Cari açıkta büyüme trendi ivme kazandı, ocak ayında 3,8 milyar dolar açık oluştu

Merkez Bankası’nın açıkladığı ödemeler dengesi verilerine gö­re, ocak ayında cari işlemler hesa­bı 3 milyar 795 milyon dolar açık verdi. Cari açık geçen yılın aynı ayına göre yüzde 66,7 daha yük­sek gerçekleşti. Son üç aydır bü­yüyen yıllık cari açık ocak sonu itibarıyla 11 milyar 541 milyon dolara ulaştı.

Parasal sıkılaşmanın etkisiyle geçen yıl özellikle üretimde fre­ne basan sanayi sektörünün ham­madde/ara malı dış alımında ve getirilen kotaların etkisiyle altın ithalatında yaşanan sert düşüş­ler yanında ithal tüketimin eski hızını yitirmesine bağlı olarak dış ticaret açığında küçülme süreci yaşanmış, turizm gelirlerindeki artışın bileşik etkisiyle cari açık­ta itibarıyla hızlı küçülme süreci yaşanmıştı. Hazirandan itibaren güçlenen bu trendle cari denge ta­mamen lehe dönmüş ve beş ay üst üste cari fazla verilmişti. Bu ge­lişme ile yıllık cari açık ekim so­nu itibarıyla 6 milyar 901 milyon dolara kadar inmişti. Kasımdan itibaren ise tersine trend başladı.

SON 3 AYDA VERİLEN AÇIK 11,2 MİLYAR DOLAR

Ancak Merkez Bankası’nın fa­iz indirim olasılığının arttığı ka­sımda sanayi üretiminde başla­yan canlanmanın girdi ithalatını yeniden artışa geçirmesi ve tü­ketim malı ithalatında artışların hızlanması ile cari denge beş ay aradan sonra kasımda 2 milyar 764 milyon dolarla yeniden açık vermeye başladı. Faiz indirimle­rinin fiilen başladığı aralık ayın­da ise cari açıkta büyüme belirgin biçimde hızlandı ve (revize ve­rilere göre) 4 milyar 647 milyon dolarla aylık bazda yüksek dü­zeyde bir cari açık verildi. Böyle­ce kasım, aralık ve ocak aylarında verilen toplam cari açık 11 milyar 206 milyon dolara ulaştı. Dış ti­caret açığının yeniden büyüme trendine girmesi, son üç ayda ca­ri açık oluşumunu artıran başlıca faktörü oluşturdu.

Yıllık açıkta bir yıl önceye gö­re ekim sonunda 38 milyar 547 milyon dolar olan küçülme, bu yıl ocak sonu itiba­rıyla 20 milyar 849 milyon dolara geriledi.

OCAK CARİ AÇIĞI NASIL FİNANSE EDİLDİ?

Ocak ayında yurt dışı yerleşiklerden 1 milyar 414 milyon dolarlık doğrudan yatırım girişi kaydedilirken Türklerin yurt dışındaki doğrudan yatırımları da 910 milyon dolar oldu. Böylece doğrudan yatırımlar kaynaklı aylık net giriş 504 milyon dolarla geçen yılın aynı ayının 104 milyon dolar altında kaldı. Doğrudan yatırımlar kapsamında yurt içi yerleşiklerin yurt dışında 144 milyon dolar, yurt dışı yerleşiklerin ise Türkiye’de 132 milyon dolar net gayrimenkul alımı yaptığı görüldü.

Portföy yatırımlarında ise ocak ayında net 2 milyar 182 milyon dolar tutarında net giriş kaydedildi. Ocakta hisse senedi piyasasında 12 milyon dolar ve DİBS piyasasında 1 milyar 650 milyon dolar net alış yurt dışı yerleşikler, genel hükümetin yurt dışı tahvil ihraçlarında 211 milyon ve bankaların ihraçlarında 336 milyon dolar net satış, diğer sektör ihraçlarında ise 880 milyon dolar net alış yaptı.

Ocak ayında yurt dışından bankalar 9 milyar 732 milyon, diğer sektörler 954 milyon ve genel hükümet 147 milyon dolar net kullanım gerçekleştirdi. Bankaların kredi kullanımlarındaki artışın, 7 milyar 273 milyon doları kısa vadeli kredilerden ve 2 milyar 459 milyon doları uzun vadeli kredilerden kaynaklandı. Diğer yatırımlar kaleminde görülen yurt dışı bankaların yurt içindeki mevduatları, Türk lirası cinsinden 2 milyar 335 milyon dolar net artış ve yabancı para cinsinden 71 milyon dolar net azalış olmak üzere toplam 2 milyar 264 milyon dolar net artış kaydetti.

Net hata noksan kaleminde izlenen kayıtsız çıkışların 1 milyar 591 milyon dolar olduğu ocak ayında resmi rezervlerde 6 milyar 430 milyon dolar net artış yaşandı.

DIŞ TİCARET AÇIĞI ARTTI HİZMET GELİRİ DÜŞTÜ

 Ocak ayında ödemeler den­gesi tanımlı ihracat geçen yı­lın aynı ayına göre yüzde 7,1 artışla 21 milyar 112 milyon, ithalat ise yüzde 10,8’le daha hızlı artarak 26 milyar 670 mil­yon dolar oldu ve dış ticaret açığı yüzde 27,7 büyüyerek 5 milyar 558 milyon dolar ola­rak gerçekleşti.

Dünya'dan Naki Bakır'ın haberine göre, hizmetler alanında gelirler 494 milyon dolar artarak 7 milyar 503 milyon, giderler ise 540 milyon dolar artışla 4 milyar 421 milyon dolar oldu. Böylece hizmetler dengesi kaynaklı net girişler ocakta 3 milyar 82 milyon dolarla ge­çen yılın aynı ayındaki tutarın 46 milyon dolar altında kaldı. Bu alandaki net gelirlerin 1 milyar 439 milyon doları taşı­macılık hizmetlerinden, 2 mil­yar 381 milyon doları seya­hat kaleminden gelir elde edildi.

Doğrudan ve portföy ya­tırımları ile ilgili gelir-giderler ile faiz gelir-giderini kapsayan birincil gelir dengesinde, ge­çen yılın aynı ayına göre 294 milyon dolar daha fazla ol­mak üzere 1 milyar 191 milyon dolarlık net çıkış kaydedildi. Bu gelişmede, net portföy ya­tırımı giderlerinin 381 milyon dolar artarak 675 milyon do­lara yükselmesi etkili oldu.

Karşılıksız transferleri kapsa­yan ikincil gelir dengesinde de ocakta 128 milyon dolarlık bir net çıkış kaydedildi.

YILLIK CARİ AÇIK OLUŞUMU VE FİNANSMANI

 -Yıllık ihracat 286,9 milyar, ithalat 316,4 milyar, dış ticaret açığı 57,6 milyar dolar oldu.

-Hizmetlerde yıllık gelir 115,7 milyar, gider 53,8 milyar dolar oldu, 61,9 milyar dolar fazla oluştu.

-Birincil gelir dengesinde 16 milyar dolarlık bir açık, ikincil gelir dengesinde 101 milyon dolarlık bir fazla elde edildi.

-Yıllık cari açığın finansmanına net doğrudan yatırımlar 4,5 milyar, net portföy yatırımları 13,7 milyar ve krediler 37 milyar dolar katkı verdi; net efektif ve mevduatlar 13,1 milyar, ticari krediler 2,8 milyar dolar negatif yönlü etki yaptı.

-Merkez Bankası’nın net döviz rezervi son bir yılda 13,2 milyar dolar arttı.

-Son bir yılda net hata noksan kalemindeki çıkışlar 14,6 milyar dolara ulaştı.

ENERJİ VE ALTIN HARİÇ 51,2 MİLYAR DOLAR CARİ FAZLA

Ocak ayında altın ve ener­ji hariç cari işlemler hesabı ise 2 milyon 403 milyon do­lar fazla verdi ve bu bazda yıllık fazla 51,2 milyar dolar olarak gerçekleşti. Ocak sonu itibarıyla son bir yılda net enerji ithalatı 49 milyar, net altın ithalatı 13,8 milyar dolar oldu. Enerji ve altın hariç tutulduğunda ise cari dengede oluşan yıllık bazda cari fazla önceki ay sonun­da 52,6 milyar dolar olan dü­zeyine göre 1,4 milyar dolar azaldı. Buna rağmen enerji ve altın hariç cari fazla ge­çen yılın ocak sonu düzeyi­nin 11,5 milyar dolar üzerin­de gerçekleşti. Ocak 2024 itibarıyla 39,7 milyar dolar olan söz konusu fazla izle­yen dönemde sürekli büyü­yerek kasımda 54,7 milyar dolara kadar yükseldikten sonra aralıkta 52,6 milyar dolara düşmüştü.

patronlardunyasi.com