Ekonomi

Düşük faiz döneminde döviz kurlarında yaşanan hızlı artış sonrasında TL’ye talebi artırabilmek için Aralık 2021’de devreye alınan kur korumalı mevduat 17 Haziran 2022 haftasından sonra ilk kez 1 trilyon liranın altına geldi. Merkez Bankası KKM’nin bu yıl bitmesini öngörürken 31 Ocak ile biten haftada bir önceki haftaya göre düşüş 25 milyar 250,8 milyon lira oldu.

Ekonomim'den Şebnem Turhan'ın haberine göre, kur korumalı mevduat enflasyon yükseliş eğilimindeyken faiz indirimlerinin sürdürülüp düşük faiz politikası uygulandığı dönemde devreye alındı. Döviz kurlarında yaşanan ani yükselişi kontrol altına almayı amaçlayan kur korumalı mevduat Aralık 2021’de geldi ve kurlarda geçici bir rahatlama sağlasa da yukarı yönlü hareketler devam etti. Döviz kurlarındaki değişime göre getiri sağlayan kur korumalı mevduat özellikle ilk 6 ayında oldukça yüksek kazançlar sağlanmasına yol açtı, önce gerçek kişiler için ardından ise tüzel kişiler için kur korumalı mevduat açma imkanı sağlandı. TL cinsi mevduatlara döviz cinsi getiri ve sağlanan vergi avantajları kur korumalı mevduata ilgiyi oldukça arttırdı.

833 MİLYAR LİRA ZARARA UĞRATTI

Kur korumalı mevduat TL cinsi açıldığında kurdaki değişimin faizi aşması durumunda aradaki farkı Hazine, döviz cinsi açılırsa Merkez Bankası ödüyordu. Ardından tüm maliyet Merkez Bankası’na devredildi. Merkez Bankası KKM kaynaklı zararın 833 milyar lira olduğunu açıklamıştı.

Mayıs 2023 genel seçimleri sonrasında değişen ekonomi yönetimi ve geleneksel para politikalarına dönüşle birlikte kur korumalı mevduattan çıkış stratejisi devreye alındı. Ancak kur korumalı mevduat bakiyesi de zirvesini 3.4 trilyon lira ile 18 Ağustos 2023 haftasında gördü. Merkez Bankası geçen yıl başında KKM için uygulanan asgari faiz oranının politika faizinin yüzde 85’inden indirmeye başladı, yabancı para mevduattan KKM’ye dönüş hedeflerinin kaldırılması, KKM hesaplarına uygulanan zorunlu karşılık oranlarının artırılması, KKM hesapları için tesis edilmesi gereken ZK’ya ödenen faiz oranı üst sınırının düşürülmesi, yeni açılan KKM hesapları için tesis edilen ZK’ya faiz ödenmemesi gibi hamleler atarken son olarak ise bu yıl 20 Ocak’ta 6 ve 12 ay vadeli Kur Korumalı Mevduat ve Katılım Hesabı (KKM) açma ve yenileme işlemlerinin sonlandırılmasına karar verdi.

ZİRVEDEN 2.41 TRİLYON LİRA GERİLEDİ

Tüm bunların ışığında kur korumalı mevduattan çıkış hızlandı. 31 Ocak ile biten hafta itibariyle 18 Ağustos 2023’teki zirvesine göre kur korumalı mevduat tam 2 trilyon 411,7 milyar lira geriledi. Yani 17 ayda 2.4 trilyon liranın üzerinde KKM’den çıkış yaşandı. Merkez Bankası kur korumalı mevduattan çıkan miktarın dövize dönüşüm oranının ise yüzde 15 gibi düşük bir seviyede olduğunu açıklamıştı. Son veriyle birlikte kur korumalı mevduatın toplam mevduat içindeki payı yüzde 5,23’e kadar geriledi. Yabancı para mevduatın da yüzde 35,3’e indi. Böylece dövize duyarlı mevduatın toplam mevduat içindeki oranı yüzde 40,7’ye kadar indi. Bir dönem bu oran yüzde 75’in üzerine çıkmıştı. Standart TL mevduatın toplam mevduat içindeki oranı da yüzde 59,48 ile 8 yılın en yüksek seviyelerine ulaştı.

Öte yandan Merkez Bankası verilerine göre yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatı geçen hafta parite etkisinden arındırılmış olarak 1.1 milyar dolar azaldı. Gerçek kişilerin parite etkisinden arındırılmış döviz mevduatı 50 milyon lira, tüzel kişilerin parite etkisinden arındırılmış döviz mevduatı ise 1.14 milyar dolar geriledi.

MERKEZ BANKASI TOPLAM REZERVLERİ GERİLEDİ

Merkez Bankası rezervleri 31 Ocak ile biten hafta itibariyle bu yıl ilk kez geriledi. Merkez Bankası verilerine göre bankanın net uluslararası rezervleri bir önceki haftaya göre 1 milyar 969 milyon dolar düşüş ile 71 milyar 733 milyon dolar oldu. Merkez Bankası toplam rezervleri de 31 Ocak haftasından rekor seviyesinden 1 milyar 585 milyon dolar düşüş gösterdi. TCMB haftalık verilerine göre, 31 Ocak itibarıyla toplam rezervler 167 milyar 560 milyon dolardan, 165 milyar 975 milyon dolara geriledi. Swap hariç rezervler ise 63 milyar dolar seviyesinden 31 Ocak haftasında 65.3 milyar dolara yükseldi.

BANKALARDA TOPLAM MEVDUAT 337.2 MİLYAR LİRA AZALDI

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun (BDDK) yayımladığı haftalık bültene göre, bankacılık sektörünün toplam kredi hacmi, 31 Ocak haftasında 162 milyar 931 milyon lira artarak 16 trilyon 204 milyar 249 milyon liradan, 16 trilyon 367 milyar 179 milyon liraya çıktı. Bankacılık sektöründe toplam mevduat ise bankalar arası dahil geçen hafta 337 milyar 24 milyon lira azalarak 19 trilyon 48 milyar 105 milyon liraya indi. Tüketici kredilerinin tutarı, 31 Ocak itibarıyla 25 milyar 85 milyon lira artarak 2 trilyon 62 milyar 695 milyon liraya çıktı. Söz konusu tutarın 523 milyar 539 milyon lirası konut, 71 milyar 219 milyon lirası taşıt ve 1 trilyon 467 milyar 937 milyon lirası ihtiyaç kredilerinden oluştu. Bu dönemde taksitli ticari kredilerin tutarı, 17 milyar 772 milyon lira artarak 2 trilyon 298 milyar 851 milyon lira oldu. Bankaların bireysel kredi kartı alacakları ise yüzde 4,1 artışla 1 trilyon 908 milyar 746 milyon liraya yükseldi. Bireysel kredi kartı alacaklarının 657 milyar 358 milyon lirasını taksitli, 1 trilyon 251 milyar 388 milyon lirasını taksitsiz borçlar oluşturdu.

patronlardunyasicom.