Devlet ihalelerinde yolsuzluk yapılmasının önüne geçmek için önemli bir adım daha atılıyor. İhaleler, haksız kazanç elde edilmesini önlemek için internet ortamına taşınıyor. Kamu İhale Kurumu (KİK) ile devletin en çok ihaleye çıkan kuruluşu Sağlık Bakanlığı bu konuda ilk ciddi adımı attı. 2006 yılı başından itibaren Sağlık Bakanlığı’nın ihaleleri sanal ortam üzerinden gerçekleştirilecek. Geçtiğimiz yıl haziran ayında Roche ilaç firmasıyla Sosyal Sigortalar Kurumu ihale komisyonundaki bazı üyelerin fiyatın düşmemesi için anlaştığı, bu yüzden devletin 11 milyon dolar fazladan para ödediği gündeme gelmişti. Kamu İhale Kurumu Başkanı Sener Akkaynak, Roche firmasıyla ilgili tartışmalar ve şikayet başvurularında ilk sırayı aldığı için pilot olarak Sağlık Bakanlığı’nı seçtiklerini ifade etti.
Ekonomi Muhabirleri Derneği’nin Green Park Otel’de düzenlediği sohbet toplantısında, ihalelerin internet üzerinden yapılmasını sağlayacak e-ihale uygulaması ile ilgili bilgi veren KİK Başkanı Akkaynak, bu sayede devletin 8 milyar dolarlık tasarruf edeceğini öne sürdü. Akkaynak, ekonomik açıdan 40 milyar dolarlık bir değere sahip olan kamu alımlarıyla ilgili kurumun 200 kişiyle 3,5 yıl içinde önemli düzenlemeler gerçekleştirdiğini belirterek, şeffaflık adına büyük adımlar attıklarını ifade etti. Kamu ihaleleriyle ilgili bilgi ve dokümanlara KİK’in internet adresinden ulaşmak mümkün. Sağlık Bakanlığı 2005’in 9 aylık döneminde 3,6 milyar YTL değerinde 16 bin 138 ihale düzenledi. Sağlık ihaleleriyle ilgili gelen şikayet sayısı ise 495’i buldu. Kontrol sistemi aracılığıyla 78 bin 763 ihalenin verisine ulaşıldı. Toplam 22,6 milyar YTL’lik kamu harcaması yapıldı. E-ihale sisteminin ‘insan’ faktörünü en aza indirdiği için Avrupa ülkeleri tarafından tercih edildiğini kaydeden Akkaynak’ın verdiği bilgiye göre sistem şöyle işleyecek: Kamu kurum veya kuruluşları, ihalenin konusu, günü ve saatini duyuracak. İhaleyle ilgilenen herhangi bir kişi evinde ya da ofisinde bilgisayar yardımıyla ihaleye katılabilecek. İsteyen son teklifi dikkate alıp yeni bir teklif sunabilecek. KİK ise verilen tekliflerin sağlığını inceleyerek ihalenin denetimini yapacak. Pilot uygulamanın 2006 yılı başında hayata geçirileceğini ifade eden Akkaynak, sistemin tam olarak yaygınlaşmasının ilgili kurumların intibak sürelerine bağlı olduğunu ifade etti.
Geçtiğimiz hafta açıklanan AB İlerleme Raporu’nun Kamu Alımları başlıklı bölümünde, Türkiye’nin düzenlediği uluslararası ihalelerde yerli isteklilere yüzde 15’lik avantaj sunması eleştirildi. KİK Başkanı, mevzuatta yüzde 15’lik bir avantaj öngörülmesine rağmen uygulamanın bugüne kadar yüzde 5 ile sınırlı tutulduğunu açıkladı. Bununla birlikte Polonya’nın yerli isteklilere avantaj uygulamasını Avrupa Birliği’ne üye olduktan sonra kaldırdığını vurgulayan Akkaynak, “Birlik üyesi ülkelerin arasında avantaj uygulaması yok. Ancak ihaleye birlik dışındaki bir ülkeden katılım olduğunda bu durumda üye ülkelere yüzde 3’lük avantaj uygulanıyor. Türkiye tam üye olduğunda AB ülkelerine yönelik böyle bir uygulama yapamayacak. Ancak şu an uygulanan yüzde 15’lik avantaj oranının düşürülmesi müzakere sürecinde gündeme gelecek.” dedi. KİK verilerine göre bu sene kamu ihalelerinin yüzde 23’ü yabancı isteklilere açık tutuldu. Ancak bu miktar ‘tutar’ bazında yüzde 41’e tekabül ediyor. Yabancıların aldığı ihalelerin oranı ise yüzde 2 civarında seyretti.