Kış aylarına girerken peş peşe gelen zamların ardından doğalgazda yılbaşından itibaren indirim yapılacağı açıklandı.
Ancak indirim beklendiği bir dönemde ilginç bir gelişme yaşanıyor: Doğalgaz fiyatlarının sabitlenmesi için çalışma başlatıldı. Çalışmanın tamamlanması halinde Mart 2009'a kadar gaz fiyatları sabitlenecek. Uygulama Yüksek Planlama Kurulu (YPK) kararıyla yürürlüğe girecek. İlk planda "gaz fiyatları zamlanmayacak" izlenimi veren uygulamayla ocaktan itibaren yapılacak indirimler de rafa kaldırılmış olacak.
Üst düzey bir yetkili, ocaktan itibaren yapılması gereken işin, gerçek maliyetlerin gaz fiyatlarına yansıtılması olduğunu söyledi. Doğalgaz fiyatları yılbaşından bu yana yüzde 73 artmıştı. Rusya'dan alınan doğalgazda artan veya azalan fiyatların 6 ay, İran'dan alınan gazda ise 9 ay sonra iç piyasaya yansıdığı Enerji Bakanı Hilmi Güler ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından dile getirilmişti. Daha önce yapılan zamlar ise petrol fiyatlarının yüksek olduğu dönemin yansıması olarak açıklanmıştı. Enerji Bakanı Hilmi Güler, petrolün 147 dolardan 50 dolarlara düşüşünün iç piyasaya ocak ve mart aylarında yansıyacağını ve bu aylarda büyük indirimlerin görüleceğini dile getirmişti.
Bilindiği gibi Yüksek Planlama Kurulu, enerji KİT'lerinin (Kamu İktisadi Teşebbüsleri) mali açıklarını kapatmak amacıyla 1 Temmuz 2008'den itibaren doğalgaz ve elektrik fiyatlarının gerçek maliyetler üzerinden belirlenmesi için Maliyet Bazlı Fiyatlandırma (MBF) sistemini uygulamaya koydu. Yeni sistemle doğalgaz fiyatları her ay ham petrol, döviz, enflasyon, faiz vb. girdi maliyetlerindeki değişimlere göre belirleniyor.
Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ), Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt AŞ (TETAŞ), Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ), Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) ve Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu (TKİ) gibi enerji şirketleri, Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) ile Hazine tarafından kendilerine bildirilen girdi rakamlarına göre fiyatlarını belirleyip kamuoyuna açıklıyor. Sistemin koordinatörlüğünü Hazine Müsteşarlığı (HM) yapıyor. Son zamla ilgili Hazine, Maliye ve Enerji bakanları ile bürokratları bir araya gelmiş, enerji yönetimi kasım zammının yapılmamasını istemişti. Ancak, toplantıda Hazine kanadının ısrarı üzerine artış fiyatlara yansıtılmıştı.
Doğalgaz ucuzlamayacak
Doğalgaz fiyatları yılbaşından bu yana yüzde 75'e yakın oranda artış gösterdi. Fiyat artışları vatandaşların tepkilerine neden olurken kasımda konut ve sanayide kullanılan doğalgaza yapılan yüzde 22,5'lik zam bardağı taşıran damla oldu. Vatandaşlar zamları protesto eden değişik eylemler yaparken bazı tüketici dernekleri de iptal için mahkemeye başvurdu. Tepkiler üzerine Enerji Bakanı Hilmi Güler ve BOTAŞ Genel Müdürü Saltuk Düzyol, artışların fiyat formülünden kaynaklandığını, ocaktan itibaren indirimin başlayacağını ve asıl indirimin Mart 2009 itibarıyla hissedileceğini kamuoyuna duyurmuştu.
Ancak, vatandaşların indirim beklediği bu dönem için ilginç bir gelişme yaşanıyor: Doğalgaz fiyatları Mart 2009'a kadar sabitleniyor. Zaman'ın Hazine ve Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) çevrelerinden edindiği bilgilere göre, yeni başlayan çalışmanın tamamlanması halinde uygulama için YPK kararı gerekecek. YPK, bu kararı alması halinde doğalgaz 4 ay daha pahalı kullanılmış olacak. Uygulamayla enerji KİT'lerinin mali yapılarının düzeltilmesi hedefleniyor. Gaz fiyatlarının sabitlenmesi, ocakta başlayacak indirimlerin de önünü kesecek. Üst düzey bir yetkili, "Doğalgaz fiyatlarının sabitlenmesi konusundaki çalışmalarla ilgili şifahi bilginin kendilerine ulaştığını söyledi.
Aynı yetkiliye göre, böyle bir düzenleme için YPK kararı zorunlu. YPK, bu kararı alırsa vatandaşlara haksızlık yapılmış olacak. Kamuoyunda yılbaşından itibaren gaz fiyatlarının ucuzlayacağı beklentisi var. Böyle bir durumda fiyatların sabitlenmesi, 4 ay indirim olmayacak anlamına geliyor. Kış nedeniyle doğalgaz tüketiminin yoğun olduğu bir dönemde fiyatların sabitlenmesi aboneleri mağdur eder. Yapılacak iş, maliyetlerdeki değişim ne ise onun fiyatlara yansıtılması. Ayrıca, finansal krizin yaşandığı bir dönemde Türkiye'de enerji maliyetleri artıyor. Bundan sanayi üretimi olumsuz etkileniyor." dedi.
İsmail Altunsoy/Zaman