İsrail'in 7 Ekim'deki baskının ardından Hamas'a yönelik Gazze Şeridi'nde başlattığı savaşta ateşkes anlaşmasına varıldığını, ABD Başkanlık görevini devralmasına 5 gün kalan Donald Trump duyurdu.
Ateşkes ve esirlerin değişimi anlaşması bölge halkı tarafından sevinçle karşılandı ama savaş geride büyük bir yıkım bıraktı.
Yaklaşık 15 aydır süren savaş, Gazze'nin önceki çatışmalarda zaten tükenmiş olan konutlarının yüzde 70'ten fazlası hasar gördü. Okullar, hastaneler ve işletmelerle de bunların içerisinde. Yardım kuruluşları, 2.2 milyonluk nüfusun çoğunun yerinden edildiğini, Akdeniz kıyısındaki küçük bir toprak parçasına sıkıştığını, büyük ölçüde temiz su ve gıdadan, ayrıca ilaç ve temel ihtiyaçlardan mahrum olduğunu söylüyor. Savaş Gazze'de 40 binden fazla insanın ölümüne yol açtı.
GAZZE ŞERİDİ NE KADAR ENKAZLA KAPLI?
Birleşmiş Milletler'e (BM) göre, İsrail hava saldırıları şimdiye kadar Gazze Şeridi'nin dört bir yanına 42 milyon tondan fazla enkaz bıraktı. Bloomberg'de yer alan habere göre, bu enkaz, New York'tan Singapur'a uzanan bir damperli kamyon sırasını dolduracak kadar büyüklükte bir enkaz. Hepsinin kaldırılması yıllar alabilir ve 700 milyon dolara kadar mal olabilir. Patlamamış bombalar, tehlikeli kirleticiler ve enkazın altındaki insanların çıkarılması nedeniyle bu maliyetlerin artabileceği belirtiliyor. Enkazın büyük kısmını oluşturan konutlar, savaştan önceki Gazze nüfusnun yoğun yaşadığı bölgede bulunuyor.
TARIM ARAZİLERİNİN YARISI YOK OLDU
Han Yunus'tan en az 8,5 milyon ton moloz temizlenmesi gerekecek. Bir zamanlar portakal ve greyfurt da dahil olmak üzere Gazze'nin narenciye meyvelerinin çoğunun üretildiği yerdi. Meyve bahçeleri ve tarlaları artık harabe halinde. Oxfam ile ortaklık yapan yerel bir yardım kuruluşu olan Juzoor'a göre, Şeridin tarım arazilerinin en az yarısı yok oldu ve çöken tarım sektörünün yeniden ayağa kaldırılması ise yıllar alacak.
Savaşın ortaya çıkardığı durum özellikle kuzeyde vahim. Filistin'in en büyük merkezi olan Gazze Şehri ve çevresi büyük hasar gördü. Gazze'yi ve sakinlerinin hayatlarını yeniden inşa etmek, tüm fiziksel altyapısının tamamen elden geçirilmesini ve yeni bir Gazze'nin nasıl görüneceğine dair bir tür siyasi çözümü gerektirecektir. Ancak bunların herhangi biri gerçekleşmeden önce, tüm molozların toplanması ve bertaraf edilmesi son derece önemli.
YENİDEN İNŞA 80 MİLYAR DOLARDAN DAHA FAZLAYA MAL OLABİLİR
Mülkiyet hakları ve enkaz için bertaraf alanları bulma zorlukları süreci daha da karmaşık hale getiriyor. California merkezli düşünce kuruluşu RAND'ın kıdemli ekonomisti Daniel Egel'e göre, Gazze'nin yeniden inşası, ölüm, yaralanma ve travmayla harap olmuş bir işgücü piyasasının uzun vadeli etkisi gibi gizli harcamalar hesaba katıldığında 80 milyar dolardan çok daha fazlaya mal olabilir. Daniel Egel, "Bir binayı yeniden inşa edebilirsiniz ancak bir milyon çocuğun hayatını nasıl yeniden inşa edersiniz?" ifadelerini kullandı. Ortaya çıkan bu ekonomik masrafı kimin karşılayacağı ise daha belli değil.
'KENTSELCİLİK TARİHİNDE DAHA ÖNCE HİÇ GÖRMEDİĞİMİZ BİR ŞEY'
Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde mimarlık tarihi profesörü olan ve II. Dünya Savaşı sonrası yeniden yapılanmayı inceleyen Mark Jarzombek, "Gazze'de gördüğümüz şey, kentselcilik tarihinde daha önce hiç görmediğimiz bir şey. Bu sadece fiziksel altyapının tahribi değil, aynı zamanda temel yönetim kurumlarının ve normallik duygusunun tahribi. Yeniden inşa etmenin maliyeti caydırıcı olacak. Bu ölçekteki inşaat sahaları insanlardan boş olmalı, bu da başka bir yerinden edilme dalgasına yol açacak. Ne yaparsan yap, Gazze nesiller boyunca bununla mücadele edecek" diye konuştu.
İsrail, Hamas'ın tünel veya silah inşa etmesinde yardımcı olabilecek malzemelerin bölgeye girmesini engelliyor. Dolayısıyla tarafların bu malzemelerin girişi konusunda da bir anlaşmaya varması gerekecek. Savunma Bakanlığı'na bağlı bir kurum olan İsrail Topraklarındaki Hükümet Faaliyetleri Koordinatörü sözcüsü, enkaz kaldırılmasıyla ilgili soru üzerine, şimdilik yardım kolaylaştırmaya odaklandıklarını söyledi. İsrailli yetkililer, yeniden yapılanma hakkında yorum yapmak için henüz çok erken olduğunu belirtti.
Filistin Yönetimi'nin planına göre, yeniden inşaya başlamak için anlaşmaya varılır varılmaz tüm patlamamış mühimmatlar sökülecek. Daha sonra yollar temizlenerek henüz inşa edilmemiş geçici konaklama alanlarına erişim sağlanacak. Filistin Yönetimi'nin kamu işleri ve konut bakanı Ahed Bseiso yıkılan yerlerin para geldikçe yeniden kurulacağını söyledi.
patronlardunyasi.com