Gayrimenkulde arz ve talebin uzun yıllar sonra ilk kez bu kadar hareketli olduğu 2005 yılında, faizlerin düşmesiyle konut kredilerine olan talep de patladı. Yılın ilk 10 ayında kullanılan konut kredisi miktarı 10 milyar YTL'ye yaklaştı. Kredide vade 10 yılı aştı. 2006 yılında Mortgage'nin uygulanmaya başlanacağı beklentisiyle uzun vadeli konut sahibi olma umudu da arttı. Kredi faizleri, uzun vadeli satışlar konuşulurken, aslında kimse konutta nakit alımların payını merak etmedi. Oysa, hiç ummadığımız şekilde konutların önemli bir oranı nakit satılıyor.
Nakit alımı tercih edenler, özellikle bugüne kadar yüksek faiz ortamında birikimlerini bankada değerlendirip, faizler düşünce parayı nasıl değerlendireceğini bilemeyenler. Satışta dikkate alınan bir başka kriter de kredilendirmeyi şirketin mi yoksa bankanın mı yaptığı. Müşteri, eğer şirkete borçlanacaksa uzun vadeden daha az korkuyor. Ancak bankaya borçlanma konusunda olabildiğince daha fazla oranı nakit vermeye çalışıyor.
EMEKLİ NAKİT SEVİYOR
Son dönemde büyük konut projeleriyle piyasada var olan şirketlerin yetkilileriyle konuştuk. Batı Ataşehir'de TOKİ ile hasılat paylaşımı yöntemiyle yapımı süren 2 bin 44 konutluk KentPlus'un inşaat şirketi Emay-İpek'in Yönetim Kurulu Üyesi Hakan Çağlar, nakit satışın toplamdaki payının yüzde 50'sini oluşturduğunu söyledi. Çağlar'a göre evin tamamını nakit alanlar özellikle emekliler, ve onlar da genellikle çocuklarına daire alıyor. Aynı bölgede yapımı süren Varyap-Teknik Yapı'nın projesi Uphill'de nakitin oranı biraz daha düşük. A ve B+ müşteri grubuna hitap eden bu projede nakit satışların oranı yüzde 20. Yüzde 55'i banka kredisi kullanırken, yüzde 25'i Varyap-Teknik Yapı'nın kendi kredisini kullanıyor. Bu da 1-3 yıl arasında bir vadeden oluşuyor. Şirket yetkililerinin bir saptamasına göre, vadeli satın almayı seçen müşterilerin çoğu, günün finansal şartlarını gözeterek seçim yapıyor. Yani faizleri düşük bulduğu için vadeli satın almayı seçiyor. Ancak herhangi bir durumda, borcun tamamını kapatabilecek birikime de sahipler.
BANKADAN KORKUYORLAR
Şelale Premium Residence projesini satışa sunan DAP Yapı'nın yetkilisi Ziya Yılmaz, toplam satışta nakit oranının yüzde 15 olduğunu söylüyor. Yılmaz, "Müşteriler banka kredisini tercih etmiyor. Çünkü biz kredilendiriyoruz. Kriterlerimiz daha esnek. Müşteri bir telefonla ödemeyi geciktirebiliyor. Ortalama vade 24 ay" diyor. Halkalı'da 3500 konutluk Olimpiakent'te de nakit satışlar toplamın yüzde 35'ini oluşturuyor. Soyak, daha önceki projesinden farklı olarak bankalarla çalıştı. Olimpiakent'te vadeler 10 yıla kadar çıkıyor, ortalama vade 6-7 yıl.
Ortalama 50 bin YTL kredi çekiyoruz
Türkiye'de ortalama konut kredisi kullanımı yaklaşık 50 bin YTL. Satın almak istedikleri konut fiyatının yüzde 75-80'i kadar konut kredisi çekme hakkı bulunan vatandaşlar, çoğunlukla bu hakkının tamamını kullanmayı tercih etmiyor ve bir kısmını cebinden ödmeyi seçiyor. Öte yandan, bankalar bu yılın başında günde ortalama 500 kişiye konut kredisi verirken, bu rakam geçtiğimiz eylül ayında 1200'e çıktı. Böylelikle, 2005 yılında konut kredisi kullanarak konut sahibi olanların sayısı 140 bine ulaştı.
Esen Evran/Sabah