncü sebep sabırlı hissedarlar. McKinsey’ye göre uzun süreli sahiplik oranı Avrupa şirketlerinde beşte üç ve ABD’de sadece beşte birken İskandinavlarda beşte dört. Borsaya kayıtlı İskandinav şirketlerinden beşte dördü Batılı rakiplerine kıyasla Ar-Ge’ye daha fazla harcama yapıyor.

İskandinav iş modeli önümüzdeki yıllarda zorluklarla karşılaşabilir. Yurtdışı faaliyetlere bağımlılıkları sebebiyle Kuzeyli şirketler jeopolitik sulardaki fırtınalara özellikle açık. 2023’te Carlsberg’in Rusya’daki işlerine Rus hükümeti tarafından el koyuldu. Maersk’in Kızıldeniz’deki gemileri ve konteyner terminalleri Husilerin füzeleriyle vurulunca şirket Süveyş Kanalı’ndan uzak durmak zorunda kalıp hem zaman hem para kaybetti.

Donald Trump’ın ikinci döneminde yurtdışında iş yapmak daha da zorlaşabilir. Müstakbel başkan tüm ülkelere yüzde 10’luk ithalat gümrük vergisi getireceğini söyledi. En değerli 10 İskandinav şirketin satışlarının üçte birini ABD’ye yaptığı düşünülürse sorun yaşayabilirler.

Tüm bunların üstesinden gelmek için İskandinav firmalarının bir özelliğine daha ihtiyaç var. Patronlar da bu özelliği dile getirmeyi seviyor. Lego CEO’su Niels Christiansen bölge firmalarının başarısını değerlendirirken Charles Darwin’i hatırlatıyor: “En güçlüler değil değişime en iyi uyum sağlayanlar hayatta kalır.”

Global iş dünyasının Trump’ın Beyaz Saray’a dönüşüne hazırlandığı bir ortamda bu söz belki de hiç olmadığı kadar doğru. 

 

patronlardunyasi.com