Özlem ERMİŞ BEYHAN

ABD’de bürokrasiyi azaltmak ve kamuda israfı keserek harcamaları azaltmak için kurulan DOGE, her gün bir habere konu oluyor. Ünlü milyarder girişimci Elon Musk’ın yeni ABD Başkanı Donald Trump’ın desteği ile yönettiği DOGE, kuvvetler ayrılığından etiğe, şeffaflıktan çıkar çatışmasına pek çok nedenle sert biçimde eleştiriliyor. Yeni yönetim, ABD  bürokrasisi ile göğüs göğüse çarpışıyor.

İşte 10 soruda DOGE ve etrafında dönen tartışmalar…

*        NEDİR BU DOGE?

ABD Başkanı Donald Trump görevine başlar başlamaz teknoloji milyarderi Elon Musk ile birlikte yeni Hükümet Verimliliği Departmanı’nı hayata geçirdi. Birimin ismini Elon Musk buldu: Department of Government Efficiency – DOGE…

'DOGE' kısaltması, Musk'ın en sevdiği kripto para birimi olan Dogecoin'e bir selam niteliğinde.

*    DOGE’NİN AMACI NE?

Bu departmanın amacı, kısa vadede federal hükümet programlarının ve çalışanlarının azaltılması, gereksiz kamu harcamalarının kesilmesi, tüm kurumlarda israfın tespit edilip sonlandırılması. Gereksiz bulunan birim ve programların hızla kapatılması… Musk, ABD Başkanı’nın bu departmana verdiği önemin altını çiziyor, Trump ile neredeyse her gün konuştuklarını, DOGE’un ne yapması gerektiğini tartıştıklarını söylüyor.

*     DOGE’DE KİMLER ÇALIŞIYOR?

İşin başında Elon Musk var. Önümüzdeki dönemde Musk’ın milyarder arkadaşı, Airbnb’nin kurucusu Joe Gebbia’nın da DOGE yönetimine katılması bekleniyor.

DOGE’da yaklaşık 40 çalışan var ancak tam sayı bilinmiyor. DOGE yöneticileri federal istihdam kuralları uyarınca "özel hükümet çalışanları" olarak sınıflandırılıyor. Teknoloji girişimcileri ve Space X yöneticilerinin de bulunduğu bu lider takımı, iş görüşmeleri yapıp bir ekip topladı. Çoğunluğu genç parlak mühendisler olan çalışanların ismi saklanıyor. Bu gizlilik bir davaya neden oldu bile; işe alım ve toplantıların ifşasına ilişkin federal şeffaflık kurallarını ihlal ettiği iddiasıyla DOGE aleyhine bir dava sürüyor.

*       DOGE ŞİMDİYE KADAR NE YAPTI?

-          20 Ocak’ta çalışmaya başlayan DOGE ABD’de çalışanların akademik gelişimi ölçen birimin bütçesini 900 milyon dolar azalttı.

-          DOGE, az gelişmiş bölgelere yardım edebilmek amacıyla kurulan USAID’i kapattı. Bütçesi 40 milyar dolar olan ve 1960’ta Başkan Kennedy tarafından kurulan kurum, 60 ülkede görev yapıyor ve 10 bin çalışanı bulunuyordu.

-          Eğitim Bakanlığı’nda çeşitliliği sağlamak üzere geliştirilen programın bütçesinden 100 milyon dolarlık kesinti yapıldı.

-          FBI ve Eğitim Bakanlığından binlerce çalışanın çıkarılması için çalışma başlatıldı.

-          Son olarak NASA’ya giren DOGE, burada çalışmaları inceleyip israf olan noktaları belirlemeye çalışıyor. NASA’nın Musk’ın Space x şirketi ile 15 milyar dolarlık uzun dönemli sözleşmesi bulunuyor.

*       DOGE’UN HEDEFİ NE?

Elon Musk’ın ilk açıkladığı nihai hedef federal harcamaları 2 trilyon dolar seviyesinde azaltabilmekti. Bu rakam, toplam ABD bütçesinin üçte biri anlamına geliyor. Ancak daha sonra Musk geri adım attı ve 1 trilyon dolarlık kesintinin daha gerçekçi bir hedef olduğunu açıkladı Eğer Musk başarılı olursa ABD’de kamu çalışanı sayısı yüzde 10 azalacak.

*    DOGE TASARRUF İÇİN HANGİ YÖNTEMİ KULLANIYOR?

Yeni kurulan departmanın en büyük silahı, yapay zeka. DOGE çalışanları, incelemek için girdikleri kamu kurumunun  veritabanını yapay zeka programları ile inceliyor. Verimsiz federal programlar yapay zeka ile belirleniyor. Yapay zeka, kamudaki hangi işlerin makine öğrenme araçları ve hatta robotlarla değiştirilebileceğini belirlemeye çalışıyor.

*      DOGE KARŞITLARI NEYE İTİRAZ EDİYOR? NEDEN DAVALAR AÇILIYOR?

DOGE ABD’de hem siyasi hem de hukuksal bir tartışma başlattı. Sisteme iki temel itiraz noktası var. İlki: Musk, DOGE ile Hazine Bakanlığı’nın ödemelerini iptal etme gücü alıyor. Bu, ABD Başkanı Trump’ın bu gücü kullanıyor olması anlamına geliyor. Oysa bu yetki Kongre’nin. Yani itirazların ilk nedeni DOGE’un ülkedeki güçler ayrılığı ilkesine darbe vurması.

DOGE’a itiraz edenlerin ikinci nedeni ise ABD hükümeti ile ticari bir ilişkisi olan Musk'ın Pentagon'un kayıtlarını incelemesi ya da milyonlarca Amerikalının kişisel mali verilerine erişim sağlaması… Bu durumun kamudaki kritik verilerin DOGE’un yönetimindeki iş insanlarına aktarılması nedeniyle veri güvenliği açısından büyük sıkıntılar yaratabileceği belirtiliyor.

*   DOGE İLE İLGİLİ ETİK TARTIŞMALAR FİNANS SEKTÖRÜNE NASIL YANSIR?

Musk, son olarak ABD'deki en önemli finansal düzenleyici kurumlardan biri olan Tüketici Finansal Koruma Bürosu'na (CFPB) karşı savaş açmış durumda. Sahip olduğu sosyal medya platformu X bünyesinde X Money adı ile kullanıcıların birbirine para gönderebilmesini amaçlayan Musk, bu hedefle Visa ile bir işbirliği yapmıştı. Şimdi, X Money’e izin verecek kurum olan CFPB’yi DOGE üzerinden yok etmesinin büyük bir etik sorun olduğu belirtiliyor. DOGE’un çalışmaları sonrası CFPB'nin geçici başkanı çalışanlara tüm faaliyetleri durdurma talimatı verdi. Bu durum, finansal dolandırıcılık ve tüketici haklarını koruma konusunda büyük bir boşluğa neden olmuş durumda. Ülkede dijital para ile ilgili tüketiciyi koruyan kurumun kapatılması büyük bir etik tartışmayı başlattı.

*      ABD HALKI ELON MUSK VE DOGE’DAKİ GÖREVİ İLE İLGİLİ NE DÜŞÜNÜYOR?

Musk 4 yaşındaki oğlu ile Oval Ofis’te fotoğraf veriyor, pek çok kurumun kaderini elinde tutuyor. Araştırmalar ABD vatandaşlarının Musk'un hükümet üzerindeki etkisini tam olarak hoş karşılamadığını gösteriyor. 2-4 Şubat tarihleri arasında 1.604 Amerikalı arasında yapılan bir YouGov / The Economist anketi, ankete katılanların yüzde 51'inin Musk'un Trump yönetimi üzerinde "çok fazla" etkiye sahip olduğunu düşündüğünü ortaya koydu. Ankete katılanların sadece yüzde 13'ü Musk’ın güçlü bir yetkiye sahip olmasını istiyor, Katılımcıların yüzde 46'sı Musk’ın yönetimde hiçbir etkisinin olmamasını istediklerini söyledi.

*     SÜREÇ ŞEFFAF İLERLİYOR MU?

Elon Musk, DOGE ile 1 aydan kısa bir zamanda ortalığı kasıp kavurdu, milyar dolarlık tasarrufların şimdiden elde edildiği açıklandı. Musk, DOGE’un faaliyetlerinin maksimum şeffaflıkta ilerlediğini iddia ediyor. Ancak herkes aynı görüşte değil. Muhalif sesler yükselirken, elde edildiği söyleyen tasarruflarda büyük bir “abartmanın” olduğu iddia ediliyor.

patronlardunyasi.com