Sermaye piyasalarında taşlar yerinden oynadı, dünya borsalarında sarsıntı sürüyor, yatırımcılar tedirgin! Japon Yeni'ndeki yükseliş eğiliminin 'carry trade'lerin (Yen gibi düşük faizli para birimleriyle, yüksek getirili para birimlerindeki yatırımların finanse edilmesi) çözülmesine yol açmasıyla başlayan dalgalanma, ABD'de geri dönmeyen mortgage kredileriyle şiddetlendi.
Mortgage paniği
ABD'de iflasın eşiğine gelen mortgage şirketi New Centry Financial'ın New York Borsası'nda işlem görmesinin engellenmesi ise bardağı taşıran son damla oldu. Brezilya Borsası da yüzde 3'ün üzerinde değer kaybetti. Dünya borsalarındaki satışlar İMKB'yi de vurdu. Endeks günü % 2.79 oranında kayıpla 40 bin 501 puandan kapattı. Dolar yeniden 1.4250, euro 1.8800 YTL'ye yükseldi. Ancak döviz piyasasında talebin zayıf olduğu ve kapanışa doğru satışların geldiği gözlendi. Uzmanlar, Amerika'da düşük gelirlilere verilen yüksek faizli (subprime) kredilerinin yarattığı endişenin yanı sıra doların Japon Yeni karşısında 118'den 116 seviyesine gerilemesinin yatırımcıları daha fazla tedirgin ettiğini belirtiyor.
Sarsıntı kısa vadeli
Analistler, ABD ile ilgili daha olumlu veriler gelene kadar piyasalarda tedirginliğin devam edeceğini ancak bunun kısa vadeli olacağını vurguluyor. Rekor seviyelerde olan dünya borsalarından gelen olumsuz açıklamaların kâr satışının fırsatı olarak kullanıldığı ifade ediliyor.
İcralık olanların sayısı hızla artıyor
Türkiye'nin tanışmaya hazırlandığı mortgage sistemi, ABD'de sıkıntılı bir süreçten geçiyor. ABD'de 30-40 yıla varan vadelerde kullanılan kredilerle finanse edilen konut sektöründe icraya verilenlerin sayısı her geçen gün artıyor. 2006'nın ilk çeyreğinde bazı eyaletlerde 323 binden fazla konutun icralık olduğu belirtiliyor. Yüksek faizle kullanılan kredi miktarının 1.5 trilyon dolar olduğu belirtiliyor. FED'in 2 yılda faizleri 18 kez artırarak %1'den % 5.25 seviyesine taşıması değişken faizli krediler geri ödemeleri zorlaştırıyor.
Piyasa uzmanları pozitif
Şahinöz: Kol kırılır yen içinde kalır
Bir dönem ABD Merkez Bankası FED'de görev alan Para dergisi yazarı Erkin Şahinöz, iyimserler cephesinde yer alıyor. ABD'de 'subprime' yani düşük gelirli tüketicilere kullandırılan kredilerin sistemi tehlikeye sokmayacağını belirten Şahinöz, "Bu sorunun, 'prime' yani A grubu tüketicilere yansıyacağını sanmıyorum. Deyim yerindeyse 'Kol kırılır yen içinde kalır.' Sıkıntı büyümez. ABD'de işgücü piyasası canlanmaya başladı, benzin fiyatları geriliyor. Konut ve otomotiv ABD ekonomisinin yüzde 10'unu oluşturuyor ki, ekonominin yüzde 90'ı iyi durumda."
Şener: Mortgage sorunu büyümez
Bütün piyasaların gözünü ABD ekonomisine çevirdiğini belirten Yatırım Finansman Portföy Yönetici Ümit Şener, "Büyümenin tartışıldığı bir dönemde mortgage kredileriyle ilgili sorun gündeme geldi. Ancak piyasaları yakından izleyen FED şu ana kadar bu konuyla ilgili bir değerlendirme yapmadı. Sıkıntının büyüyeceğini sanmıyorum" dedi. Ümit Şener, "Carry trade de oldukça büyütüldü. Piyasalara Japonya kaynaklı 150-200 milyar dolarlık giriş yaşandığı söyleniyor. Buna karşılık borsalarda 4-5 trilyon dolara yakın kayıp yaşandı" diye konuştu.
Orhan Pala/Takvim