Yargıtay’dan ticari işletmeleri ilgilendiren çok önemli karar

Murat KAYA

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, ticari işletmelerin “alacak” davalarında yerel mahkemece hüküm verilmeden önce usulde mutlaka arabuluculuk kurumuna başvurulması ve o aşama tamamlanmadan esasa girilerek hüküm kurulmaması gerektiğini, yeni bir içtihatla duyurdu. 

Yüksek Daire, İzmir 1. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin alacaklı elektrik şirketi lehine verdiği icra takibi ve icra inkar tazminatı ödenmesine yönelik kararını, Adalet Bakanlığı’nın başvurusu üzerine kanun yararına bozdu, usüle uyulmadan esasa girilemeyeceğini belirtti.  

ÖDENMEYEN ELEKTRİK FATURALARI NEDENİYLE BAŞLAYAN İCRA TAKİBİ

Söz konusu dava dosyasına giren belgelere göre, içtihat verilmesine yol açan bu dava İzmir’de karara bağlandı. 

İş yerine ait elektrik borcunu 3 ay süresince ödemeyen esnaf hakkında, elektrik dağıtımı yapan firma tarafından merkezi takip sistemi üzerinden icra takibi başlatıldı. Davalı esnaf bu takibe, tebligatın usulsüz olduğu, mahkemenin de yetkisiz olduğu gerekçesiyle itiraz etti. 

Davacı elektrik şirketi bu kez, itirazın iptali ve icra inkar tazminatı talepli dava için mahkemeye başvurdu. Davanın ilk açıldığı İzmir Asliye Hukuk Mahkemesi’ndeki duruşmalarda taraflar sulh yoluna gitmedi ve alacağın ödeneceğine dair herhangi bir anlaşma imzalamadı. Ancak mahkeme, davalı tarafın da ticari bir işletme olduğunu dikkate alarak görevsizlik kararıyla dosyayı İzmir 1. Asliye Ticaret Mahkemesi’ne gönderdi.

MAHKEME ARABULUCUYA GİTMEYİ “KÜLFET” SAYDI

Davayı gören ticaret mahkemesi, daha önce tarafların uyuşma yoluna gitmedikleri ve bir daha talep etmediklerini gerekçe göstererek yargılama konusunun arabuluculuk kurumuna gönderilmesine yönelik bir karar almadı. 

Mahkeme bu “yorum”unu, şu ifadelerle gerekçelendirdi:

“Davanın ilk açıldığı mahkeme olan asliye hukuk mahkemesinde arabulucu şartı zorunlu değil, Arabulucunun amacı zaten mahkemeye başvurusu yapılmayan uyuşmazlığın alternatif bir yolla çözülmesidir. Dosyanın görevli mahkemeye gönderilmesiyle tekrardan arabuluculuk yoluna başvurulmadığı gerekçesiyle dava şartı yokluğu vardır. Davanın usulden reddine karar vermek, davacıyı yeni dava açmaya zorlamak olur. Bu durum da usul ekonomisi ilkesiyle bağdaşmaz. Zaten dava daha önceden başka mahkemede açıldı ve buraya görevsizlikle gönderildi. Taraflarca da herhangi bir uzlaşı içinde uyuşmazlık çözümüne dair sulh olunmadığı görüldü. Davacının tekrardan arabulucuya başvurması,  pratikte bir fayda sağlamayacağından yargılamaya devam edildi.”

MAHKEME ESASA GİRİP TAZMİNAT ÖDENMESİ KARARI VERDİ

Aynı mahkeme, 13 Temmuz 2023’te esasa girerek verdiği kararda, her iki tarafın da tacir olduğunu dikkate alarak ortaya çıkan borç miktarına göre asıl alacak likit olduğundan, icra inkar tazminatı talebini kabul edilir buldu. 

Davayı kısmen kabül eden mahkeme, davacı itirazının kısmen iptalini, takibin alacak miktarı üzerinden devamını ve bu miktara, miktarın yüzde 20’si oranında icra inkar tazminatı eklenmesini kararlaştırdı. 

ADALET BAKANLIĞI’NIN “KANUN YARARINA BOZMA” TALEBİ

Ancak, davalı işletme sahibi bu karara arabuluculuk kurumuna başvurulmadan hüküm kurulduğu gerekçesiyle, hükmün kanun yararına bozulması talebiyle Adalet Bakanlığı’na başvurdu. 

Kararı inceleyen Bakanlık, 21 Aralık 2023 tarihli yazısında, Türk Ticaret Kanununa göre bu davanın ticari dava sayıldığı, konusu alacak bir miktar para olan ticari davalar açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olmasının dava şartı olarak düzenlendiği, ancak bu şartın bu davada yerine getirilmediğine vurgu yaptı. 

Bakanlık, Arabuluculuk Kanununu 18/A maddesi uyarınca dava şartı yokluğu sebebiyle davanın usulden reddine karar verilmesi gerekirken esasa girilerek karar verilmesinin usul ve kanuna aykırı bulunduğunu bildirdi ve Yargıtay’dan kanun yararına bozma talep etti. 

YARGITAY’DAN MAHKEMEYE: ARABULUCUYA GİTMEK ZORUNDASIN 

Bu taleple ilgili hükmünü açıklayan Yargıtay 3. Hukuk Dairesi ise, arabuluculuk dava şartının yerine getirilmemesi ve dava şartı yokluğu nedeniyle davanın usulden reddine karar verilmesi gerektiğini hüküm altına aldı. 

Arabulucuya gidilmeden esasa girilip karar verilmesini usul ve kanuna aykırı bulan Yüksek Daire, Adalet Bakanlığı’nın temyiz talebini yerinde görerek İzmir 1. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin tazminat kararını, sonuca etkili olmamak üzere kanun yararına bozdu. 

EMSAL OLACAK

Bu bozma kararı, alacak-verecek meseleleri olan ticari işletmeler için emsal teşkil edecek.

 

patronlardunyasi.com