Ekonomi

Kamu projelerinde kullanılan Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) ve Yap-İşlet-Devret (YİD) modelleri, uzun süredir ekonomi tartışmalarının gündeminde yer alıyor. Havaalanlarına verilen yolcu garantileri ile yol, köprü ve tünellere verilen araç geçiş garantileri, kamuoyu bütçesini olumsuz yönde etkiliyor.  

Yolcu geçiş sayısı garantileri verilerek yapılan işlerde hedef gerçekleşmeyince, merkezi yönetim bütçesi zora giriyor.

ÖDENEK KGM’NİN BÜTÇESİNDEN KARŞILANIYOR 

Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) bütçesinin YİD projelerinin müteahhitlerine ödenecek garanti tutarı için kullanılan, “Cari Transferler” kalemi ekonomik bilançoyu gözler önüne serdi.  

2023 yılındaki garanti ödemeleri 56 milyar 997 milyon TL olarak gerçekleşti ve bu tutar KGM’nin bütçesinden karşılandı. 2025-2027 dönemine yönelik gerçekleşme tahmini de dikkati çekti. 

OVP’DE REKOR ÖDENEK TEKLİFİ 

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nca hazırlanan Orta Vadeli Plan (OVP), YİD modeliyle inşa ettirilen yol, köprü ve tüneller için 2025-2027 döneminde ödenmesi ön görülen tutarı ortaya koydu. Birgün’de yer alan habere göre, OVP’de, Karayolları Genel Müdürlüğü bütçesinin Cari Transferler kalemine 2025, 2026 ve 2027 yılları için toplam 328 milyar 490 milyon 758 bin TL ödenek teklif edileceği belirtildi.

Müteahhitlere ödenecek garanti tutarının yapıldığı kalem için ayrılması planlanan 328,4 milyar TL’lik ödenek, yıllara göre şöyle sıralandı: 

2025: 94 milyar 963 milyon 149 bin TL 

2026: 114 milyar 369 milyon 603 bin TL 

2027: 119 milyar 158 milyon 6 bin TL 

HER YIL ÖDENEK TUTARINDA ARTIŞ GÖRÜLÜYOR 

Yap-İşlet-Devret projeleri için KGM bütçesinden ödenen garantiler yıllar itibarıyla artış gösteriyor. 2023 itibarıyla 56,9 milyar TL’ye ulaşan garanti ödemelerinin 2019-2023 döneminde yıllara göre gerçekleşmesi, şöyle kaydediliyor: 

2019: 5,1 milyar TL 

2020: 10,1 milyar TL 

2021: 14,2 milyar TL 

2022: 36,3 milyar TL 

2023: 56,9 milyar TL