Gökmen Mert KURAL
İsrail’in Gazze saldırıları her gün onlarca Filistinli çocuğun, kadın ve yaşlının ölümüne neden olurken, Arap coğrafyasından beklenen tepki ne yazık ki gelmiyor. İstanbul’da Azerbaycan enerji şirketi SOCAR, Diyarbakır’da Starbucks, Burger King mağaza ve merkezlerine baskınlar yapıladursun, Körfez ülkelerinden birçok şirket, İsrail ile bağı olduğu iddia edilen bu markaların bölgesel distribütörlüğünü yapmaya devam ediyor. Türkiye, milyarlarca dolarlık geliri düşünerek İsrail ile ticareti durdururken, Arap şirketleri İsrail ile çalışmaya devam ediyor. Ortadoğu’da yayın yapan medya kuruluşlarının derlediği bilgilere göre Yahudilerin helal sertifikası olan Kosher belgeli gıda ürünler konusunda Arap şirketlerinin hala ticaret yaptığı ortaya çıktı. Araştırmada, Gazze'ye yönelik ticari boykot çağrılarına rağmen Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır, Ürdün ve Fas'tan gelen yüzlerce ürünün İsrail mağazalarında satış lisansına sahip olduğu ortaya çıktı.
İSRAİL’DE HAHAMBAŞILIK ONAYLIYOR
Middle East Eye ve Arabic Post tarafından ortaklaşa yayınlanan bir araştırmanın bulgularına göre, Arap ülkelerindeki şirketler tarafından üretilen yüzlerce gıda ürünü koşer olarak sertifikalandırıldı ve birçoğu hala İsrail'de satılıyor. İsrail Hahambaşılığı tarafından yayınlanan koşer sertifikalı ürünler veri tabanına göre, geçen yılın Ekim ayından bu yana bu ülkelerde üretilen onlarca ürün için yeni sertifikalar onaylandı.
Yapılan incelemede ayrıca Arap ülkelerinden ithal edilen koşer sertifikalı ürünlerin İsrail süper marketlerindeki raflarda ve internette satışa sunulduğunu ortaya çıktı. MEE ve Arabic Post'un temas kurduğu bazı şirketler İsrail'e mal ihraç ettiklerini reddetti ancak ürünlerinin üçüncü ülkelerdeki şirketler ve distribütörler aracılığıyla İsrail pazarlarına girmiş olabileceğini söyledi.
Diğerleri ise ürünlerinin Filistin pazarlarına yönelik olduğunu ancak yalnızca İsrail'deki veya işgal altındaki bölgelerdeki Filistinlilere pazarlanan ürünler için koşer sertifikasının gerekli olmadığını söyledi.
TÜRKİYE KESTİ, ONLAR DEVAM EDİYOR
Mayıs 2024'te Mısır'dan İsrail'e yapılan ithalatın değeri 25 milyon dolar olarak gerçekleşti. Bu rakamla 2023'ün aynı ayına göre iki kat, ancak yılın ilk beş ayındaki toplam ithalat, aynı dönemdeki 90,7 milyona kıyasla hafif bir düşüşle 85,6 milyon dolara geriledi.
Yılın ilk beş ayında BAE'den yapılan ithalatın değeri 1.2 milyar dolardan 988 milyon dolara gerilerken, Ürdün'den yapılan ithalatın değeri 184 milyon dolardan 129,1 milyon dolara düştü. Mayıs ayında her iki ülkenin ithalatının değeri Mayıs 2023'e göre daha yüksekti. Yılın ilk beş ayında Fas'tan yapılan ithalatın değeri 8,6 milyon dolardan 7,4 milyon dolara düştü. Türkiye ise Nisan ayında İsrail’e 277 milyon dolarlık ihracat yaparken, bu rakam mayıs ayında yüzde 99 düştü ve 4 milyon dolara geriledi.
EN ÇOK ŞİRKET MISIR’DA
Boykot, Yatırımların Geri Çekilmesi ve Yaptırımlar (BDS) hareketinin ulusal komite genel koordinatörü Mahmoud Nawaja, MEE'ye şunları söyledi: "Bu Arap ülkeleri ile İsrail arasındaki ticaretin büyümesi, yalnızca onların İsrail'in Filistinlilere karşı işlediği suçlara ve soykırıma karışması ve suç ortaklığı olarak düşünülebilir. "Bu, tam boykot çağrısı yapan Arap halkının tutumunu yansıtmıyor. Bu devletler, ABD'nin yönlendirmesi altında İsrail sömürge rejimini sürdürüyor” diyor. Hahambaşılığın veri tabanında 35 Mısırlı şirket, 25 Faslı şirket, beş Ürdünlü şirket, BAE’den 4 şirket koşer sertifikasıyla iş yapıyor.
patronlardunyasi.com