Borsa İstanbul, SPK ve borsa yönetiminin aldığı tedbirlerle haftaya yükselişle başladı, açığa satış yasaklandı, pay geri alımlarına kolaylık sağlandı

Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ile Borsa İstanbul yönetiminin piyasadaki oynaklığı azaltmak amacıyla açıkladığı tedbirler borsanın haftaya pozitif başlamasını sağlasa da denge arayışı sürüyor. Geçen hafta ilk olarak İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun diplomasının iptal edilmesi ve sonrasında İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’nın İmamoğlu başta olmak üzere 100’ü aşkın kişiye yönelik başlattığı soruşturmalar, döviz piyasasında ve borsada oynaklığa neden olmuştu. Geçen haftayı sert düşüşle tamamlayan BIST 100 endeksi, bu haftaya ise yüzde 1.35 yükselişle 9 bin 167 puandan başladı. Açılışın ardından yükselmeye devam eden ve kısa sürede yüzde 3’ü aşan endeks 9 bin 300 puanın üzerine çıktı. Endeksi yukarı çeken sektörlerden biri ulaştırma, teknoloji ve spor olurken, bankacılıktaki yükseliş de dikkat çekti. Endeks gün içinde bir ara kazanımlarını geri verse de günü yüzde 2.82 yükselişle 9 bin 299 puandan tamamladı. Borsa İstanbul haftanın ilk işlem gününde tepki yükselişiyle ve kamu tarafından gelen alımlarla desteklenmiş oldu.

HİSSE GERİ ALIMI İÇİN KOLAYLIK

Geçen hafta başlatılan gözaltıların ardından hafta sonu tutuklama kararlarının çıkması sonrası borsanın yeni haftaya nasıl başlayacağı merak ediliyordu. Ekonomi yönetimi ve düzenleyici kurumlar, yeni hafta itibarıyla piyasalarda yaşanabilecek oynaklığa karşı önlem almak amacıyla hafta sonu mesai yaptı. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in, tutuklamaların yaşandığı pazar gününü ekonomi kurumlarıyla birlikte çalışarak ve atılacak adımları değerlendirerek geçirdiği belirtildi. Şimşek’in başkanlığında yapılan toplantıya, TCMB, SPK, BDDK, TVF, Borsa İstanbul ve Ziraat Bankası katıldı.

Bu toplantının ardından, pazar günü akşam saatlerinde açıklama yapan SPK, Borsa İstanbul AŞ piyasalarında meydana gelen gelişmeler nedeniyle bazı tedbirler aldığını duyurdu. Buna göre:

* Son günlerde borsada meydana gelen gelişmeler nedeniyle 24 Mart 2025 tarihinden 25 Nisan 2025 tarihi seans sonuna kadar, Borsa İstanbul AŞ pay piyasalarında açığa satış işlemlerinin yasaklanmasına karar verildi.

* SPK’nın bir diğer kararı ‘halka açık ortaklıkların pay geri alımlarının kolaylaştırılması’ yönünde oldu. Bu karara göre, şirketler artık pay geri alımları için verdikleri fiyat emirlerini, mevcut fiyat tekliflerinden veya son gerçekleşen fiyatlardan daha yüksek seviyede belirleyebilecek. Açılış ve kapanış seanslarında da geri alım işlemi yapabilecek.

* Geri alınan payların toplam bedeline ilişkin belirlenen üst sınır kaldırıldı.

* Son olarak da ‘kredili sermaye piyasası işlemlerinin devamı süresince öz kaynak oranının esnetilerek uygulanmasına’ karar verildi. Normalde yüzde 35 olan öz kaynak koruma oranı, aracı kurumların risk politikalarına uygun olması koşuluyla asgari yüzde 20’ye düşürüldü. Bu düzenleme, yatırımcıların marjin çağrıları nedeniyle ek satış baskısı yaratmasını önlemeye yönelik bir önlem olarak değerlendiriliyor.

ANİ DÜŞÜŞLER İÇİN İKİNCİ ÖNLEM

* Bir önlem de Borsa İstanbul yönetiminden geldi. BIST yönetimi, bir ay boyunca algoritmaların işlem hızlarını yavaşlatacak ve maliyetlerini artıracak bir önlem açıkladı. Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda (KAP) yayımlanan karara göre, bir ay boyunca emir işlem oranı düşürülürken; emir/işlem oranı eşik değer aşım ücretleri de yükseltildi. Buna göre, Borsa İstanbul AŞ, pay piyasasında emir/işlem oranını (OTR) 25 Nisan 2025 tarihi seans sonuna kadar 5’e 1’den 3’e 1’e düşürürken, emir/işlem oranı eşik değer aşım ücretini 0.25 TL’den 0.50 TL’ye yükseltti.

Analistler, söz konusu uygulamanın algoritmaların alım-satım bandını daraltabileceğini bildirdi. Cnbc-e’de yer alan bir analize göre ise bu hamle, eşik değerlerin dışına çıktığında aştığı her işlem için 0.25 TL aşım ücreti ödeyen robotların, artık 0.50 TL ödeyecekleri anlamına geliyor. Bu da robotların eşik değerleri aşması durumunda iki katı maliyetle işlem yapmaları demek. Dolayısıyla hem daha az sıklıkta işlem yapılmasını sağlayan hem de yüksek hacimli işlemler için maliyet artışı yaratan bu karar, borsada ani ve sert düşüşleri frenleyen bir hamle olarak öne çıkmış oldu.

‘KISA VADELİ OLABİLİR’ UYARISI

Colendi Menkul Analisti Sadullah Çalışır, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, önceki gün alınan önlemleri ‘piyasalardaki endişeyi azaltıcı gelişmeler’ olarak niteledi. Yerli yatırımcının risk iştahının bozulmaması adına atılan adımların önemli olduğunu vurgulayan Çalışır, dün bunun pozitif etkilerinin görüldüğünü aktardı. Ancak Çalışır, bu etkilerin bu hafta boyunca devam etmesi beklendiğini ve borsada aşağı yönlü seyri sınırlayabileceğini söylese de kısa vadeli olabileceğine işaret etti. Orta vadede TCMB’nin nisan ayındaki faiz kararı toplantısında vereceği mesajların, ay başında açıklanacak enflasyon rakamlarının ve kur tarafındaki seyrin önemli olacağını aktardı.

KÜRESELDE TRUMP BELİRSİZLİĞİ

Yurt içi piyasalarda yaşanan gelişmelerin etkisi sürerken, küresel piyasalarda ise ABD yönetiminin tarife politikasına ilişkin belirsizlikler etkili oldu. Yön arayışının sürdüğünü aktaran analistler, ABD’nin korumacı ticaret politikasının küresel ekonomi üzerindeki etkilerine yönelik belirsizliklerin devam ettiğini kaydederek, Trump yönetiminin atacağı adımların piyasaların yönü üzerinde etkili olacağını söyledi. ABD Merkez Bankası (Fed) yetkililerinin açıklamaları takip edilirken, Chicago Fed Başkanı Austan Goolsbee, iş çevrelerinde belirgin bir kaygı olduğunu, tarifeler ve diğer mali politikalar çözülene kadar proje ve yatırım harcamaları için beklendiğini aktardı. New York Fed Başkanı John Williams da halihazırda ekonomide ve politikada çok fazla belirsizlik olduğuna dikkati çekerek, birçok farklı ekonomik senaryonun mümkün olduğunu ifade etti. Fed’in bir sonraki para politikası kararını almak için acele etmediğinin altını çizen Williams, görünümü tahmin etmenin daha zor hale geldiğini kaydetti. Söz konusu gelişmelerin ardından para piyasalarındaki fiyatlamalarda Fed’in yılın ilk faiz indirimine haziran ayında gideceği yüzde 85 ihtimalle fiyatlanıyor.

patronlardunyasi.com