Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Başkanı Yusuf Günay, ''Kaliforniya'da toptan satış piyasasının rekabete açılmış olmasına rağmen tüketicilere yapılan perakende satış, bir fiyat tavanı ile sınırlandırılmıştır. Perakende satış şirketleri maliyetlerini tüketicilere yansıtamadıklarından literatüre kara harflerle geçen Kaliforniya krizi patlamıştır. Ülkemizde de benzer bir durumun yaşanabilme olasılığını gözden uzak tutmamamız gerekir'' dedi.
6. Enerji Arenasında konuşan Günay, Türkiye'de üretilen ve şebekeye verilen elektrik enerjisinin yaklaşık beşte birinin kaybedildiği veya çaldırıldığı göz önüne alındığında, dağıtım özelleştirmelerinin bir an önce yapılmasının önemli olduğunu kaydetti.
Enerji arz güvenliğine dikkat çeken Günay, şöyle konuştu: ''Hepinizin bildiği gibi Kaliforniya'da toptan satış piyasasının rekabete açılmış olmasına rağmen tüketicilere yapılan perakende satış, bir fiyat tavanı ile sınırlandırılmıştır. Perakende satış şirketleri maliyetlerini tüketicilere yansıtamadıklarından literatüre kara harflerle geçen Kaliforniya krizi patlamıştır.
Bu kriz tüm dünya genelinde büyük yankı bulmuş ve maliyetlerin baskılanmaması konusunda gerekli düzenlemeler yapılmıştır. Bu noktada ülkemizde de benzer bir durumun yaşanabilme olasılığını gözden uzak tutmamamız gerekir. Zira kurumumuzca yapılan düzenlemeyle maliyet artışlarının tarifelere yansıtılması mümkün kılınmış olsa da diğer maliyetlerde oluşan artışlar karşısında referans fiyat niteliğindeki tüketici satış fiyatının artırılması yönünde kurumumuza 4 yılı aşkın bir süredir başvuru yapılmamıştır.''
2020 YILINA KADAR ELEKTRİK YATIRIMLARI
Yusuf Günay, enerji talebinin güvenilir şekilde karşılanabilmesi için 2020 yılına kadar 90 ila 128 milyar dolar civarında yatırım yapılmasına ihtiyaç bulunduğunu, bu yatırımların yüzde 80'inden fazlasının da elektrik sektörüne ait olduğunu söyledi. Yasal zeminde rekabetçi bir piyasa hedefi korunduğu sürece yeni yatırımların kamuya yük getirmeden özel sektörce gerçekleştirilmesi gerektiğine dikkat çeken Günay, özellikle nihai tüketici fiyatlarının bu yatırımların özel sektörün karlılık beklentisini karşılayıp karşılamamasının önemli olduğunu dile getirdi.
Günay, elektrik enerjisinde toplam maliyeti 76 milyar dolar olan yaklaşık 8 bin proje için bugüne kadar ancak 32,6 milyar dolar harcanabildiğine dikkat çekerek, bu projelerin bitirilmesi için 10 yıldan fazla zamana ihtiyaç olduğunu ifade etti.
ÜRETİM ÖZELLEŞTİRMELERİ
Üretim özelleştirmelerinin en az dağıtım özelleştirmeleri kadar önemli olduğunu vurgulayan Günay, şöyle devam etti:
''Dağıtım özelleştirmelerindeki son gelişmeler göz önüne alındığında üretim özelleştirmeleri için dağıtım özelleştirmelerinin tamamlanmasının beklenmesi, piyasadaki aksiyonu azaltacak, yatırımcıların karar alma süreçlerini belirsizliğe itecektir. Hükümetimiz ve Dünya Bankası arasında imzalanan kredi anlaşması gereği EÜAŞ portföy üretim gruplarının ayrı üretim birimleri biçiminde oluşturulması ve işletilmesinin ancak 2008'de hayata geçirileceği taahhüt edildi.
Bir anlamda portföy üretim şirketlerinin özelleştirilmesinin 2009 yılından önce gündeme dahi gelmeyeceği anlamına gelen bu belgenin arz güvenliği için herhangi bir müşkül oluşturmamasını diliyorum.'' Yusuf Günay, Türkiye'deki enerji yoğunluğunun çok yüksek olduğunu, aynı ürünü elde etmek için Avrupa ülkelerinin iki katı enerji kullanıldığını, imalat sanayiden yüzde 15-20, ulaşım ve elektrik enerjisinde yüzde 15, bina ve hizmet sektöründe yüzde 20-40 tasarruf potansiyelinini bulunduğunu anlattı.
Elektrik enerji sektöründe devletin sadece düzenleyici ve denetleyici olması ve yatırımların yerli ve yabancı özel sektör tarafından devam etmesi isteniyorsa, üretim ve dağıtım özelleştirmelerini yapmak gerçek maliyetlere dayalı serbest bir piyasayı kurmak kamu-özel sektör ayrımına son vermek gerektiğine işaret eden Günay, ''Kamunun elektrik üretiminde yüzde 84, elektrik dağıtımında yüzde 98 pay sahibi olduğu ve toptan satış piyasasını kontrol ettiği bir ortama özellikle stratejik yatırımcıların devamlılık içerisinde girmesi mümkün değildir'' diye konuştu.