Küçük işletmeler, acil nakit ihtiyaçlarını karşılamak için bankaların günlük faiz işlettiği rotatif kredileri tercih etmeye başladı. Ticari ve KOBİ kredilerine göre faizi 3-4 puan yüksek olan rotatif krediler, özellikle faizlerin sabit kaldığı veya inişe geçtiği dönemlerde cazip oluyor...
YENİ mal alıp dükkanınızda satacaksınız, ancak nakit paranız yok... İhracat yaptınız, bedelini 15 gün sonra alacaksınız ama acil 10 bin TL’ye ihtiyacınız var...
Telaşa gerek yok. Hemen bankanıza gidip rotatif kredi isteyin. Elinizdeki çekleri, senetleri, menkul değerleri veya vadeli mevduatı teminat olarak gösterip kredinizi alın. Bir hafta sonra da malınızı satıp veya ihracat bedelini aldığınızda kredinizi kapatın...
Bankaların rotatif kredileri, özellikle esnaf ve KOBİ’ler tarafından yoğun talep görüyor. Her ne kadar KOBİ veya ticari kredilere göre biraz daha pahalı olsa da kısa vadeli acil nakit ihtiyacı olan şirketler için ilaç gibi olabiliyor.
Nitekim Türkiye’de bankaların kullandırdığı kredilerin yüzde 20 gibi önemli bir bölümünün rotatif cinsi olduğu tahmin ediliyor. Bankacılar, bu krediyi ağırlıklı olarak inşaat, makine ve teçhizat, gıda, tekstil ve perakende/toptan ticaret sektöründe faaliyet gösteren esnaf ve KOBİ’lerin kullandığını söylüyor.
ROTATİF KREDİ NEDİR?
Küçük ölçekli işletmelerin olmazsa olmazı rotatif krediler, belirli teminatlar karşılığında bankaların firmalara yine belirli limitler çerçevesinde kullandırdığı bir kredi türü. Bu kredinin faizi üçer aylık dönemler sonunda tahsil ediliyor. Ocak-mart dönemi için mart ayı sonunda, nisan-haziran dönemi için haziran ayı sonunda, temmuz-eylül dönemi için eylül ayı sonunda, ekim-aralık dönemi için de aralık ayı sonunda faiz ödemesi yapılıyor.
Şirketler, sundukları teminat karşılığı kullandıkları nakit krediyi istedikleri anda, kısmen veya tamamen kapatabiliyor. Örneğin, 100 bin TL kredi alan bir firma, bunun yarısını ilk 5 günün sonunda ödediğinde o kadar süre için anaparanın tamamı göz önüne alınarak faiz ödüyor. Diğer 50 bin TL’yi 10 gün sonra ödediğinde ise bu kez 50 bin TL’nin faizini 10 gün üzerinden ödüyor. Bu da özellikle nakit akışı hızlı olan şirketlere hem maliyet avantajı sağlıyor hem de hareket kolaylığı yaratıyor.
KOBİ KREDİSİ DAHA UCUZ
Ancak bu kredinin her şirkete ve ihtiyaca uygun olmadığını belirtelim. Bankacılar, yatırım yapan bir firmanın rotatif yerine KOBİ, yatırım veya işletme gibi uzun vadeli kredileri kullanmasını öneriyor. Buna karşılık kısa vadeli işletme finansmanı ihtiyacı olan KOBİ veya esnaf için rotatif krediler çok daha avantajlı bulunuyor.
Çünkü rotatif kredilerin maliyeti ticari kredilere göre daha yüksek. Örneğin, bugünlerde bankalar küçük işletmelere yıllık yüzde 13-14 faizle işletme kredisi kullandırıyor. Oysa aynı işletme rotatif kredi kullandığında yıllık maliyet yüzde 16-17’lere çıkıyor. Rotatif krediler, her segment için ticari kredilere göre 3-4 puan daha yüksek. Bu yüzden de sadece kısa vadeli nakit ihtiyaçları için kullanılması gerektiği belirtiliyor.
Halen bankaların çoğu KOBİ ve esnafa rotatif kredi kullandırıyor. Faiz ve teminat şartları ise firmadan firmaya değişiyor...
GELİRİ EN AZ AYLIK OLMALI
Yapı Kredi Perakende Bankacılık Grup Direktörü Mehmet Cemalcılar, rotatif kredilerin düzenli gelir elde eden ve günlük para girdi-çıktısı yüksek hacimli olan firmalar için uygun bir finansman modeli olduğunu düşünüyor. Cemalcılar, mal veya hizmet satışının gelirlerini aylık veya daha sık aralıklarla tahsil etmeyen/edemeyen firmalara rotatif kredi önermediklerini de hemen ekliyor.
Yapı Kredi, rotatif kredide limit ve faiz oranlarını müşteri bazında ve müşterinin güncel durumuna, moralitesine, ihtiyacına ve finansal göstergelerine bakarak belirliyor. Bankanın halen 370 bin civarında rotatif kredi müşterisi bulunuyor. Mehmet Cemalcılar, rotatif kredinin avantajlarını şöyle sıralıyor:
“Firmaların nakit akışına göre geri ödemede esneklik sağlaması rotatif kredilerin en önemli avantajı. Böylece firma, kredi taksiti gibi bir vadeyi beklemeden ödeme yapabiliyor ve daha az faiz ödeme imkanına kavuşuyor. Belirlenen limit dahilinde kalmak üzere rahatlıkla kredi kullanabiliyor. Fiyatlama güncel piyasa koşullarına göre yapılıyor. Bu da uzun vadeli spot bir krediye göre daha uygun koşullarda finansman imkanı sunuyor.”
ÇEKLE ÇALIŞANLARA UYGUN
TEB KOBİ Bankacılığı Genel Müdür Yardımcısı Turgut Boz, özellikle nakit akış hacmi yüksek olan ve çekle çalışan firmaların rotatif kredilere daha yatkın olduğunu düşünüyor. Halen TEB’in toplam kredili müşterilerinin adetsel olarak yüzde 25’ini, hacimsel olarak da yüzde 40’ını rotatif krediler oluşturuyor. Boz, TEB’in rotatif kredi uygulamalarını şöyle anlatıyor:
“Bir firmanın bankamızdan rotatif kredi kullanabilmesi için, mali verileri ışığında kullandığı kredileri geri ödeyebilecek nakit döngüsüne sahip olması gerekiyor. Kredi limitlerini ise piyasa kredibilitesi, geçmiş iş deneyimi, yönetim ve ortaklık yapısının moralitesi gibi kriterleri göz önünde bulundurarak değerlendiriyoruz. Ayrıca mali verilerini inceleyip; faaliyet gösterdiği sektör, sermaye gücü, satış hacmi, kapasitesi, işletme sermayesi ihtiyacı gibi özelliklerine bakarak, firmaya en çok fayda sağlayacak kredi türü ve tutarını belirliyoruz. Kredinin kullanım amacı ve geri ödeme aşamaları da dikkate alınıyor elbette. Kredinin vadesi ve fiyatı ise teminat yapısı, piyasa koşulları ve firmanın geri ödeme kabiliyetine göre belirleniyor.”
“KREDİMİZİN YÜZDE 35’İ ROTATİF”
ING Bank da KOBİ ve ticari işletmelere rotatif kredi veren bankalar arasında yer alıyor. ING Bank KOBİ ve Ticari Bankacılık Genel Müdür Yardımcısı Yaprak Soykan, “Limitler her şirketin ödeme gücü, teminat yapısı ve genel çatıda kredibilitesi nezdinde değişiyor. Rotatif kredilerde şirketler, limitleri dâhilinde hesaplarından istedikleri zaman para çekebiliyor. Vade içinde şirketler diledikleri zaman kredilerini kısmen veya tamamen kapatabiliyor. Böylece sadece kullanılan gün ve miktar kadar faiz ödüyorlar. Rotatif krediler, üç ayda bir faiz ödeme özelliğiyle de şirketlerin nakit akışında kolaylık sağlıyor” diyor.
Soykan, ING Bank kredi müşterilerinin yüzde 35’inin rotatifi tercih ettiğini vurguluyor. Ardından da bu ürünü kullanacaklara şu uyarılarda bulunuyor:
“Rotatif krediler, teminatını nakde dönüştürebilen veya yapabileceği nakit ödemeyle kredisini vade içinde istediği zaman kısmen/tamamen geri ödeyebilecek şirketler için uygun. Aynı zamanda kısa vadede ihtiyacını karşılamak amacıyla limitini devreye alarak faiz yükünü asgariye indirmek isteyen şirketlerin de tercih ettiği ürün. Halen ağırlıklı olarak inşaat, makine ve teçhizat, gıda, tekstil ve perakende/toptan ticaret yapan firmalar bu krediyi kullanıyor.”
ESNAF VE KOBİ’YE ÖZEL
Denizbank KOBİ Bankacılığı Pazarlama Grup Müdürü Haluk Özcan, firmalara ticari alacakları veya stok finansmanı gibi kısa vadeli ihtiyaçları için rotatif krediyi öneriyor. Özcan’a göre, uzun vadeli bir yatırım veya sabit kıymet yatırımları için rotatif kredi doğru bir ürün değil. Özcan, bu ürünü kimlerin kullanması gerektiğini şöyle özetliyor:
“Rotatif krediler, firmaların ihtiyaç duydukları fonları limitleri doğrultusunda istedikleri zaman ve tutarda çekmelerine, ardından da yine istedikleri zaman ve tutarda geri ödemelerine olanak sağlıyor. Bu haliyle nakit akışı düzenli olmayan firmalar için ideal bir kısa vadeli finansman aracı olarak görüyoruz.”
AKBANK’TAN İŞLEK KREDİ
Akbank, firmaların kısa vadeli ihtiyaçlarını ‘İşlek Kredi’ olarak adlandırdığı rotatif kredilerle karşılıyor. Bu kredinin limiti firmaların iş hacmi, finansal performansı gibi kriterler göz önünde bulundurularak belirleniyor. İşlek Kredi’de herhangi bir limit sınırı yok. Akbank yetkilileri, söz konusu kredinin diğer ayrıntılarını da şöyle anlatıyor:
“İşlek Kredi, belirlenen limitler dahilinde firmalara ihtiyaç duydukları zamanda ve miktarda finansman sağlama imkanı veriyor. Firmalar kredilerini kısmen ya da tamamıyla kapatabiliyor. Kredinin işlek kullanım ve üç ayda bir faiz ödeme özelliği, firmalara finansman giderlerini en aza indirme ve bütçelerinde esneklik sağlama avantajı sunuyor.”
“FAİZ DÜŞECEK” DİYEN KULLANIYOR
Garanti Bankası, rotatif kredilerde faiz oranlarını güncel piyasa koşullarına göre belirliyor. Faiz indirimlerinin de fiyatlara güncel olarak yansıtıldığını vurgulayan banka yetkilileri şu bilgiyi veriyor:
“Piyasa faizlerinin aşağı gideceğini ya da yatay seyredeceğini öngören tüm şirketler bu ürünü kullanıyor. Buna karşılık rotatif kredi kullanan şirketlerin dönem boyunca faizi birikir ve yılda dört kez faiz ödemesi yaparlar. Üç aylık dönem sonlarında (31 Mart, 30 Haziran, 30 Eylül, 31 Aralık) faizler nakden ve defaten tahsil edilir. Buna karşın anapara ödemesi serbesttir herhangi bir erken kapama maliyeti alınmaz, limiti dahilinde istenildiği zaman kullanılabilir. Ayrıca kredinin dokümantasyon ve teminat kısmı tamamlandıysa sadece bir talimatla kredi kullandırılabildiği ve geri ödeme yapılabildiği için, kullanım ve kapama kolaylığı vardır.”
Garanti Bankası, rotatif krediyi özellikle alacaklarının vadesi kısa ama tam tarihi belli olmayan firmalara tavsiye ediyor. Müşterisinden vadeli çek alan firmalar, bunu teminat vererek bu krediyi kullanabiliyor. Çek tahsil olunca da banka, kredi kapama bilgisini müşterisine iletiyor.
100 bin TL’ye 7 gün için 331 TL faiz
Bankalar, şirketlerin büyüklüğüne göre maksimum 250 ile 400 bin TL arasındaki başvurular için rotatif kredi veriyor. Her segment ve şirket için farklı faiz ve kredi limitleri uygulanabiliyor. Piyasada genelde cirosu 2 milyon TL ve altında olan küçük işletmeler ve esnaf için bu günlerde uygulanan faiz oranı yüzde 16-17 seviyesinde.
Yıllık cirosu 2-20 milyon TL arasında olan işletmelerse KOBİ sınıfına giriyor. KOBİ’ler için uygulanan faiz şu günlerde yüzde 14’ler civarında. Örneğin bir küçük işletme, 100 bin TL rotatif kredi kullanmış olsun. 7 gün sonra bu kredinin tamamını bankaya geri ödendiği takdirde ödenmesi gereken faiz tutarı 331 TL.
Ancak bankadan kullanılan kredinin tamamını kapatmak zorunlu değil. Örneğin, 100 bin TL’lik kredi kullanıldı. 1 hafta sonra bunun 20 bin 50 bin TL’si kapatılabiliyor. Faiz de kalan 50 veya 80 bin TL için işlemeye devam ediyor. Banka, bu kredilerin faizini dönem sonunda işletmeden tahsil ediyor.
Esin Çetinel/Para