Toygun ATİLLA
Peki madenciliğin en ünlü oyuncuları kimler?
Gelin Türkiye’nin en büyük holdinglerinin madencilik serüveninden birkaç örnek verelim.
KOÇ'UN MADEN FİRMASI: DEMİR EXPORT
Türk madencilik sektörünün en eski oyuncularından biri olan Koç Holding’in Kurucusu merhum Vehbi Koç’un 1957 yılında kurduğu Demir Export, ilk olarak demir cevheri üretimine başladı. Sonraki yıllarda çinko, kurşun, gümüş, kömür ve bakıra yoğunlaşan şirket, Divriği'de demir, Eynez ve Sivas Kangal kömür işletmelerini kurdu ve 16 yıl önce ilk kez altın işine girdi. 2006 yılında Maden İşleri Genel Müdürlüğü’nden ihale yoluyla Bakırtepe Altın Sahası’nı alan Demir Export, 2007 yılında çalışmalara başladı. 2016’da da ilk altın dökümünü gerçekleştirdi. Koç Holding’e ait Demir, 2022 yılında ilk yurtdışını açılımını ise İrlanda’da Conroy adlı firmayla yaptı ve ülkede altın arayışına girdi.
KOÇ-FERNAS ORTAKLIĞI
Koç grubunun önemli yatırımlarından biri de son günlerin en tartışmalı şirketi Fernas ile...
AK Parti Batman milletvekili Ferhat Nasıroğlu'na ait Fernas Madencilik, işçilerin sebepsiz yere işten çıkartılmasının ardından eylem yapan diğer işçilerin gözaltına alınması ile halen gündemdeki yerini koruyor.
Koç grubu, Fernas Madencilik ile birlikte kurduğu DEFAŞ Madencilik A.Ş ile Soma'da ve Kırşehir'de kömür ocağı işletiyor, madencilik yapıyor.
MADENCİLİĞİN ÖNEMLİ OYUNCUSU: ECZACIBAŞI
Madencilik sektörünün önemli oyuncularından biri de Eczacıbaşı. 1978 Eczacıbaşı’nın seramik fabrikalarına hammadde temini amacı ile kurulan Esan, 1979’da Türkiye’deki ilk kil zenginleştirme tesisini kurduktan sonra 1985 yılında Türkiye’nin ilk feldspat flotasyon tesisinin kuruluşuna imza attı. 2021 yılında Türkiye'nin kurşun ihracatının yüzde 52'sini ve çinko ihracatının yüzde 9’unu tek başına sağlayan Esan, 40’tan fazla ülkeye ihracat yapıyor. İtalya’dan Çin’e kadar ofisleri bulunan Esan, yurtdışına ilk adımını Kazakistan’la attı. Şirket ayrıca Suudi Arabistan’da da ortaklık yapma kararı aldı.
CENGİZ HOLDİNG MADENDEN VAZGEÇMİYOR
Madencilik sektörüne Eti Bakır ve Eti Alüminyum ile ilk büyük adımı atan Cengiz Holding, üç ayrı üretim tesisi ve madenlere sahip. 2004 yılında özelleştirme kapsamına alınan Eti Bakır Küre Tesisleri ve Eti Bakır Samsun Tesisleri ile bu alana adım atan, ardından 2005'te yine özelleştirme kapsamındaki Eti Alüminyum'u bünyesine katan Cengiz, 2006’da da Murgul Bakır Tesisleri’ni devraldı. 2007 yılında Halıköy Antimuan Tesisleri’ni, 2013'te de Eti Bakır Mazıdağı Tesisleri’ni alan Cengiz, Eti Alüminyum ile Türkiye’nin yıllık ihtiyacının yüzde 10’u olan 82 bin tonluk bir üretim gerçekleştiriyor. Cengiz Holding, ayrıca geçtiğimiz yıllarda Sırbistan’ın en büyük madencilik şirketi RTB Bor’un ihalesiyle de ilgilenmişti.
Cengiz, son yıllarda altın madenciliğine odaklandı. 2021 yılında Cengiz Holding, kurtarılan Dağlık Karabağ Bölgesi’nde madencilik işine girdi. Azergold ile anlaşma imzalayan Cengiz, Gashgaçay, Elbeidash ve Ağduzdağ madenlerini Kalyon Grubu’yla ortak olduğu Artvin Madencilik şirketi kanalıyla 30 yıl işletecek. Cengiz ve Kalyon ayrıca Özbekistan’da da madencilik işine girmek istiyor.
SEKTÖRÜN SESSİZ OYUNCUSU: MNG
İstanbul Havalimanı’nı yapan firmalardan MNG ise madenciliğin sessiz oyuncularından. Son birkaç yıldır Afrika’da altına yönelen Holdingin çatısı altındaki Avesoro Resources, Afrika kıtasında bulunuyor. 2013 yılından bu yana faaliyet gösteren şirket, Liberya’da iki, Burkona Faso’da da bir madene sahip. Şirket, 2017 yılının ilk yarısında 120 bin ons altın üretti. Son açıklanan verilere göre, üretimin 320 bin onsun üzerinde olduğu tahin ediliyor. MNG son olarak 2016’da sahibi olduğu MNG Orko adlı firma aracılığıyla Kanada merkezli Aureus Mining şirketinin yüzde 55'ini 30 milyon dolara satın almıştı. Bunun karşılığı MNG, şu ana kadar 4 satın alma dahil, 400 milyon dolarlık bir harcama yaptı.
ÇALIK DA, DOĞAN DA MADEN ARIYOR
2009 yılında Kanadalı Alacer ile Türk madenciliğinin ilk büyük uluslararası iş birliğini gerçekleştiren Çalık Grubu, Lidya Madencilik çatısı altında faaliyetlerini sürdürüyor. Şubat 2024'te Erzincan'ın İliç ilçesindeki Çöpler Altın Madeni’ndeki faciayla gündeme gelen Çalık Grubu’nun iştirakleri arasında Anagold, Artmin Madencilik, Kartaltepe Madencilik, Polimetal, Tunçpınar Madencilik şirketleri var. Çalık Grubu, bu yılın temmuz ayında Gediktepe madenini Londra borsasında işlem gören ve özel amaçlı satın alma şirketi (SPAC) olan ACG Acquisition Company’ye 290 milyon dolar karşılığında satın almıştı.
Madenci Baba A.Ş. şirketi ile madencilik sektöründeki faaliyetlerine 2020 yılında giren Doğan Holding, bakır, çinko, kurşun, nikel, altın, gümüş gibi metallere odaklanmış durumda. 13 adet metalik maden ruhsatı bulunan Doğan, geçen hafta Gümüştaş Madencilik ve Doku Madencilik’in satın aldı.
Doğan, Doku Madencilik’in yüzde 75’ini 13,5 milyon dolara ve Gümüştaş Madencilik’in yüzde 75’ini 123 milyon dolara devraldı. Doğan, öngörülen 12 milyon ton görünür rezervi olan maden sahalarından yıllık 1 milyon ton üretim ve 100 milyon dolarlık yatırım yapmayı hedefliyor.
patronlardunyasi.com