Eyüp SERBEST
2017 verilerine göre milli gelirin kişi başı 478 dolar olduğu ve nüfusun sadece yüzde 17’sinin elektriğe erişimi bulunan Somali’nin petrolle olan ilk imtihanı 1945 yılına dayanıyor. Zengin petrol yatakları olduğu tahmin edilse de, o dönem sömürge bir devlet olduğu için, 1990 yılına kadar sadece 6 kuyudan petrol çıkartılabildi.
İLK ANLAŞMA EXXONMOBIL’LE YAPILDI
Somali petrol konusundaki ilk uluslararası anlaşmayı, 1988 yılında ExxonMobil ve Royal Dutch Shell ortaklığıyla imzaladı. Buna göre bu şirketler Somali açıklarında arama faaliyeti yapacak; bulunan petrolden elde edilen gelir Somali hükümetiyle bu ortaklık arasında eşit olarak bölüşülecekti. Ancak 1991 yılında Somali’de iç savaş patlak verdi ve yaklaşık 20 yıl sürdü. Somali ancak 2012’de ilk kez uluslararası alanda tanınan bir hükümet kurabildi.
KOMŞULARDAKİ ZENGİN PETROL YATAKLARI
2010'ların başında, Somali'nin güneyindeki Mozambik ve Tanzanya'nın açıklarında zengin petrol yatakları bulundu. Gözler Somali’ye çevrildi. İlk anlaşma İngiliz Spectrum Geo şirketiyle yapıldı. 2015'te çalışmalarına başlayan Spectrum Geo’nun Şubat 2019’da açıkladığı rapora göre, 122 bin kilometrelik alanda risk içermeyen 30 milyar varillik petrol potansiyeli vardı.
TÜRKİYE EN BÜYÜK MÜTTEFİKLERDEN BİRİ
Somali'nin Eş Şebab örgütüne karşı verdiği savaşta en büyük destekçilerinden biri Türkiye’ydi. Yurt dışındaki en büyük askeri üssü Somali'de olan Türkiye, burada Birleşmiş Milletler'in seçip onayladığı ve Eş Şebap'a karşı operasyonlar yürüten Somalili askerlere eğitim veriyor. Ancak Türkiye’nin yardım ve destekleri sadece askeri alanla sınırlı değil. Başkent Mogadişu'daki en modern hastane, Türkiye tarafından yapılan Recep Tayyip Erdoğan Hastanesi. Türkiye her yıl Somalili öğrencilere de üniversitelerinde eğitim veriyor. Mogadişu Havalimanı ile Mogadişu Limanı’nın işletmeleri de Türk şirketlerine emanet.
DENGELERİN DEĞİŞTİĞİ YIL: 2024
Ancak Türkiye-Somali ilişkilerinin zirveye çıktığı yıl 2024 oldu. 7 Mart 2024 günü, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Somali Petrol ve Maden Kaynakları Bakanı Abdirizak Omar Mohamed ile Somali’nin kara ve açık deniz bloklarında petrol ve doğal gaz alanında iş birliğini geliştirmek üzere bir hükümetlerarası anlaşma ve mutabakat zaptı imzaladı. Anlaşma, Türkiye’nin Somali’nin kara veya deniz bloklarında petrol arama, değerlendirme, geliştirme ve üretimini içeriyordu. Ayrıca taşıma, dağıtım, rafineri, petrol ve ürünlerinin satış ve hizmet operasyonu yetkisi de Türkiye’ye verildi. Anlaşmada ayrıca, petrol projeleri alanında ikili bilimsel, teknik, teknolojik, hukuki, idari ve ticari iş birliğinin geliştirilmesi de teşvik ediliyordu.
3 BLOKTA ANLAŞMA İMZALANDI
Takvimler 18 Temmuz 2024’ü gösterdiğinde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar bu kez Somali Federal Cumhuriyeti Petrol ve Maden Kaynakları Bakanı Abdirizak Omar Mohamed’i İstanbul’da ağırladı. İki ülke arasında, Somali denizlerindeki 3 blokta doğalgaz ve petrol arama için Hidrokarbon Arama ve Üretim Anlaşması imzalandı. Alparslan Bayraktar anlaşma sonrası yaptığı açıklamada, “Oruç Reis gemimizi Eylül sonu, Ekim başı gibi bölgeye gönderiyoruz. Orada aylarca sürecek çok önemli bir sismik çalışma yapacak. Bu çalışmanın sonucunda da inşallah bu iş sondaja ve sondaj sonrasında da ümit ediyoruz bir keşifle neticelenecek ve hakikaten hem Somali için hem de ülkemiz için çok önemli bir ve tarihi bir adım olacak” diye konuştu.
ORUÇ REİS’İ CUMHURBAŞKANI UĞURLAYACAK
Türk mühendislerinin eseri olan Oruç Reis Sismik Araştırma Gemisi’nin, 50 personel, 5 destek gemisi ve güvenliği sağlamak için savaş gemileriyle birlikte 5 Ekim 2024 günü Somali’ye uğurlanmasına karar verildi. Düzenlenecek törende, Oruç Reis’i Somali’ye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan uğurlayacak.
patronlardunyasi.com