Antalya’nın Kaş ilçesinde bulunan Patara Antik Kenti’ndeki 2000 yıllık deniz feneri, M.S. 64/65 yılında Roma İmparatoru Nero tarafından yaptırıldı. Yüzlerce yıl denizcilere yol gösteren 30 metre uzunluğundaki fener, 15. yüzyılın sonunda Rodos Depremi sonucunda oluşan tsunami dalgaları nedeniyle yıkıldı. Yaklaşık 500 yıl boyunca kum tepelerinin altında saklanan fener, 2004 yılından bu yana süren kazı ve restorasyon çalışmalarıyla 500 yıllık uykusundan uyandı.
2.500 TAŞLIK YAP-BOZ
Fenerin yeniden doğuşu 2004 yılındaki kazı çalışmaları ile başladı. 2005 yılı sonunda biten kazı çalışmaları kapsamında fenere ait büyüklü küçüklü yaklaşık 2 bin 500 taş, adeta yap-boz sistemi ile yerlerine oturtuldu. Güçlendirilme ve birleştirilme işlemlerinin ardından ilk olarak dijital ortamda taşların kopyaları hazırlandı. Böylece fener, dijital ortamda tekrar yükseldi. Kullanılamayacak durumda olan ya da bulunamayan taşların yerine ise aslına uygun taşlar yontuldu.
‘RÜYADA GİBİYİM’
Fenerde üst yapı hariç yalnızca yüzde sekiz oranında yeni taş var. En üst bölümden düşen taşların daha fazla parçalanıp yok olması nedeniyle bu oran üst yapıyla birlikte yüzde 18’e yükseliyor. Ömrünü arkeoloji bilimine adayan ve feneri 500 yıllık uykusundan uyandıran Prof. Dr. Havva İşkan Işık, Hürriyet’ten Salim Uzun'a şu bilgileri verdi:
“Gözlerime inanamıyorum. Rüyada gibiyim. Oradaki kazılara 2004 yılında başlamıştık. Bir çocuk doğurdum ve 20 yaşına getirdim. Ortaya çıkan şey çok özel ve dünyada eşi benzeri olmayan bir yapı. Kumun altından fenerin ilk taşı çıktığında ayağa kalkacağına inanmıştım zaten.
DÜNYADA TEK ÖRNEK
Bu çalışma bilimsel anlamda bana çok şey kattı. Bu fener hepimiz için yeni bir bilim kapısı açtı. Bunlar simge yapılar ve bu da arkeoloji dünyası açısından çok önemli. Bu yapının ayağa kalkmış halinin sadece bir örneği var. Özgün bir deniz feneri olarak ise tek örnek. Dünya bilimi, deniz feneri kavramını bu yapı üzerinden ve ekip olarak hazırladığımız benim de editörlüğünü yaptığım yayınlardan öğrenecek. Bu bir keşiftir. Biz bunu Türk bilim insanlarıyla başardık. Çığır açıcı bir iş oldu.”
‘DENİZCİLERE YİNE IŞIK OLSUN’
20 yılını deniz fenerine adayan Prof. Dr. Havva İşkan Işık, şunları söyledi:
“Her ne kadar Antalya’nın Patara’dan haberi olmasa da dünya turizmi açısından çok önemli bir lokasyon kazanıldı. Çalışmaya başladığımda dünyanın çeşitli noktalarından yüzlerce e-posta aldım. Çalışmaya yönelik çok büyük bir ilgi var. Fenere ışık verilmesi konusu da gündemde. Biz elektrik aksamını ve trafoyu hazırlamıştık zaten. Hatlar ana silindir içinden geçti. Bana göre fenere ışık verilmeli, Akdeniz’den geçen kruvaziyer gemilerinde ‘Şu anda Patara Deniz Feneri’nin önünden geçiyoruz’ diye anonslar yapılmalı. Hatta bu fenerin bir paranın üzerine basılması bile gönlümden geçiyor.”
İMPARATOR NERO YAPTIRMIŞTI
M.S. 64 yılında Roma İmparatoru Nero tarafından yaptırılan deniz fenerinin, 1481 yılında Rodos’ta meydana gelen deprem ve ardından oluşan tsunami nedeniyle yıkıldığı, harabenin daha sonra liman alanındaki kum tepeleri arasında zamanla kaybolduğu biliniyor. Fenerde, imparator Nero’nun “Ben imparator Nero. Bu feneri denizcilerin selameti için yaptım” ifadesinin de yer aldığı yazıt ve yunus kabartması yer alıyor. Yapının mimari form açısından antik dünyadan bugüne gelen önemli bir eser olduğuna işaret ediliyor.
patronlardunyasi.com