Yüzyılın krizi, dev ekonomileri resesyona soktu. 2008'in özeti; kapitalizm ağır yara aldı, Marx yeniden popüler oldu, bizi teğet geçen (!) kriz gelişmişleri vurdu, Lehman'ın iflasıyla finansal sistemde kartlar yeniden dağıtıldı..
Her şey geçen yıl ABD konut piyasasında başlayan krizle ortaya çıktı. Önce finans kesimini sonra da reel sektörü etkiledi. İpin ucu bir kere kaçtı ve şimdi bütün dünya yakalamaya çalışıyor. Bu yakalama sürecinde dünya genelinde ekonomileri kurtarmak için hükümetlerin harcadıkları para 6 trilyon dolara yaklaştı.
ABD yönetimi, geçen yıl patlak veren emlak krizinden çok kötü etkilenen dev mortgage şirketleri Fannie Mae ve Freddie Mac'e el konulduğunu duyurdu ve gerisi geldi. Kriz, finans kalelerini de b i r b i r i ardına çökertti. ABD'li yatırım devi Lehman Brothers, 158 yıllık tarihini sona erdirerek iflas başvurusunda bulundu. Banka, alıcı bulamayınca da iflasını istedi. Devletleştirilen Freddie Mac, Fannie Mae, AIG, UBS, RBS, B&B, Hypo Real Estate, Fortis, Merrill Lynch, General Motors, Ford gibi devler de zordakiler arasında. Ekonomik dalga İzlanda kıyılarına o kadar sert vurdu ki ülke iflas etti. ABD kaynaklı krizin dünyaya yayılması ile birlikte Merkez Bankaları sözleşmiş gibi faizleri indirmeye başladı. ABD Merkez Bankası (Fed) faizleri yüzde 0.25'e kadar çekti. Kısacası 2008'de devler kurtarılmaya çalışıldı. Dev ülkeler de kendilerini kurtarmaya çalıştı.
YILIN YAZARI
Marx yüzyıl sonra yeniden popüler
KAPİTALİST sistemin bir gün yok olacağını öne süren Karl Marx'ın, "Kapital" adlı kitabının satışı, küresel ekonomik krizin ardından rekorlar kırdı. Ekonomik kriz, Karl Marx'ı yılın en çok okunan yazarlarından biri yaptı. Kitap satışları, Almanya'da yüzde 300 oranında artış gösterdi. Karl Marx yazdığı kitaplarda, "Kapitalizm kendi kendini yok edecek" tespitini 19'uncu yüzyılda yazıya dökmüştü.
YILIN ŞÜPHELİSİ
Kapitalizm'in kaleleri çöktü
EKONOMİSTLER küresel ekonomik krizin komünizmin sona ermesi kadar önemli bir tarihi olay olduğunu savunuyor. 2008'de gelişmiş ekonomilerin çoğunda resmi olarak kabul edilmiş bir resesyon yaşanıyor. Birçok ülkenin zor durumda kalması da kapitalizm üzerindeki şüpheleri arttırdı. İşsizlik oranında büyük bir yükseliş görülmesi ve hükümetlerin şirketlere destek vermeye başlaması, kapitalizmin çok temel bir değişim yaşamasını sağladı.
YILIN KAZANANI
'Siyah' devrim yaptı
DEĞİŞİM sloganı ile kazanan ABD'nin yeni başkanı Barack Obama, Cumhuriyetçilerin saltanatına son verdi. Obama ayrıca tarihi ırkçılıkla dolu olan ABD'de ilk siyah başkan olurak da tarihe geçti. Obama'nın kurtarma paketlerini uygulamasının nasıl olacağı merakla bekleniyor.
YILIN LAFI
Başbakan: Hamdolsun kriz bizi teğet geçti
RUSYA Başbakanı Putin Erdoğan'ı taklit ederek küresel krizin Rusya ekonomisini teğet geçeceğini ileri sürdü ve ekledi, "Krizi 'en az kayıpla' atlatacağız" Devalüasyondan kaçınacaklarını söyleyen Putin son iki ayda 11 devalüasyon yaptı.
YILIN KÂHİNİ
Küresi hâlâ doğru gösteriyor
SON zamanlarda finansal kıyamet gelecek diyerek yatırımcılara kâbuslar yaşatan New York Üniversitesi Ekonomi Profesörü Nouriel Roubini, yaşadığımız krizi de öngören bir isimdi. Kâhin olarak adlandırılan Roubini, yılın son günlerine doğru da kredi kartları konusunda kriz sinyalleri verdi.
YILIN KAYBEDENİ
Açığa sattı, açıkta kaldı
VOLKSWAGEN'İN Alman milyarderi Adolf Merckle yüz milyonlarca eurosundan olarak "yılın kaybedeni" unvanını kimseye bırakmadı. Almanya'nın önde gelen işadamlarından Adolf Merckle VW'i bir anda 370 milyar dolarla dünyanın en değerli şirketi haline getiren hisse hareketinden önce hedge fonlar gibi açığa satış yaptığı için büyük zarar etti. Almanya'nın en büyük jenerik ilaç şirketi Ratiopharm başta olmak üzere birçok şirketten oluşan aile topluluğunun patronu Merckle'nin bu şirketlerini elden çıkarması bekleniyor.
YILIN YÜZSÜZLERİ
Ava giderken avlandılar
ABD'NİN zor durumda kalan ve batmaktan son anda kurtarılan otomotiv devleri GM, Ford ve Chrysler yıl boyunca Beyaz Saray'ın ve Senato'nun kapı zilini oldukça aşındırdı. Ancak bir şey dikkatlerden kaçmadı. İşçi çıkaran şirketlerin CEO'ları hükümetten para istemeye özel jetleri ile geldi. Diğer ilginç bir yüzsüzlük vakası da finans sektöründe yaşandı. AIG yöneticilerinin şirket batarken tilki avına çıkmaları yoğun bir tepki almış, ava giderken avlanmışlardı.
YILIN YOLSUZLUĞU
Dünyayı 50 milyar dolar çarparak tarihe geçti
NASDAQ Borsası'nın eski başkanı Bernard Madoff, Wall Street'in en büyük "Ponzi Oyunu" ile yılın yolsuzluğuna imza attı. Wall Street'in yatırım danışmanı Bernard Madoff'un yaptığı yolsuzluğun tutarı 50 milyar doları buldu. Madoff'un süper zenginlerden, emeklilere ve güçlü finansal kurumlarından, yerel yardım kuruluşlarına kadar birçok mağduru var. Spielberg gibi Hollywood'un ünlü isimlerini de dolandıran Madoff'un 20 yıl hapis ve 5 milyon dolar para cezasına çarptırılması gündemde. Madoff şu anda duruşmalar dışında hapsolduğu evinde dolandırdığı insanların ve banka hesaplarının listesini çıkarıyor.
YILIN KAZANANI
Parasına para kattı
DİĞER yatırımcılar para piyasalarına giriş yapmaktan kaçınırken, şirket hissesi almaya devam eden ünlü para sihirbazı Warren Buffet yılın 'kazananı' oldu. Buffett bu sonbaharda General Electric ve Goldman Sachs'tan büyük oranda hisseler aldı. Piyasalara da moral aşıladı. Buffett'ı bulunduğu noktaya getiren ise yıllardır piyasaları kötü gidiş hakkında uyarmasıydı.
YILIN GAFI
Bakanı stajyer Geithner
YILIN gafını ABD Başkanı George W. Bush yaptı. Bush, Obama'nın Hazine Bakanı gibi önemli bir mevkiye atadığı New York Federal Reserve Bankası'nın başkanı Tim Geithner'ı tanımayarak "Bu stajyeri buraya kim getirmiş" diye sordu.
Sabah