Dünyanın bir numaralı elektrikli otomobil firması BYD'nin 20 yıllık hikayesi

Murat KAYA

ÇİN’İN DAĞ KÖYÜNDEN MANİSA’YA UZANAN YOL   

Çin’in bir dağ köyünde 2003 yılında başlayan, gelirde Tesla dahil Amerika’nın en büyük şirketlerini bile geride bırakan ve Manisa’da dev bir otomobil fabrika kurma projesi gibi devam eden başarılarıyla Türkiye'deki insanlara dahi, Mercedes, BMW ve Audi gibi adını ezberleten BYD, hacim ve gelirlerindeki büyüklüğü gibi aslında  büyük bir başarı hikayesini de bünyesinde barındırıyor.  Hatta “Amerika rüyası” olarak adlandırılan başarı hikayelerinin de tanımlanması artık BYD’nin büyüme başarısıyla birlikte, “Çin rüyası”na dönüşmek üzere. 

HİKAYENİN BAŞLANGICI: AĞABEYİNİN OKUTMAKTAKİ ISRARI
  
“Başarı”, “büyüme”, “rüya” kelimelerini sıklıkla kullanmamıza neden olan bütün hikaye; okuma-yazma bilmeyen Çinli anne-babanın çocuğu olarak 8 Nisan 1966’da Wuwei ilçesindeki dağ köyünde dünyaya gelen Wang Chuanfu’nun, ülkesinin yoksullukla boğuştuğu 1960’lı yıllarda, ekonomik sıkıntılara rağmen abisinin zoruyla okumaya devam ettirilmesi ısrarından doğuyor. 

BATARYA DAHİSİ, BATARYAYLA TANIŞIYOR

Sadece bir kaç kişinin üniversiteye gidebildiği binlerce öğrencili okuldan prestijli bir üniversitenin kimya bölümüne giden Chuanfu, kendisine “batarya dahisi” denilmesine sebep olan bataryayla ilk tanışmasını üniversitede gerçekleştiriyor. 

FABRİKA MÜDÜRLÜĞÜYLE TETİKLENEN TALİH 

Pekin’de prestijli bir araştırma enstitüsüne kabul edilmeyi başaran ve hayatını akademiye adayan Chuanfu, 
kariyerini lityum ve iyon gibi yeni teknolojiler üzerine çalışan bir araştırmacı olarak sürdürdü. Çalıştığı enstitünün onu 1993’te bugünkü gösterişli yapısından çok uzak olan Shenzhen şehrindeki bir batarya fabrikasının başına geçirmesiyle de talihinin dönülmez ufkuna yol almaya başladı. 

90’LARDA KENDİ BATARYASINI ÜRETME KARARI ALDI

Chuanfu, birçok insanın yetineceği dolgun maaşlı işi ve yüksek statünün getirdiği keyifli işini bir kenara bırakarak hayallerini süsleyen riskli kararını, ani bir şekilde aldı. Batarya dahisi, büyük bir hızla gelişmeye başlayan 1990’lı yılların Çin’inde rahatını bozdu ve kendi şirketini kurmaya karar verdi. Artık kendi bataryasını üretme zamanı gelmişti. 

JAPONLARIN ÇEKİLDİĞİ PİYASAYA YÖNELDİ

O dönem Japonların tüm dünyaya nikel kadmiyum batarya üretmesine rağmen çevresel etkilerinden dolayı artık lityum iyon bataryaya dönüşün başladığı, buna rağmen Çin ve dünyada nikel kadmiyum batarya ihtiyacının hala devam ettiği bilgisine sahip olan Chuanfu, Japonların piyasadan geri çekilmesi ve dev bir açık oluşmasıyla aklındakileri yapmak için dev bir fırsatın önünde durduğunu idrak etmekte gecikmedi. 

BYD: BUILD YOUR DREAMS

Nikel kadmiyum batarya üretmek için 1995’te kendi şirketini kuran ve bu girişiminin başarılı olacağından çok emin olmadığı için akılda kalıcı üç karakterli bir isim uyduran dahi iş insanı, İngilizce “Hayallerinizi inşa edin” anlamına gelen Build Your Dreams’in baş harflerinden oluşan markası BYD’yle artık kendi hayallerini de aşan dünya bir numarası olmaya daha çok yaklaştı. 

ŞİRKETİNİ KURDUKTAN BİR YIL SONRA BATARYA SEKTÖRÜNE GİRDİ 

Kuzeninden yüklü miktarda borç alan ve üretim hatları kuran Chuanfu, hızlı üretimle ilk tedarik anlaşmalarını yaptı. Geleceğin teknolojisi olarak gördüğü lityum iyon bataryada bir numara olmayı hedefleyen Chuanfu, BYD kuruluşundan tam bir yıl sonra lityum iyon batarya sektörüne de atıldı. 

MOTOROLA, SAMSUNG, NOKİA GİBİ DEVLERE TELEFON BATARYASI ÜRETTİ

Motorola, Nokia ve Samsung gibi dünya devleri için telefon bataryaları üretmeye baylayan BYD, Çin’in ucuz üretim imkanlarını sonuna kadar kullandı. Şirket, birkaç yıl içinde hiçbir firmanın başaramadığını başardı ve Çin’de küresel telefon batarya sektörünün en büyük ikinci üreticisi oldu. 

FOXCONN’A KAFA TUTAN TELEFON FASONCULUĞU: APPLE İÇİN ÜRETİM

Bu büyük başarıyı 2002’de halka arzla taçlandıran BYD, elde ettiği fonla telefon fasonculuğu sektörüne de adım attı. Artık telefon montajı da yapan BYD; metal, cam, plastik gibi telefon parcalarının üretimindeki başarısıyla dünya devi Foxconn’a kafa tutan bir üretim devine dönüştü. Şirket, Apple’nin Ipad’inin en büyük üreticilerinden biri olma pozisyonuna da yükseldi. 

ASIL HEDEFİNE DAHA ÇOK YAKLAŞTI

Piyasalardaki boşlukları iyi görüp değerlendirmesiyle başarı yakalayan ve şirketini hızla büyüten Wang Chuanfu’nun asıl hedefine ulaşması artık an meselesiydi. 

OTOMOBİL RÜYASI BAŞLIYOR

Batarya ve telefonda rekabetin yüksek ancak kar marjının düşük olduğunu fark eden Çinli iş insanı, BYD’yi büyütmek için çok daha karlı olacağını düşündüğü bir sektöre girmek istedi ancak kendi markasını yaratarak mobil cihaz sektöründe müşterilerine doğrudan rakip olmayı uygun görmedi. 
Yepyeni bir sektörü gözüne kestiren BYD’nin dünyanın bir numarası olmasını sağlayan otomotiv macerası böyle başladı.    

ZEKİCE PLAN: ELEKTRİKLİ OTOMOBİL ÜRETMEK

Yıllardır yeni  bir üreticinin çıkmadığı otomotiv sektörüne girip kendi otomobilini üretecek olmasının zorluğunu bilen Chuanfu, zeka parıltılı planını hayata geçirdi. 

Geleneksel bir üretici olmayı değil o dönem kimsenin başaramayacağı şeyi yaparak elektrikli otomobil üretmeyi kafasına koyan Chuanfu, Amerikalı şirket Tesla’nın henüz kurulmadığı 2003’te elektirkli araç ürütmek için kolları sıvadı ve üretim lisansıyla uğraşmamak için hazır bir otomobil fabrikası bulunan Qinchuan Auto’yu bünyesine kattı. 

“TELEFON BATARYASI ÜRETEN ADAM OTOMOTİVDEN NE ANLAR?”

Bu hamlesiyle hem medya hem de yatırımcıların hedefi haline gelen Chuanfu, kendi şirketindeki yönetim kurulu üyeleri dahil etrafındaki herkesin otomotiv sektöründe başarısız olmaları durumunda BYD’nin batacağı yönündeki uyarılarına kulaklarını kapadı ve başka markaların başarı hikayelerine odaklandı. 
İnsaların, “Telefon bataryası üreten adam otomotivden ne anlar?” diye serzenişte bulunduğu BYD kurucusu, Toyota, Honda, Mercedes gibi onlarca farklı markada otomobili fabrikasına getirtti ve onları ameliyat ettirdi. 

FARKLI MODELLERDE 50 OTOMOBİLİ SÖKÜP İNCELEDİ

Fabrikanın ortasında otomobilleri parçalarına ayıran ve en ince ayrıntısına kadar incelemeye başlayan dahi iş insanı, bizzat kendi elleriyle 50’ye yakın otomobili söktü, baktı, araştırdı. Chuanfu, 3 yıl boyunca motor, şasi ve araç gövdelerini geliştirip üretmek için yoğun mesai harcadı.

İLK MODELLER: TOYOTA COROLLA ÇAKMASI F3 VE T3

O dönemler dünyayı kasıp kavuran Toyota Corolla’yı gözüne kestiren Chuanfu,  adeta bu otomobilin bir çakması olan F3’ü, sıfırdan geliştirdiği ilk model olarak piyasaya sürdü. 

Bu modelle 2006’da 100 bin satışı aşarak sektörü şaşkına çeviren BYD, 2008’de dünyanın ilk prizli sedan hibrit otomobili T3 DM modeliyle bir kez daha otomotiv dünyasını sarstı.

ÇİNLİLERİN “ÇAKMA ÜRÜN” ETİKETLİ MAKUS TALİHİNİ DEĞİŞİYOR

İlk yıllarında Chevrolet ve Toyota markalarının popüler araçlarının çakmalarını üreterek ön plana çıkan BYD, 2010’da Çinlilere “çakma ürün üretiyorlar” etiketini yapıştıran makus talihini yenecek dönüşümü başlattı. Şirket, tamamen elektrikli otomobillerini resmen satışa sundu. 

ARABALARININ İSİMLERİ: HAN, SHANG VE TANG HANEDANLIKLARI

Taksi olarak BYD’nin fabrikasının kurulduğu Qinchuan’da boy göstermeye başlayan elektrikli araç, 75 KW saat lityum demir fosfat bataryası ve 300 küsur kilometre menziliyle dikkatleri üzerine çekti. 

BYD daha sonraki yıllarda isimleri Çin hanedanlıklarına ithaf edilmiş araçları (Han, Shang, Tang) hem hibrit hem de elektrikli seçenekleriyle önce Çin’de sonra da tüm dünyada satışa sundu. Satış rakamları ortalığı kasıp kavurdu. 

WARREN BUFFET’İN İŞTAHI KABARDI

Çin sınırlarını aşan bu başarı, birçok iş insanının olduğu kadar dünyanın en zenginlerinden biri olan Amerikalı Warren Buffet’in iştahını da kabarttı. 

Milyarder Buffet, dünyanın ekonomik krizle karşı karşıya olduğu 2008’de elektrikli otomobil üretmek isteyen Çinli Chuanfu’ya tam tamına 230 milyon dolar yatırım yaparak BYD’nin yüzde 9.8’ine ortak oldu. Buffet’in bu yatırımı 14 yılda 33 kat büyüdü ve Chuanfu da Çin’in en zenginleri arasına girdi. 

UCUZ BATARYAYLA MAKUL MENZİL VE HIZLI ŞARJ İMKANI YARATTI

BYD ilk kez 2022’de Blade Battery kullanmaya başladı. Lityumlu demir fosfat hücrelerin uzun ince prizmatik formda kullanılmasıyla rakiplere kıyasla maliyet avantajı sağlayan BYD, araçlarının makul menzil ve şarj hızı değerlerine ucuz bir bataryayla ulaşabilmesini mümkün kıldı. 

AMERİKALILARIN ÜRÜNÜYLE GELEN ÇİN ZENGİNLİĞİ 

Amerikalı bilim adamı John Goodenouglu’nun icat ettiği lityum bataryayı Çinlilerin elinde yükselten ve yüzbinlerce dolarlık süper otomobillerde bile kullanılabilecek şekilde geliştirilebilen BYD, sadece 2023’te elektrikli otomobilleri için 111 GWh (gigawat saatlik) batarya üretmeyi de başardı ve dünyanın en büyük ikinci üreticisi oldu. 

ÇİP FABRİKASIYLA PİYASAYA HAKİM

Tesla, Ssanyong, Xiaomi gibi otomobil markalarının da en önemli tedarikçilerinden biri haline gelen BYD, sadece bataryada değil aynı zamanda çip fabrikasıyla yarı üretken çip üretiminden de sorumlu dev bir firmaya dönüştü. BYD bu sayede otomobilindeki çipin yüzde 80’ini kendi üretebiliyor.

ELEKTRİKLİ OTOMOBİL DÖNÜŞÜMÜNE ÖNCÜLÜK EDİYOR
 
Hücresinden çipine, motorundan yazılımına kadar otomobillerindeki sistemlerin neredeyse tamamını tek başına geliştirip üreten BYD,  bu sayede 10 yılı aşkın süredir dünyadaki elektrikli otomobil dönüşümüne öncülük ediyor. 
29 yıl önce 20 kişiyle atıl bir fabrikada temelleri atılan bu firma bugün yüzlerce fabrikası, 220 binden fazla çalışanıyla sıradan bir otomobil üreticisinden çok daha fazlası sayılacak bir konuma yerleşti. 

2023’TEKİ SIÇRAYIŞI MUAZZAM:  3 MİLYON OTOMOBİLİ PİYASAYA SÜRDÜ

2019’da yıllık üretimi yarım milyon bile olmayan BYD, 2023’te 3 milyondan fazla otomobili piyasaya sürerek en hızlı büyüyen otomobil üreticilerinden biri haline geldi. 

TAYLAND, MACARİSTAN VE BREZİLYA’DAN SONRA TÜRKİYE

Batarya, otomobil, otobüs, tır, kamyon, çip, motor, telefon, tablet ve metro bile üreten, sırf otomobil ihraç edebilmek için 7 binden fazla araç kapasiteli dev gemiler inşa ettiren, kendi otonom sürüş teknolojisini geliştiren şirket; Tayland, Macaristan ve Brezilya’dan sonra Türkiye’ye gelecek. 

MANİSA’DAKİ YATIRIMI: 1 MİLYAR DOLAR

BYD’nin, Manisa’da yaklaşık 1 milyar dolar yatırımla, elektrikli ve şarj edilebilir hibrit otomobil üretim tesisi kurmasına ilişkin imzalar atıldı.

2026 sonunda üretime başlaması hedeflenen tesis için hükümet markaya, ÖTV avantajı sundu. 

BYD’nin bundan sonraki yatırımları ve büyümede en başa geçip geçmeyeceği merakla bekleniyor.

patronlardunyasi.com