İçeride siyasilere yönelik kovuşturmalar ve dışarıda küresel ticaret savaşlarının yol açtığı gerilim ve belirsizlik ikliminde ekonomik kırılganlık aşılamazken, yabancıların Türk hisse senetleri ve tahvillerindeki portföylerinden dört haftada yaptıkları satışlarla toplam net sıcak para çıkışı 10 milyar dolara yaklaştı.
Merkez Bankası verilerine göre, ulusal ve küresel planda ekonomik ve finansal dengeleri sarsan şok gelişmelerin art arda devam ettiği 14 Mart-11 Nisan arasında yabancıların Türk hisse senedi ve tahvil portföylerinde net çıkış 9 milyar 619,1 milyon dolara ulaştı. Türkiye’de dokuz günlük Ramazan Bayramı tatilinin de içinde yer aldığı dört haftalık dönemde yurt dışı erleşiklerin Türk devlet tahvilleri portföyünden 7 milyar 651,6 milyon, hisse senedi portföyünden 1 milyar 833,9 milyar, özel sektör tahvillerinden de 133,5 milyon dolarlık çıkış yaşandı.
ÇIKIŞLAR GİDEREK HIZLANDI
İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı’nın 19 Mart’ta gözaltına alınması üzerine son iki gününde piyasalarda sert dalgalanmaların yaşandığı 14-21 Mart haftasında yabancıların hisse senedi portföylerindeki satışları ile 443,6 milyon, devlet iç borçlanma senetlerindeki (DİBS) satışları ile de 439,5 milyon dolarlık çıkış yaşanmış, yabancılar özel sektör tahvillerinde (ÖST) ise 3,4 milyon dolarlık alımları sonrası, toplam yabancı portföyündeki çözülme 879,8 milyon dolar olmuştu.
Dünya’dan Naki Bakır’ın haberine göre, siyasi alandaki şok gelişmelerin yabancı yatırımcı davranışına etkisi izleyen hafta artarak devam etti. Tutuklama kararının çıkmasının ardından İstanbul başta çeşitli illerde kitlesel eylemlerin başladığı, siyasal ve sosyal gerilimin zirve yaptığı 21-28 Mart haftasında ise yabancıların hisse senedi portföyünde 651,9 milyon, DİBS portföyünde 2 milyar 388,1 milyon ve ÖST’lerde 47,6 milyon dolar olmak üzere toplam çıkış 3 milyar 87,6 milyon dolar oldu.
BELİRSİZLİK AZALMAK YERİNE ARTTI
İçeride yaşanan siyasi ve sosyal gerilim kırılgan ekonomik dengelere yansıyarak dalgalanmalara yol açarken, ABD’nin 2 Nisan’da açıkladığı ve dünya ekonomisinde taşları yerinden oynatan radikal gümrük tarife değişiklikleri ile küresel planda da gerilim ve belirsizliğin arttığı bir sürece girildi. ABD’nin Çin başta rakip ülkelere ağır dış ticaret vergileri getirmesi ile yeniden alevlenen küresel ticaret savaşları tüm dünya borsalarında sert düşüşlerle finansal piyasalarda çalkantılı bir döneme yol açtı.
Bu gelişmenin etkilerinin izini süreceğimiz 28 Mart-4 Nisan haftasında, yurt dışı yerleşikler ellerindeki Türk hisse senetlerinden 445,2 milyon, devlet kağıtlarından 2 milyar 19,5 milyon ve özel sektör tahvillerinden 57,3 milyon dolar net satış yaparak toplamda 2 milyar 522 milyon dolarlık bir çıkış gerçekleştirdiler.
DİBS’TE REKOR HAFTALIK SATIŞ
Yabancıların Türk menkul kıymetlerinden oluşan portföylerinden yaptıkları en hacimli satışlar ise 4-11 Nisan haftasında gerçekleşti. Anılan haftada ellerindeki Türk hisse senetlerinden 293,2 milyon ve özel sektör tahvillerinden 32 milyon dolarlık bir satış yapan yabancıların DİBS portföyünden yaptıkları satışlar ise 2 milyar 804,5 milyon dolarla bir haftada yaşanan net çıkış bazında tarihi rekoru kırdı.
Söz konusu haftadaki toplam yabancı çıkışı da 3 milyar 129,7 milyan dolarla en yüksek haftalık düzeyi gördü. Anılan haftada yabancıların toplam portföy yatırımlarındaki çıkışın, Merkez Bankası’nın ilgili verileri yayımlamaya başladığı 11 Eylül 2020’den bu yana gerçekleşen en yüksek hacim olduğu belirlendi. Merkez Bankası’nın son 240 haftayı kapsayan veri setine göre, yabancıların toplam portföyünde bundan önceki en yüksek haftalık çıkış 2 milyar 4,5 milyon dolarla 19-26 Mart 2021 haftasında yaşanmıştı.
Yabancıların DİBS portföyünde bundan önceki en yüksek tutarlı çıkış ise 2 milyar 388,1 milyon dolarla bu yıl 21-28 Mart haftasında yaşanırken, 4-11 Nisan’daki çıkış bu tutarı da aşarak tüm zamanların en yüksek hacmini oluşturdu.
YABANCI PORTFÖYÜ 17,8 MİLYAR DOLAR KÜÇÜLDÜ
Yaşanan sıcak para çıkışları sürecinde yurt dışı yerleşiklerin Türk menkul kıymetlerinden oluşan portföyünün (stok) piyasa değerinde 14 Mart’tan bu yana yaşanan düşüş 17 milyar 758,7 milyar dolara ulaştı. Yabancıların toplam Türk menkul kıymet portföyü 14-21 haftasında 9 milyar 241,2 milyon, 21-28 Mart haftasında 2 milyar 515,3 milyon, 28 Mart-4 Nisan haftasında 2 milyar 574,9 milyon ve 4-11 Nisan haftasında 3 milyar 427,2 milyon dolar değer yitirdi. Bunun sonucunda 14 Mart’ta 57 milyar 420,4 milyon dolar olan toplam yabancı portföyü, 11 Nisan itibarıyla 39 milyar 661,7 milyon dolara indi.
Anılan dört haftadaki azalmanın 7 milyar 666,2 milyon doları Borsa’daki düşüş nedeniyle hisse senedi portföyü, 11 miyar 43,9 milyon doları da faizlerdeki yükseliş sonucu DİBS ve 161 milyon doları da ÖST portföyündeki değer kaybından kaynaklandı.
Merkez Bankası veri setinin başlangıcı olan 11 Eylül 2020’de 26,3 milyar dolar olan yabancıların menkul kıymet portföyü, 24 Mayıs 2024 haftasında ilk kez 50 milyar doları aşmış, bu yıl 14 Mart itibarıyla 57,4 milyar dolara kadar yükselmişti.
YERLİLERDE DÖVİZE ATAK NE BOYUTTA?
Merkez Bankası’nın parite etkisinden arındırılmış verilerine göre yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatlarında içeride siyasi gerilimin başladığı 14-21 Mart haftasında 5 milyar 862,3 milyon dolarlık bir artış meydana geldi. Anılan haftada döviz mevduatında yaşanan artışın 2 milyar 653,5 milyon doları gerçek kişilerin, 3 milyar 208,8 milyon doları tüzel kişilerin hesaplarında yaşandı.
Gerçek kişi hesaplarındaki artışın 2 milyar 168,8 milyon doları, tüzel kişilerdeki artışın da 2 milyar 472,6 milyon dolarla en büyük bölümünü ABD doları cinsinden olduğu belirlendi. 21-28 Mart haftasında ABD cinsi hesapları 277,6 milyon dolar küçülen gerçek kişilerin Euro ve diğer hesapları artmaya devam etti, toplam döviz hesaplarındaki haftalık artış ise 337,9 milyon dolarda kaldı.
Aynı hafta tüzel kişilerin tüm döviz cinslerindeki çözülme ile toplam döviz hesapları ise 721,2 milyon dolar azaldı. Böylece anılan haftada bankalardaki toplam döviz hesaplarında 383,3 milyon dolarlık bir azalma yaşandı. ABD’nin açıkladığı yeni gümrük tarifesi ile küresel gerginliğin baş gösterdiği 28 Mart-4 Nisan haftasında ise dolarda satıcı diğer dövizlerde alıcı olmaya devam eden gerçek kişilerin döviz hesapları 502,8 milyon dolar büyürken, tüzel kişilerin hesaplarındaki artış 2 milyar 803,7 milyon dolar oldu, böylece yurt içi toplam döviz mevduatının hacmi 3 milyar 306,6 milyon dolar büyüdü.
4-11 Nisan’ı kapsayan son veri haftasında ise gerçek kişilerin döviz hesapları sadece 19,1 milyon dolar büyürken, tüzel kişi hesaplarında 2 milyar 459, 8 milyon ve böylece toplam hacimde 2 milyar 440,7 milyon dolarlık bir daralma yaşandı. Döviz mevduatlarının hacminde sert iniş çıkışların yaşandığı söz konusu dört haftalık dönemin netinde gerçek kişilerin hesaplarında 3 milyar 513,3 milyon, tüzel kişi hesaplarında 2 milyar 831,5 milyon dolar olmak üzere toplamda 6 milyar 344,9 milyon dolarlık bir artış gerçekleşti.
patronlardunyasi.com