Emlak

Karşılığında vatandaş­lık verilmesinin de etki­siyle son on yılda hızla bü­yüyerek Türkiye’nin ca­ri işlemler dengesinde önemli bir gelir ka­lemi haline gelen ya­bancı alımlarında frene; Türklerin yurt dışı gayrimenkul ya­tırımlarında ise gaza basma eğilimi giderek belirginleşiyor. Bu yı­lın ilk dokuz ayında, Türklerin gayrimenkul edinimi için yurt dışına çıkardığı döviz, yabancıla­rın bu amaçla getirdiği tutara yaklaştı.

DOKUZ AYDA 50 MİLYAR TL’LİK ALIM

Merkez Bankası’nın açıkladı­ğı son ödemeler dengesi verile­rine göre ocak-eylül döneminde Türklerin yurt dışı gayrimen­kul yatırımları dolar bazında ge­çen yılın eş dönemine göre yüzde 14,7 arttı. Artış eğiliminin baş­ladığı 2023’ün ilk dokuz ayında 1 milyar 330 milyon dolar olan Türklerin yurt dışında gayri­menkul alımına ödediği döviz, bu yıl aynı dönemde 1 milyar 526 milyon dolara ulaştı.

Mer­kez Bankası’nın ortalama dolar alış kuru ile çevrildiğinde Türk­lerin başka ülkelerde taşınmaz alımı için transfer ettiği paranın 50 milyar dolara yaklaştığı be­lirlendi.

Dünya'dan Naki Bakır'ın haberine göre, yabancıların Türkiye’deki gay­rimenkul yatırımları ise ocak-ey­lül döneminde geçen yılın eş dö­nemine göre yüzde 23,8 düşüşle 2 milyar 188 milyon dolara gerile­di. Buna göre gayrimenkul alımı için dışarı çıkan döviz, bu amaçla getirilen tutarın yaklaşık yüzde 70’ine ulaştı. Geçen yılın eş dö­neminde bu oran yüzde 46 dü­zeyindeydi.

2023’ün ocak-eylül döneminde yabancıların gayri­menkul alımı için Türkiye’ye ge­tirdikleri dövizden Türklerin bu amaçla yurt dışına götürdükleri sermaye düşüldüğünde bu alan­da 1 milyar 540 milyon dolar olan net giriş, bu yıl aynı dönemde 57 daha az olmak üzere 662 milyon dolarda kaldı.

Eylül sonu itibarıyla son bir yılda ise yabancılar Türkiye’den 2 milyar 878 milyon dolarlık gay­rimenkul satın alırken, Türkle­rin yurt dışındaki alımları 1 mil­yar 978 milyon dolara ulaştı. Yıl­lık bazda karşılıklı gayrimenkul yatırımlarında net giriş 900 mil­yon dolar oldu.

MAKAS GİDEREK KAPANIYOR

Merkez Bankası verilerine gö­re yabancıların ilk kez 2013 yı­lında 3 milyar doları, 2014’te 4 milyar doları, 2018’de 5 milyar doları aşan Türkiye’den gayri­menkul alımlarının yıllık hac­mi, 2022 yılında 6,3 milyar do­larla en yüksek düzeye ulaştık­tan sonra düşüşe geçti.

2023’ün ilk dokuz ayında 2,9 milyar dolar olan söz konusu tutar, yılın tü­münde 3,6 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu yıl ilk dokuz ay­da 2,2 milyar dolar dolayında ka­lan yabancı alımlarının yılın tü­münde 2,7-2,8 milyar dolar do­layında kalacağı tahmin ediliyor.

Türklerin ilk kez 2017’de 341 milyon dolar olarak istatistik­lere giren yurt dışı gayrimenkul alımlarının yıllık hacmi ise özel­likle 2022’de 628 milyon ve 2023 yılında 1 milyar 782 milyon do­larla katlanarak büyüdü. Bu yıl ocak-eylül döneminde 1,5 milyar doları geçen Türklerin yurt dışı alımlarının yılın tümünde 2 mil­yar doları aşması bekleniyor.

Türkiye İstatistik Kuru­mu’nun (TÜİK) ekim sonu iti­barıyla açıkladığı konut satış is­tatistikleri de alımlarda yabancı payının hızla düştüğünü ortaya koydu. Ekim ayında Türkiye ge­nelinde satılan konut sayısı ge­çen yılın aynı ayına göre yüzde 76,1 artışla 165 bin 138 adet olur­ken, bunun içinde yabancıla­ra satılanların sayısı yüzde 16,3 düşüşle 2 bin 122 adede geriledi. Ocak-ekim döneminde 1 milyon 112 bin 374 konut satılırken, bu­nun 19 bin 212 adedini yabancı­lar aldı. On aylık dönemler itiba­rıyla toplam satışlar yüzde 11,9 artarken, yabancılara satılanla­rın sayısı 37,2 azaldı.

Türkiye’de satılan konut­lar içinde 2022’de yüzde 4,5’e ulaşan yabancılara satışın pa­yı, 2023 yılının tümünde yüzde 2,9’a, bu yıl ilk on ay itibarıyla da yüzde 1,7’ye kadar geriledi. "

TÜRKLER NEDEN YURT DIŞINDA EV ALIYOR?

Yurt dışında konut alan Türklerin büyük bö­lümünü, gelir dağılımında bozulmanın da et­kisiyle ortaya çıkan yeni varlıklı kesim içinde “yatırımcı” tip alıcılar ile çocuklarının eğitimi ve kariyeri için uzun vadede yurt dışına yer­leşip orada yaşamak isteyenler oluşturuyor. Bu eğilim son zamanlarda ABD ve Avrupa’da yaşanan ekonomik kriz nedeniyle gayrimen­kul fiyatlarının görece uygun düzeylere in­mesi ile daha da arttı.

Yurt dışında ki­ra gelirinin gayri­menkulün satış fiyatından çok daha hızlı artması da maddi imkanları olan kesimi dış ülkelerde alıma yönelten faktörlerin ba­şında geliyor. Dolar bazında kira geliri el­de edip Türkiye’de harcamanın avanta­jı, yurt dışı konut alımını cazip kılıyor. Bu arada Türk vatandaşlarının gide­rek büyüyen vize sorunu da onla­rı, oturma izni, çifte vatandaşlık gibi imkanları da beraberinde sunan yurt dışı konut alımı­na itiyor.

YABANCI ALIMLARI NEDEN DÜŞÜYOR?

Yabancıların konut alımlarındaki hızlı artışta, karşılığında vatandaşlık verilmesi etkili olmuştu. 2016 ve 2017’de yapılan yasal düzenlemelerle yabancı yatırımcıların ev almak koşulu ile Türk vatandaşlığı almasının önü açılmıştı.

2017’deki düzenlemede 1 milyon dolar olan vatandaşlık almak için gerekli asgari taşınmaz alım bedeli, 2018’de 250 bin dolara düşürülmüştü. Bu düzenleme ile önceki dönemlerde de Türkiye’nin sahil kentlerine ilgi duyan Ruslar ve Avrupalıların yanında, siyasal, sosyal istikrarsızlık, iç savaş gibi durumların yaşandığı Orta Doğu ülkeleri yurttaşlarından konut alımı için yoğun bir akın başladı. Vatandaşlık karşılığında alınan konutların 5 yıl süreyle satılmaması şartı bulunuyordu.

Bu sürenin 2023’te dolması ile yabancılar vatandaşlık karşılığı aldıkları konutları satmaya başladılar. Bu kişilerin sattığı konutların alıcılarının büyük bölümünü de yine vatandaşlık almak isteyen yabancılar oluşturdu. Ancak bölge ülkelerindeki karışıklıkların yol açtığı demografik hareketlerin yavaşlaması, mültecileşme oranının düşmesi ve Türk vatandaşlığı almak için gerekli asgari konut alım bedelinin 400 bin dolara çıkarılması gibi gelişmeler yabancı alımlarının azalmasında etkili oldu.

patronlardunyasi.com