Kıbrıslı Türk iş insanı Asil Nadir (83), Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin (KKTC) başkenti Lefkoşa'da toprağa verildi. Asil Nadir son yolculuğuna uğurlandı ancak arkasında bıraktığı hayat hikâyesi özellikle de İngiliz medyasının sayfalarında geniş yer buldu. 

FINANCIAL TIMES: DOLANDIRICI

Financial Times'ın internet sitesindeki haberi, 'Asil Nadir, Polly Peck kurucusu ve dolandırıcı' başlığını taşıyordu. Kıbrıslı Türk girişimcinin, küçük bir İngiliz tekstil şirketini devasa bir doldinge dönüştürdüğü belirtiliyordu. Financial Times haberinde, Asil Nadir için şu ifadeler yer aldı:

'ÇEKİCİ VE KARİZMATİK BİR FİGÜRDÜ'

"Uzun boylu, koyu renkli, geriye taranmış saçları ve uluslararası jet sosyete tarzında giyinmiş olan Nadir, çekici ve karizmatik bir figürdü. 

83 yaşında hayatını kaybeden Asil Nadir'in kariyeri, tüm borsa çılgınlıklarının sonunda acı bir sonla biteceğini hatırlatıyor. Ayrıca, belki de günümüzün bazı kurumsal yöneticilerine ilham kaynağı oluyor. İş dünyasına, sahtekarlık yapmaya ve çok uzun bir süre suçluluk duygusunu reddetmeye devam etme potansiyelini gösterdi.
Nadir, 1980'lerin iş mucizesiydi ve her şeyden çok farklıydı. Kıbrıslı Türk köklerinden, 1980'de küçük bir İngiliz tekstil firması olan Polly Peck'i satın aldı. Bunu, on yıl içinde, FTSE 100 endeksinin bir üyesi olarak sıralanan, görünüşte büyük bir meyve, elbise ve elektronik konglomerasına (şirketler grubu) dönüştürdü. Del Monte ve Russell Hobbs gibi tanınmış markaları içeriyordu.
Çöküş sırasında borçlar 1,3 milyar sterlindi. Bu miktar bugün 3,15 milyar sterline eşdeğer olurdu."

The Telegraph'ın yazısı 'Dev şirketi Polly Peck'in iflas etmesinin ardından dolandırıcılık ve hırsızlık suçlamalarından kaçan işadamı Asil Nadir' başlığını taşıyordu. 

Telegraph'ın haberi, "Polly Peck, Russell Hobbs tost makinelerinden Del Monte meyvesine kadar markaları satın aldı, ancak Nadir milyonlarca dolar çaldı ve Kuzey Kıbrıs'ta SFO suçlamalarından kaçtı" ifadeleriyle başlıyordu. Telegraph haberinde Asil Nadir'le ilgili şu ifadeler kullanıldı:

7 YILINI İNGİLİZ ADALETİNDEN KAÇIRARAK GEÇİRDİ

"83 yaşında hayatını kaybeden Asil Nadir, 1980'li yıllarda kurduğu Polly Peck adlı iş imparatorluğunun çöküşünün ardından 17 yılını İngiliz adaletinden kaçarak geçiren Kıbrıslı Türk girişimciydi.

Nadir'in genişleme çılgınlığı -City'deki en saygın bankalardan bazıları tarafından finanse edildi- onu meyve paketleme, maden suyu şişeleme, otel geliştirme ve elektrikli ürünlere götürdü. Polly Peck şirketleri televizyon, mikrodalga fırın ve klima üretti; 1980'lerin sonlarında Nadir, Russell Hobbs markalı tost makineleri ve su ısıtıcılarını ve Japon elektronik üreticisi Sansui'nin çoğunluk hissesini satın aldı.

Son olarak 1989'da, Del Monte konserve meyve işini ABD devi RJR Nabisco'dan 875 milyon dolara satın aldı ve o zamana kadar 200'den fazla şirketin bir araya geldiği Polly Peck, önde gelen hisse senetlerinin FTSE 100 endeksine girdi. Nadir'in kendisi 1990'da Britanya'nın en zengin 36'ncı kişisi olarak listelendi.

Ancak o yılın yazında, hisse senedi fiyat manipülasyonu ve Polly Peck'in hesaplarında kara delikler olduğuna dair yaygın söylentiler, Nadir'in şirketi özel hale getirme girişiminin başarısız olmasına ve Ciddi Dolandırıcılık Ofisi'nin baskın yapmasına yol açtı. Bunu hisse senetlerinin askıya alınması izledi ve şirket hızla çöktü.
Polly Peck'in büyük miktarda nakit parasının Kuzey Kıbrıs'a transfer edildiği ve burada Nadir'in kişisel adına bir mülk portföyünün biriktirildiği iddia edildi.

Sonunda kendisine karşı 66 hırsızlık ve sahte muhasebe suçlaması yöneltildi -şirketten çalınan toplam tutar daha sonra 146 milyon sterlin olarak tahmin edildi- ancak SFO'nun adil bir yargılamayı imkansız kılacak şekilde yetkilerini kötüye kullandığından şikayet etti. Mayıs 1993'te (teknik olarak kefaleti sona erdiğinde, ancak hala yargılanmayı bekliyordu) İngiltere ile iade anlaşması olmayan Kuzey Kıbrıs'a giden özel bir uçakla ayrıldı.

Ağustos 2010'a kadar orada müreffeh bir sürgünde kaldı, kiralanmış bir uçakla Luton havaalanına vardığında pistte polis ve göçmenlik görevlileri tarafından karşılandı. 

Nadir, 2012 yılında sekiz ay süren bir yargılamanın ardından 10 suçtan suçlu bulunarak 10 yıl hapis cezasına çarptırıldı ancak 2016 yılında Hukuk Yardım Ajansı'na borcu olan 2 milyon sterlini ödedikten sonra, cezasını Türkiye'de çekmek için başvuruda bulundu ve yeni hücresinde geçirdiği tek bir gecenin ardından serbest bırakıldı."

ASİL NADİR'İN HAYAT HİKÎAYESİ

"Asil Nadir, 1 Mayıs 1941'de Kuzey Kıbrıs'taki Lefka'da doğdu ve çocukluğunu, şu anda adanın Yunan tarafında bulunan bir kıyı kasabası olan Baf'ta geçirdi ve burada ilk parasını gazete satıcısı olarak kazandı. Babası İrfan, daha sonra Gazimağusa şehrinde bir dizi küçük işletmeyi yöneten bir yardımcı polis memuruydu; bunlardan biri de adanın ilk toplu taşıma sistemi için eski Londra otobüslerini ithal eden bir işletmeydi.

Asil, Gazimağusa'da liseye gitti ve İstanbul Üniversitesi'nde ekonomi okudu ancak diplomasını tamamlamadı. Ve 1959'da İrfan ailesini Londra'ya taşıdı ve burada East End'deki Newington Green civarındaki ticarette diğer Kıbrıslı Türklere katıldı ve Nadir Modes markası altında ucuz giysiler üretti. Asil, babasının atölyelerinde üretilen kıyafetleri satan ve bir dizi başarılı nakit ve taşıma mağazası açan Wearwell adlı bir şirketle 1965'e kadar babasıyla çalıştı. 1973'te yıllık yaklaşık 700.000 £ kar elde ettikten sonra, Wearwell'i borsaya açtı ve genişlemenin yeni yollarını aradı. On yılın sonunda, Wearwell giysileri büyük ölçüde o zamanlar Türk Kıbrıs'ı olan yerde, Ortadoğu'ya ihraç edilmek üzere bitiriliyordu. Artık Nadir, hırsları olan yükselen bir iş yıldızıydı."

'KIBRIS'TA LÜKS İÇİNDE YAŞADI'

"Nadir, Kıbrıs'taki uzun sürgün hayatı boyunca orada sıkı bir şekilde korunan lüks içinde yaşadı ve vergi meseleleriyle ilgili çekişmelere rağmen otel, gayrimenkul ve Türkçe ve İngilizce yayınlanan gazeteler ile radyo ve televizyon kanallarını da içeren medya çıkarlarından oluşan yeni bir imparatorluk kurdu.

Nadir'in gösterişçiliği ve kendine olan inancı onu hiç terk etmemişse, yurtiçinde ve yurtdışında gezen gözleri de terk etmemiştir: En parlak döneminde özel jetle dünyayı dolaşırken, her yakıt ikmal durağında kabininde onu eğlendirecek kızlar bulmak için personel görevlendirilirdi. Polly Peck'in iflas halindeki varlıklarının kataloğunda, finans köşe yazarı Christopher Fildes'in unutulmaz bir şekilde "danışman olabilecek hanımlar" olarak tanımladığı kişilerin kullanımı için tutulan bir BMW filosu vardı."

THE SUN: KAÇAK ÖLÜ

The Sun gazetesinin internet sitesindeki haber başlığı 'Kaçak öldü' ifadelerini taşıyordu. "29 milyon sterlinlik meşhur dolandırıcılığı gerçekleştiren Polly Peck mega dolandırıcısı 83 yaşında öldü" denilen haberde şu şöyle yazılıyordu:

"Kıbrıslı Türk Nadir, 1970'li yıllarda İngiliz tekstil firması Polly Peck'i satın aldı. Başarısı ona Sunday Times Zenginler Listesi'nde bir yer kazandırdı. Şirket, 1990 yılında dolandırıcılık soruşturması başlatılmasının ardından iflas etti. Nadir o sırada ülkeden kaçmıştı ancak 2010 yılında 13 hırsızlık suçundan 10'undan hüküm giymişti."

DAILY MAIL: KIBRIS'TAKİ SIĞINAĞA KAÇAN POLLY PECK İŞ ADAMI HAYATINI KAYBETTİ

Daily Mail'in internet sitesindeki haber başlığında ise "Milyonlarca doları iş imparatorluğundan yağmaladıktan sonra Kıbrıs'taki sığınağa kaçan Polly Peck iş adamı hayatını kaybetti" deniliyordu. Haberde Asil Nadir'in yargılınma süreciyle ilgili şöyle denildi:

"Bir zamanlar İngiltere'nin en zengin adamlarından biri ve Muhafazakar Parti'ye bağış yapan Nadir, 1980'lerin sonlarında Polly Peck International (PPI) adlı iş imparatorluğundan 28,8 milyon sterlinlik hırsızlıktan Ağustos 2012'de suçlu bulunmuştu. Mayıs 1993'te İngiltere'den kaçarak memleketi Kuzey Kıbrıs'a yerleşti ancak adını temize çıkarmak ve yargılanmak için Ağustos 2010'da gönüllü olarak geri döndü. Nadir, meyve-elektronik ürünleri satan Polly Peck şirketinden para aldığını kabul etti, ancak her zaman işletmenin diğer bölümlerine para yatırarak hesapları dengelediğini söyledi. 2012 yılında Old Bailey'de milyonlarca dolar doları yağmalamak suçundan hüküm giydi."

BİR GECE HAPİS YATTIKTAN SONRA BÜYÜK VİLLASINA DÖNMESİNE İZİN VERİLDİ

"İş imparatorluğundan milyonlarca dolar çaldığında zengin bir adamdı ve savurgan bir yaşam tarzına sahipti. 2016 yılında, 10 yıllık cezasının dördüncü yılında, cezasının geri kalanını Türkiye'de çekmek için başvuruda bulundu.
Ancak oraya transferinin ardından bir gece hapis yattıktan sonra serbest bırakıldı ve Kuzey Kıbrıs'taki 3 milyon sterlin değerindeki büyük villasına dönmesine izin verildi.

Orijinal soruşturmaya katılan emekli bir polis memuru şunları söyledi: 'İnsanlar onun özgürlüğe giden yolu parayla satın aldığını söyleyecek. Bu her zaman kartlarda vardı.

Ercan Havaalanı'nda kendisini karşılayan Başbakan Yardımcısı Serdar Denktaş, gazetecilere, "Gözlerindeki sevinci gördüm. Kesinlikle adaya bir kez daha faydalı olacak" dedi.

Nadir'in sahibi olduğu Akdeniz adasının İngilizce gazetesi Cyprus Today, onun dönüşünü 'Sonunda Özgürüz!' başlığıyla duyurdu.

Gazetenin yazı işleri müdürü kardeşi Bilge Nevzat ise, "Serbest kalmasına çok sevindik. Kardeşimin ülkesine dönmesi çok önemliydi. Yıllardır bunun için mücadele ediyoruz.'"

REUTERS: MARGARET THATCHER'IN MUHAFAZAKARLARI TARAFINDAN BÜYÜK BİR BAĞIŞÇI OLARAK KARŞILANIYORDU

Reuters haber ajansının abonelerine gönderdiği haberi 'Polly Peck iş adamı Asil Nadir, firari oldu, 83 yaşında öldü' başlığını taşıyordu:

"Polly Peck, en parlak döneminde Londra Borsası'nda en iyi performans gösteren hisse senediydi. Nadir, Margaret Thatcher'ın Muhafazakarları tarafından büyük bir bağışçı olarak karşılanıyordu ve Downing Caddesi'ni sık sık ziyaret ediyordu.

Britanya'nın en büyük kurumsal başarısızlıklarından biriydi ve binlerce hissedar ve çalışanın cebinden para çıkmasına neden oldu. Bazıları, bu hızlı yükseliş ve düşüşün 1980'lerin aşırılıklarının sembolü ve gelecekteki mali krizlerin habercisi olduğunu düşündü.
Nadir, Polly Peck'ten para aldığını kabul etti, ancak parayı her zaman işletmenin diğer bölümlerine aktararak hesapları dengelediğini iddia etti.

1941'de Kıbrıs'ın Lefke kentinde doğan Nadir, ailesiyle birlikte Londra'ya taşınmadan önce altı yaşında sokaklarda gazete satmaya başladı. Büyük çıkışı, Kıbrıs Türk yönetiminin onu 1970'lerde Rumlardan alınan verimli meyve bahçelerindeki mahsul ihracat bitkilerini devralmaya davet etmesinden sonra geldi."

patronlardunyasi.com