Kira beyanında “aile reisi” kavramı kaldırıldığı için erkek ve kadın ayrı ayrı mükellef olarak kabul ediliyor. Bu nedenle, bir evinden kira geliri olup oturduğu evin kredisini eşi adına kullanan aileler mağdur olacak. Eşlerden biri kira alırken birlikte yaşanan evin kirasını ise diğer eş ödüyorsa vergi ödenmesi gerekecek.
Ekonomi Servisi - Kira geliri olanların, gelir beyanı yapması için son tarih 25 Mart. Beyanda bulunmayanların Maliye ile başı derde girecek. Bulunanların ise giderler indirildikten sonra vergi hesaplaması yapılacak. Ancak öyle durumlar var ki, kira geliri alırken kirada yaşayan aileler bile vergi ödemek durumunda kalacak. Örneğin bir evinden kira geliri olup ikinci evin kredisini eşi adına kullanan aileler mağdur olacak. Eşlerden biri kira alırken birlikte yaşanan evin kirasını ise diğer eş ödüyorsa yine vergi ödenmesi gerekecek.
Aslında, yasaya göre, sahibi bulunduğu konutu ya da konutları kiraya verenler, kendileri de başka bir evde veya lojmanda kira ile oturuyorlarsa ödedikleri kirayı tahsil ettikleri kiradan indirebilirler.
Ancak, kira geliri olan evin tapusu örneğin, kadının adına yapılmış ise ve kirayı kendi alıyorsa eşiyle birlikte yaşadığı ikinci eve ödedikleri kirayı, bizzat kendisi ödemiyorsa, bunu gider olarak gösteremeyecek. Kadının yaşadığı evin kirasını ya da kredisinin faizini gider olarak göstermesi için yine ikinci evle ilgili tüm işlemleri kendi adına yaptırmış olması gerekiyor.
GİDER YÖNTEMİ TERCİHİNİZİ DOĞRU YAPIN
Prof. Dr. Şükrü Kızılot, kira geliri olanların hiç vergi ödemeyebileceğini, ancak bunun için doğru tercihlerde bulunması gerektiğini belirtti. Kızılot, beyan yaparken şunlara dikkat edilmesini önerdi:
* Kira gelirleri beyan edilirken, hangi yöntemin tercih edileceği çok önemli. Birinci seçenek; götürü gider yöntemi, ikinci seçenek de gerçek gider yöntemi. Götürü gider yöntemini seçerseniz, “iki yıl” bu yöntemden dönemezsiniz. Sizin için hangisinin daha avantajlı olduğunu öğrenip, tercihinizi ona göre yapın.
* Götürü gider, 1 lira masrafınız olmasa bile, yıllık kiranın (istisna sonrası), yüzde 25’ini düşebilmeniz anlamına geliyor. Götürü gider uygulamasında, yıllık konut kira gelirinizden;
1- Önce 2 bin 800 TL istisna düşüyorsunuz (Ticari, zirai veya mesleki kazancı nedeniyle gerçek usulde gelir vergisi mükellefi olanlar, örneğin esnaf, tüccar, doktor, avukat istisnadan yararlanamıyor). İstisna sadece konutlara: 2 bin 800 TL’lik istisna uygulaması, sadece konut olarak kiraya verilen gayrimenkuller için söz konusu.
2- Sonra da kalan tutarın yüzde 25’ini “götürü gider” olarak düşüyorsunuz.
3- İstisna+götürü gider, gelirden indiriliyor.
* Gerçek gideri seçip hiç vergi ödemeyebilirsiniz. Beyan etmeden önce durumunuza bakmalısınız. Gerçek gider sizin için daha avantajlı ise götürü gider yöntemini değil, gerçek gider yöntemini seçin.
Yakınına bedelsiz kiralayan da ödeyecek
Yasaya göre, birinci dereceden akrabalar dışında (eş, anne, çocuk, kardeş) evini yakınına, dostuna bedelsiz olarak kiralayan da vergi ödemek durumunda. Devlet size kira almasanız da emsal kira bedeline göre vergi çıkarıyor. Bu da yıllık emlak vergisi değerinin yüzde 5’i kadar hesaplanıyor.
Bu arada kiraya verilen konut, son 5 yıl içinde alındıysa ciddi bir avantaj var. Buna göre, kira gelirini beyan ederken “gerçek gider” yöntemi tercih edildiğinde, evin satın alma bedelinin yüzde 5’i kira gelirinden düşülebiliyor. 2007’den önce satın alınan evler için bu avantaj söz konusu değil. Kiraya verilen ev, banka kredisi kullanarak satın alındıysa ödenen faizler de kira gelirinden düşürülüyor. Bankadan kredi kullanıldığında, ilk yıllarda daha yüksek tutarda faiz ödendiği için “gerçek gider” yöntemi seçildiğinde, çoğu kez hiç vergi ödenmeyebiliyor. Bu avantajdan, sadece konut kira geliri elde edenler değil, işyeri kira geliri elde edenler de yararlanabiliyor.
Hazır beyannamede soyadı engeli
Maliye kira geliri beyanını kolaylaştırmak için hazır beyanname kullanırken, yaşı ileri olarak çok sayıda mükellef “annesinin evlenmeden önceki soyismi”nden harfler sorulması nedeniyle bundan yararlanamıyor. Eski bir vergi müfettişinin verdiği bilgiye göre, annesi 1920’li yıllarda ya da önce doğmuş olanların, soyadı kanunu kabul edilmeden önce (1934) isimleri yok. Bu nedenle de pek çok kişi bu olanaktan yararlanamıyor. Çünkü bu soruyu yanıtlamayanlar, ileri aşamaya geçemiyorlar.