Yılda ortalama 110 bin geminin geçiş yaptığı Çanakkale ve İstanbul Boğazları"nda görev yapan kılavuz kaptanların hizmet verdikleri gemilerden yasadışı şekilde para ve hediye aldığı ortaya çıktı. 110 bin geminin yüzde 50"sine kılavuzluk hizmeti veren bazı kaptanların, bastırdıkları bir makbuzla geminin bağlı bulunduğu acenteden “beyaz” adı altında 30 doların yanı sıra sigara ve içki aldıkları saptandı. Sistemin başladığı günden bu yana yaklaşık 3 milyon dolarlık bir para toplandığı hesaplanıyor. Kılavuz kaptanların bu uygulamasına maruz kalan gemi kaptanlarının şikayetinin ardından Denizcilik Müsteşarlığı sayılar, 100 kadar olan kılavuzlar hakkında soruşturma başlattı.
55 BİN ŞİŞE VİSKİ
Yıllık milyon dolarlarla ifade edilen ve denizcilik camiasında “beyaz bill” olarak adlandırılan bu sistemin uzun zamandır var olduğu belirtiliyor. Yılda 55 bin geminin kılavuzluk hizmeti aldığı Türk Boğazlarında görev yapan kaptanlar, gemi kaptanına imzalattıkları isimsiz makbuzları Türk Kılavuz Kaptanlar Derneği Başkanı Kaptan Cahit İstikbal"in görevlendirdiği bir personel kanalıyla geminin bağlı bulunduğu acenteden tahsil ettirdiği ortaya çıktı. Acente ve gemiler Haydarpaşa ve Karaköy limanına yanaşan gemilerden de 100 dolardan 500 dolara kadar “bahşiş” alındığını belirtiyor.
Kılavuz kaptanların topladıkları 55 bin şişe viski ve 550 bin paket sigarayı bir şirket kanalıyla piyasaya sürdükleri ve yılda 1 milyon dolara yakın vergisiz haksız kazanç sağladıkları biliniyor.
3 MİLYON DOLAR ÇAY PARASI
Türk Kılavuz Kaptanlar Derneği Başkanı Cahit İstikbal, bu paranın acente tarafından "bahşiş" olarak verildiğini belirterek, bunların kılavuz istasyonlarında çay ve şeker parası olarak kullanıldığını, kaptanların cebine girmediğini söyledi. Türkiye Denizcilik İşletmeleri (TDİ) Genel Müdürlüğü bünyesinde görev yapan kılavuz kaptanların büyük çoğunluğunun bu sistemin içinde olduğuna dikkat çeken ilgililerce, bu olaya girmek istemeyen kılavuz kaptanların dışlandığı ifade edildi.
Denizcilik Müsteşarlığı yetkilileri, boğazlarda görev yapan kılavuz kaptanların yabancı gemilere çıkan tek Türk yetkilisi olduğunu ifade ederek, Türkiye"yi temsil eden bu kişilerin dünya denizcilik camiasında ülkenin itibarının düşüremeyeceklerini belirterek, soruşturma başlatıldığını söyledi.
HAKSIZ KAZANÇ ELDE EDİYORLAR
Denİz Ticaret Odası Disiplin Kurulu Başkanı Metin Leblebicioğlu, “beyaz bill”in olduğunu belirterek “Bu paraya bahşiş de diyebilirsiniz, avanta da diyebilirsiniz. Türkiye"de bu olay maalesef yaşanıyor. Kılavuzlanan her gemiden alınan bu paranın haksız bir kazanç olduğunu, kılavuz kaptanlık yapan bu insanların devlettenmaaş aldıkları halde böyle bir olaya tenezzül etmeleri doğru değil” dedi.
"BEYAZ" YILLARDIR VAR
Denİz Ticaret Odası Limanlar Komitesi Başkanı ve Ambarlı liman bölgesinde kılavuzluk ve römorkör hizmetleri veren ARPAŞ Şirketi Yönetim Kurulu Başkanı Altan Köseoğlu, Türk Boğazları çevresinde kılavuz kaptanlar tarafından alınan "beyaz bill"in uzun zamandır yapıldığını dile getirirken, Ambarlı bölgesinde kılavuzluk ve römorkör hizmetlerinin özelleşmesinden sonra bu olayın kendisi tarafından kaldırıldığını söyledi.
Bu olayın etik olarak doğru olmadığını söyleyen DTO Limanlar Komitesi Başkanı Köseoğlu “Beyaz bill gelenek veya bahşiş diye alınması çok çirkin bir hadisedir. Boğaz emniyeti hiçbir şekilde riske atılamaz. Risk analizine göre para almak 12 milyon insanın yaşadığı Türk Boğazları çevresini tehlikeye atmaktır. Bu olay dünya denizcilik platformunda ülkemiz için yüzkarasıdır. Bu olay TDİ ve TCDD limanlarında ve hizmet verdikleri bölgelerde ayyuka çıkmıştır” dedi. Denizcilik camiası için bir utanç olduğunu dile getiren Köseoğlu, özellikle limanlarda görev yapan kılavuz kaptan bu rakamdan çok daha fazlasını bahşiş ve beyaz adı altında gemi armatörü veya geminin acentesinden tahsil ettiklerini sözlerine ekledi.
Recep Canolat/Akşam