1- Kamu Harcamaları Kısılsın
IMF, yılın kalan iki ayı için bütçe giderlerinin kısılmasını istiyor. 2009'da ilk tasarruf 3 milyar YTL'lik yatırımlardan
2- Büyüme Tahmini Düşürülsün
2009'daki yüzde 4'lük büyüme tahmini iyimser bulunuyor, yüzde 2.5-3 aralığı gerçekçi kabul ediliyor
3- Af Ve Sektörel Teşvike 'Hayır'
Aflardan kaçınılması isteniyor. Vergi indirimleri, sektörel teşvikler ve özel ödeneklere karşı çıkılıyor
4- ...Ve Diğerleri
Ek ödenekler, yerel yönetimlerin bütçe paylarının artırılması, memur maaşlarına ek düzeltmeler karşı çıkılan maddeler
IMF Türkiye Masası'nın, yeni ekonomik program çerçevesinde başkentte temasları devam ederken Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın, Para Fonu'na yönelik sert eleştirileri, toplamı, 30 milyar YTL'yi bulan sıkı pazarlığı da ortaya çıkardı. Erdoğan'ın, önceki gün "IMF'yle esnek olurlarsa anlaşmaya eyvallah. Ancak kriz ortamında fırsatı bulduk, ümüğünü sıkalım denirse kusura bakmayın olmaz" tepkisinde, IMF'nin harcamalarla ilgili keskin önlem beklentisi yatıyor. IMF, öncelikle iki aylık dönem harcamalarının kısılmasını ve vergi geliri hedefinin aşağıya çekilmesini istiyor. İşte istekler
* BÜYÜMEYİ AZALTIN: IMF, bu yıl büyümenin yüzde 4'ün altında kalacağından emin. Bu nedenle gelecek yıl yüzde 2.5-3 arasında büyüme öngörüyor. Büyümedeki gerilemenin, GSMH'de en az 16 milyar YTL küçülmeye yol açacağı hesaplanıyor. Başbakan Erdoğan ise "Düşük büyüme oranını kimse bize tavsiye etmesin. Yüzde 2- 3 büyümeyle kimse heyecanımızı gölgeleyemez" diyor.
* YATIRIMLARI FRENLEYİN: IMF, büyümedeki gerileme karşısında vergi gelirlerinin azalabileceğini bu nedenle harcamaların da kısılması gerektiğini ifade ediyor. Kesinti yapılacak ilk kalem ise yatırımlar. Erdoğan ise "Bize, 'Durdurun alt yapıyı' diyenler olmuştur. Bize akıl verenlere, şunu söylüyorum. 'Akıl verme ama para ver.' Kuru akılla olmuyor" diyor.
* ÖZEL ÖDENEK YARATMAYIN: Hükümet, önem verdiği projeler için özelleştirme, kira ve gayrimenkul satış gelirlerini ödenek olarak kullanmayı düşünüyor. En belirgin örnek ise Karayolları yatırımları. Ulaştırma Bakanı Yıldırım, 2008'de 1.8 milyar YTL olan Karayolları ödeneğinin, 2009'da 5 milyar YTL'ye yükseldiğini açıkladı.
* AF ETKİLİ DÜZENLEMELERDEN KAÇININ: Maliye Bakanlığı, hem yurt dışı servetlere hem de yastık altı varlıklara düşük oranlı vergi yoluyla hesap sorulmayacağı güvencesi veriyor. Ayrıca birikmiş vergi borçlarına af planı da geliştirildi. 2009'da vergi borçlarının yapılandırılmasından 10 milyar YTL geliyor. Ancak IMF af etkili tüm düzenlemelere temelden karşı.
* BSMV VE FON İNDİRİMİ: Bankacılık sektörü, BSMV indirimi istiyor. Özel sektör de yurt dışı kaynak maliyetinin ucuzlatılması için Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu'nun (KKDF) düşürülmesini bekliyor. Hükümet, belli mal grupları için KKDF indirimine sıcak bakıyor. Otomotive ÖTV indirimi de gündemde. Ancak IMF mikro vergi indirimi istemiyor.
* SEKTÖREL TEŞVİK VERMEYİN: Sanayi Bakanı Zafer Çağlayan'ın hazırladığı Girişimci Bilgi Sistemi en geç 2009 başında yeni teşvik sisteminin uygulanması bekleniyor. Bölgesel, sektörel ve proje bazlı teşvikler düşünülüyor. IMF sadece bölgesel gelişmişlik farklarını azaltacak teşviklere kapı aralıyor.
Fon'dan istihdam teşvikine itiraz yok
* FAİZ TARTIŞMASI: Başbakan Erdoğan, Merkez Bankası'nın kısa vadeli faiz oranları için "Faizin düşürülmesini savunuyorum. Borçlanmada ne kadar yüksek faizle para satın alırsak ülkeye o kadar yük olur" diyor.
* ANLAŞILAN KONULAR: IMF, GAP yatırımları, istihdam teşviği için 5 puanlık SSK prim indirimine itiraz etmedi. Elektrik ve doğalgaz zamları da otomatiğe bağlanıp bütçe yükü azaltılması da IMF'den onay aldı.
* KARŞI ÇIKILAN KARARLAR: Yerel yönetimlerin bütçe paylarının artırılması, memur maaşlarına ek düzeltme de IMF'nin yakın zamanda karşı çıktığı kararlar oldu.
IMF'nin parası Türkiye'ye yetmeyebilir
Krizden kaçan ülkelerin sığındığı Uluslararası Para Fonu (IMF) gelişmekte olan ülkelere yardım paketleri sunuyor. Son olarak Ukrayna ve Macaristan ile anlaşmalar yapıldı. IMF'nin bunu yaparken istedikleri ise şimdiden tartışılmaya başlandı. Financial Times (FT) gazetesi de geçmişinde sabıkalı (Brezilya, Arjantin ve Türkiye ile yapılan katı anlaşmalar) olan IMF'yi masaya yatırdı.
* IMF gecikmeden devreye girmesi ve artık geçmişte borçlanan ülkelerden talep ettiği tutumunu yumuşatması gerekli.
* IMF tarafından gerçekleştirilmesi gerekecek kurtarmaların küçük ekonomilerle sınırlı kalması halinde kaynaklar yetebilir. Ama Brezilya ve Türkiye gibi ülkeler için aynı anda kaynaklar yeterli olmayabilir.
* Asya ve petrol üretici ülkelerin rezervlerinin kullanılmasını öneren gazete, yüksek gelirli ülkelerde bankacılık krizinin reel sektöre yayılırken başka aktorlerin sahneye çıkmak zorunda kalıyor.
* Kredi muslukları kururken birçok ülkenin fonlanma sorunuyla karşılaştığını yazan gazete yatırımcılar geri çekilirken para birimlerinin hücuma uğradığını belirtti.
* Ülkelerin IMF'ye başvurmaya isteksiz olduğunu belirten FT, geçmişte krediler için getirilen katı koşullardan korkulduğunu yazdı. IMF'ye yönelmeden önce İzlanda Rusya ile, Pakistan ise, ABD, Çin ve Suudi Arabistan ile görüştü
* FT, ABD ve Avrupa'nın kendi finansal sektörlerini kurtarmaya çalıştığını ve başka ülkelere yardımda isteksiz olduğunu belirtti.
İzlanda'ya komşularından destek yolda
İzlanda'ya IMF ile yaptığı anlaşmalar da yetmedi. Ülke şimdi hem komşularından destek arıyor hem de AB'ye üye olarak gelecekte daha az zarar görmeyi planlıyor. İzlanda hükümetinin 'dört milyar dolara daha ihtiyacı' olduğunu açıklamasının hemen ardından Kuzey Atlantik ülkelerinden cevap geldi. İsveç Başbakanı Fredrik Reinfeldt İzlanda'ya yardım edeeklerini açıkladı. Reinfeldt miktarı belirlemediklerini açıkladı. İzlanda Başbakanı Geir Haarde'nin destek istediği ülkeler Danimarka, Finlandiya, Izlanda, Norveç ve İsveç'ti. İzlanda Ticari İşler Bakanı Bjorgvin Sigurdsson da AB üyeliğini tekrar gündeme getirererek euroyu kullanmayı amaçlıyor. Amaç gelecekte krizlerde daha az etkilenmek.
Okan Müderrisoğlu/Sabah