Sermaye Piyasası Kurulu Başkanı Doğan Cansızlar, ocak ayından itibaren Hazine bonosu, devlet tahvili ve hisse senetleri için getirilen ve ön vergi diye bilinen stopajın yabancı yatırımcı için sıfırlanırken, yerlilerde yüzde 10’a indirilmesini eleştirdi. Cansızlar, bıyıklı yabancıların tekrar devreye gireceğini kaydediyor.
Yabancı yatırımcı için yüzde 15’lik stopaj konulmak istenildiğinde bunun tutmayacağını söylediğini anlatan Cansızlar, “Ben 10 binde yarım gibi işlem vergisi konulmasını önerdim. Eğer stopaj alınacaksa da ‘yüzde 5 bari olsun’ dedim. ‘Hayır’ dediler. Şimdi her şey ortada.” diyor. Oranın indirilmesini ‘güzel ama yeterli değil’ sözleriyle değerlendiren SPK Başkanı, şimdi de ortaya yerli yabancı ayrımının çıktığı görüşünde. Cansızlar’a göre yerli yatırımcının işleminin yurtdışına taşınmasına zemin hazırlanıyor. 1999’da üç aydan kısa vadeli borsa işlemleri vergi kapsamına alınırken, yabancı yatırımcıya vergi istisnası tanınmıştı. Vergi ödemek istemeyen büyük oyuncular yurtdışındaki vergi cennetlerinde yatırım fonları kurarak borsada vergisiz hisse senedi alım-satımı imkanına kavuşurken, piyasa Türkiye’de oturup yurtdışındaki aracı kuruluşlar üzerinden işlem yapanlara ‘bıyıklı yabancı’ adını takmıştı. Piyasalarda yaşanan gelişmeleri de değerlendiren SPK Başkanı, ‘endişeye gerek yok’ mesajı verdi. “Heyecana gerek yok, döviz olması gereken noktaya geldi.” diyen Cansızlar, “Doların son üç yıldır aynı seviyede kalması dalgalı kur sisteminde zaten doğru değildi. Bugün 1,70 yeni lira seviyesine gelmesi gayet normal.” ifadesini kullandı. Cansızlar, ekonomide yaşanan türbülansın 1-2 aylık olmadığı görüşünde. Dövizdeki ani çıkışın son üç yıl içerisinde dövizin sabit kalmasından kaynaklandığını ifade eden Cansızlar’a göre bu artış piyasaya yedire yedire yapılsaydı herhangi bir sorun ortaya çıkmayacaktı. Cansızlar, ekonomide yaşanan türbülansın 1-2 aylık olmadığı görüşünde. “Amerika Merkez Bankası FED 2,5 yıl önce faiz artırmaya başlarken, AB ve Japonya merkez bankaları çok önceden faiz artırım sinyalleri verirken, emtia fiyatları artarken biz seyrettik.” eleştirisini yapan Cansızlar, “Biz dünya genelinde yaşanan bu gelişmeleri sıcak para girişi devam ettiği için görmezden geldik. Bunlara ilişkin A, B ve C planı oluşturamadık. Sonrasında da piyasalar sert tepki verince heyecana kapıldık.” şeklinde konuştu. Merkez Bankası’nın sadece para politikasına odaklandığını aktaran Cansızlar, reel sektörün ihmal edilmesini ise şu sözlerle eleştiriyor: “MB sadece fiyat istikrarına odaklandı. Alınan tedbirler büyüme ve istihdam başta olmak üzere reel ekonomiye yönelik olmalıydı. Sadece para politikasına odaklanmak gelişmiş ülke MB’lerinin uyguladığı bir yöntem.” Cansızlar’a göre, yönetilebilen dalgalı kur sistemine geçilmeli.
Döviz, faiz ve borsada yaşanan gelişmeler konusunda ekonomi yönetimi ve Merkez Bankası’nın soğukkanlı olması gerektiğine dikkat çeken Cansızlar’a göre ‘ekonomide kriz havası var’ söylemleri doğru değil. Siyasilere bu konuda büyük iş düştüğünü aktaran Cansızlar, siyasilerin her platformda hem kamuoyunu hem de yerli ve yabancı yatırımcıyı rahatlatacak güven telkin eden mesajlar vermesi gerektiğini düşünüyor. SPK Başkanı’na göre spekülatif hareket etmek isteyenler ‘Merkez Bankası canımızı okur’ endişesini sürekli taşımalı. Son bir aydır yabancı yatırımcının MB’nin ve ekonomi yönetiminin kararlılığını yokladığını vurgulayan Cansızlar, ürkek hareket edilmemesi tavsiyesinde bulunuyor. Cansızlar, son hareketlilikte 5 milyar dolarlık net para çıkışı olduğunu ve sıcak paranın 50 milyar dolara gerilediğini ifade ediyor.
Ercan Baysal/Zaman