Yabancı para borçlanmanın görece uygun maliyetli olması ve yurtdışı ihraç ile kredilerin içerdeki sıkı para politikası nedeniyle tercih edilmesi reel sektörün döviz açık pozisyonunu arttırdı. Merkez Bankası verilerine göre reel sektörün döviz açık pozisyonu Aralık 2024’te 141.93 milyar dolara yükselerek Nisan 2020’den bu yana en yüksek seviyesini gördü. Yıllık olarak ise 2024 yılı açığı 141.93 miyar dolarla 2019 yılındaki 150.2 milyar dolardan sonraki zirveye işaret etti.
2023 Haziran öncesinde uygulanan geleneksel olmayan para politikası ile düşük TL faizleri reel sektörü TL borçlanmaya yönetti, kredi bolluğundan döviz cinsi borçlarını kapatan reel sektörün döviz pozisyon açığı oldukça düşük seviyelere geriledi. 2018 başında 200 milyar doları aşan reel sektörün net döviz pozisyon açığı gereğinden düşük TL faizlerin katkısıyla 2023 başında 88.9 milyar dolara, 2023’ün sonunda ise 83.2 milyar dolara kadar geriledi. Haziran 2023 ile birlikte yeni ekonomi ve Merkez Bankası yönetiminin uygulamaya başladığı geleneksel para politika ile yükselen TL faizler bu döngüyü tersine çevirdi.
YURT İÇİ KREDİLERDE ARTIŞ YÜZDE 38
Enflasyonla mücadelede reel değerli TL önemli bir araç olarak kullanılırken döviz kurlarında geçmiş yıllardaki gibi ataklar yaşanmaması, yükselen TL kredi faizleri ve yurtdışında Türkiye’ye yönelik artan ilgi reel sektörü döviz borçlanmaya yöneltti. Öyle ki yurtiçinden kullanılan yabancı para krediler son yılların zirvesine çıkarken bu duruma Merkez Bankası önlem aldı, aylık büyüme sınırını yüzde 0,5’e çekerek neredeyse bankalara yabancı para kredi vermeyin mesajı verdi. Yurtdışına tahvil ihraçları da reel sektörün 2024 yılında başladığı yükselişini 2025’in ilk aylarında da devam ettiriyor.
Ekonomim'den Şebnem Turhan'ın haberine göre, tüm bu gelişmeler reel sektörün net döviz pozisyon açığını arttırdı. Merkez Bankası’nın son verisi Aralık 2024. Buna göre 141.93 milyar dolarlık net döviz pozisyon açığı oluştu reel kesimin. Merkez Bankası verilerine göre reel sektörün yurtiçinde bankalardan döviz ve dövize endeksli olarak kullandıkları kredi bakiyesi 2024 Aralık sonu itibariyle 144 milyar 859 milyon dolara çıktı. Son 1 yılda bu kredilerdeki artış 39.8 milyar dolar oldu. Bu yüzde 37,9 artış yaşandığına işaret ediyor.
SON 1 YILDA YURT DIŞI KREDİ 3.3 MİLYAR DOLAR ARTTI
Aynı şekilde Merkez Bankası verilerine göre reel sektörün yurtdışından sağladığı kredi miktarı da aynı dönemde yükseliş gösterdi. Aralık 2024 itibariyle reel sektörün yurtdışından sağladığı kredi bakiyesi 99 milyar 469 milyon dolara çıktı. Bu son 1 yılda 3.3 milyar dolarlık artış yaşandığını ve yüzde 3,42 yükseliş olduğunu ortaya koydu.
Kasım 2024’e göre Aralık 2024’te reel sektörün yurtiçinden sağladığı krediler 3.33 milyar dolar, yurtdışından sağladığı nakdi krediler 1.78 milyar dolar ve ithalat borçları ise 1.97 milyar dolar arttı. Reel sektörün döviz yükümlülükleri 7.08 milyar dolar yükseldi. Reel sektörün döviz yükümlülükleri içinde kısa vadelilerin payı ise yüzde 37 seviyesinde. Merkez Bankası verilerine göre Aralık 2024 döneminde reel sektörün kısa vadeli net döviz pozisyon fazlası 16 milyar 46 milyon dolar. Bu da 2023 sonunda 54.5 milyar dolar olan fazlanın son 1 yılda 38 milyar dolar azaldığını gösterdi.
patronlardunyasi.com