‘Yeni Türkiye’den yolsuzluk fışkırıyor: 38 milyar liralık sır
Sayıştay’ın bakanlıklar ve kamu işletmeleriyle ilgili denetim raporları ihalelerdeki usulsüzlükleri, mevzuata aykırı harcamaları tek tek ortaya çıkardı.
07.01.2015 08:41
ABONE OL
Sayıştay geçtiğimiz yıl bakanlıklar, kamu idareleri, düzenleyici ve denetleyici kurullar, üniversiteler, belediyeler ve kamu işletmelerinin de aralarında bulunduğu 157 kurumu denetledi.
2013 yılı denetim raporları TBMM’ye sunulduktan ve ilgili kurumlara gönderildikten sonra Sayıştay’ın web sitesinde eylül ve aralık aylarının son gününde yayımlandı. TBMM adına devlet kurumlarında bağımsız denetim yapan Sayıştay raporları, ihalelerde, kamu harcamalarında ve hizmet alımlarında yaşanan usulsüzlüklerin bir bölümünün ortaya çıkmasını sağladı.
Muhalefet partilerinin “kısaltılmış, kesilmiş, kırpılmış” şeklinde itiraz ettikleri raporlarda yer alan ‘kısıtlı bilgiler’ bile ‘Yeni Türkiye’nin nasıl bir yolsuzluk batağına saptandığını ortaya çıkardı:
38 milyar liralık sır
- Maliye Bakanlığı: Yedek ödenekten aktarılan 38 milyar 364 milyon lira yerine, kanunlara aykırı olarak sadece başlangıç ödeneği olan 949 milyon lira kamuoyuna açıklandı. Kiraya verilen kıyı alanlarında mevzuata aykırı yapı ve tesisler inşa edildiği, işgaller olduğu, mevzuata aykırı yapıların yıkılamadığı saptandı.
- Ekonomi Bakanlığı: Zafer Çağlayan döneminde, ihracatçı birlikleri müşterek hesabından harcama yapıldığı ve bu harcamaların bakanlığın mali tablolarında gösterilmediği tespit edildi.
- Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı: Bazı müteahhitlerin bir bütün olarak aldığı işin kazma ve dolgu kısımları için çok yüksek maliyetler talep ederken, projenin viyadük, köprü yapımı gibi bölümlerine ise çok düşük rakamlarla teklif verdiği ortaya çıktı. Kazma ve dolgu için parayı çeken müteahhitlerin işleri yarım bırakıp çekildiği tespit edildi.
- Sosyal Güvenlik Kurumu: Mali disipline, sağlık uygulama tebliğine, kanunlara uymadığı, başta vakıf üniversiteleri olmak üzere Kamu Hastaneler Birliği ile kamu üniversitelerine bağlı resmi sağlık hizmet sunucularına yersiz ödemeler yaptı. Usulsüzlük yapan işverenlere idari para cezaları uygulanmadı.
1.5 liralık eldiven 15 bin liraya çıktı
- Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu: Kuruma bağlı sağlık tesislerinin MEDULA veri tabanında yer alan kayıtları üzerinden yapılan incelemede iğne ucu ve lateks muayene eldivenleri gibi aşırı fiyatlarındırılan malzemeler nedeniyle 15 milyon 584 bin 670 TL’lik bir fazla faturaya ulaşıldı. Bazı kamu hastanelerinin SGK’ya 1.27 liralık iğne ucunu 3 bin 200 liraya, 1.5 liralık eldivenin 3 tanesini ise 15 bin liraya fatura ettiği görüldü.
- ÖSYM: Yaklaşık 10 milyon adayın bankalara yatırılması istenen sınav ücretlerinin yasaya aykırı olarak bankalarda bekletildiği, bu yolla bankalara para kazandırıldığı ortaya çıktı. Toplanan paraların ise nereye harcandığı tespit edilemedi.
- Kredi ve Yurtlar Kurumu: Üniversite öğrencilerine ödenecek binlerce liralık burs ve krediler banka hesaplarına yatırılmak üzere Ziraat Bankası’nda toplanıyordu. Yapılan denetim sonucunda toplam paranın bankaya yatırıldığı ancak bankanın dağıtım için ihtiyacı olan öğrencilerin hesap numaraları bilgisinin bankaya verilmediği ortaya çıktı.
- Kalkınma Ajansları: Bölgeler arası eşitsizliklerin azaltılması için kurulan kalkınma ajanslarının “rant kapısı” olduğu ortaya çıktı.Danışman şirketlerin hazırladıkları projelerle ajansların kapısını çalan kişiler haberdar bile olmadıkları projeler için binlerce TL’lik kaynak kullandı. Geciken ya da tamamlanamayan projeler için yasal prosedür uygulanmadı.
İhale yok, ancak fazla ödeme var
- Vakıflar Genel Müdürlüğü: İhale edilmeden kiraya verilen gayrimenkulleri kiracılar kanuna aykırı bir şekilde üçüncü kişilere devretti ve “hava parası” alarak haksız kazanç sağladı.Öte yandan, yapılan işlerin yarısından fazlasında olmayan imalatlar için yeni birim fiyat düzenlenerek müteaahitlere fazladan ödeme yapıldı.
- Merkez Bankası: Personeli ve yakınlarının özel sağlık harcamaları için 54 özel hastane ile anlaşma yapıp kanuna aykırı olarak kurumun kasasından 33 milyon lira harcama yaptı. Ayrıca, yönetmelikte yer almadığı halde bazı personele toplam 9,6 milyon lira denge tazminatı ödedi.
- Spor Genel Müdürlüğü: Spor kulüplerinin reklam, sponsorluk ve bilet satışlarından elde ettikleri gelirden, kuruma aktarmaları gereken payı aktarmadı. İsimleri yönetmeliklere aykırı olarak değiştirilen statlar hukuksuz biçimde kulüplere devredildi.
- Savunma Sanayi Müsteşarlığı: 43 milyon liralık özel bütçesini aşmamak için Savunma Sanayi Destekleme Fonu’ndan usulsüz harcama yaptı. Türk Silahlı Kuvvetleri’nin silah, savunma ve modernizasyon harcamaları için ayrılan kaynaktan 114 milyon 687 bin lira yolluk, harcırah, hizmet alımı, temsil tanıtım gideri gibi harcamalarda kullanıldı.
Kamu arazileri yağmalandı
- Belediyeler: İmar planları değiştirilen ya da değiştirilmeden belediyeler tarafından kullanılan kamuya ait bazı taşınmazların yetkisiz şekilde başka kurumlara devredildiği hatta devralan kurumların da bunları ticari amaçla kiraladıkları saptandı. Kiralanan bazı taşınmazların elektrik ve su faturalarının bile devlet tarafından ödendiği ortaya çıktı. Okul ve park için ayrılan arazilerin de kiralandığı Milli Emlak birimlerinin kontrol görevini yerine getirmediği belirlendi.
- Atatürk Orman Çiftliği: 55 bin 539 dekarken, çeşitli tarihlerde yapılan bağış, satış ve işgaller sonucu giderek küçüldü ve 2013 yıl sonu itibarıyla yaklaşık 33 bin dekara kadar geriledi. Arazi için yapılan imar planı ve uygulamaların “AOÇ Kuruluş Kanunu’na, arazinin tarihi, kültürel ve doğal özelliklerine, bağış mektubu esaslarına ve mahkeme kararlarına uygun olması” istendi.
Altınlar kayıt altına girmedi
- Türkiye Kömür İşletmeleri: 301 madencinin öldüğü Soma AŞ’nin patronu Alp Gürkan’ın devlete kömür diye 780 bin ton taş satarak 49 milyon lira aldığı ortaya çıktı.
- TCDD: İhale bedelini ihaleyi kazanan firmadan alınan fiyatla yaptı. Ödeneğinin yüzde 96’sı harcanan işte sadece yüzde 13 ilerleme sağlanmasına göz yumdu.
- İller Bankası: Belediyeler adına altyapı inşaatı ihalelerinde, yapılacak işle hiçbir ilişkisi olmamasına karşın bankanın kullanımı için araç alımını da şartname ve sözleşmeye koydu. Bu yöntemle yüklenici firmalardan son model 31 lüks araç aldı.
- TMSF: Kiralık kasalarda zamanaşımına uğrayan ve TMSF’ye kalan altın, mücevherat, hisse senedi, tahvil ile bonoların muhasebe kaydının alınmadığı belirlendi. Ayrıca, batık bankalar adına kayıtlı 202 gayrimenkulün halen Fon bünyesine devredilmediği tespit edildi.
İsmail Şahin/Sözcü
2013 yılı denetim raporları TBMM’ye sunulduktan ve ilgili kurumlara gönderildikten sonra Sayıştay’ın web sitesinde eylül ve aralık aylarının son gününde yayımlandı. TBMM adına devlet kurumlarında bağımsız denetim yapan Sayıştay raporları, ihalelerde, kamu harcamalarında ve hizmet alımlarında yaşanan usulsüzlüklerin bir bölümünün ortaya çıkmasını sağladı.
Muhalefet partilerinin “kısaltılmış, kesilmiş, kırpılmış” şeklinde itiraz ettikleri raporlarda yer alan ‘kısıtlı bilgiler’ bile ‘Yeni Türkiye’nin nasıl bir yolsuzluk batağına saptandığını ortaya çıkardı:
38 milyar liralık sır
- Maliye Bakanlığı: Yedek ödenekten aktarılan 38 milyar 364 milyon lira yerine, kanunlara aykırı olarak sadece başlangıç ödeneği olan 949 milyon lira kamuoyuna açıklandı. Kiraya verilen kıyı alanlarında mevzuata aykırı yapı ve tesisler inşa edildiği, işgaller olduğu, mevzuata aykırı yapıların yıkılamadığı saptandı.
- Ekonomi Bakanlığı: Zafer Çağlayan döneminde, ihracatçı birlikleri müşterek hesabından harcama yapıldığı ve bu harcamaların bakanlığın mali tablolarında gösterilmediği tespit edildi.
- Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı: Bazı müteahhitlerin bir bütün olarak aldığı işin kazma ve dolgu kısımları için çok yüksek maliyetler talep ederken, projenin viyadük, köprü yapımı gibi bölümlerine ise çok düşük rakamlarla teklif verdiği ortaya çıktı. Kazma ve dolgu için parayı çeken müteahhitlerin işleri yarım bırakıp çekildiği tespit edildi.
- Sosyal Güvenlik Kurumu: Mali disipline, sağlık uygulama tebliğine, kanunlara uymadığı, başta vakıf üniversiteleri olmak üzere Kamu Hastaneler Birliği ile kamu üniversitelerine bağlı resmi sağlık hizmet sunucularına yersiz ödemeler yaptı. Usulsüzlük yapan işverenlere idari para cezaları uygulanmadı.
1.5 liralık eldiven 15 bin liraya çıktı
- Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu: Kuruma bağlı sağlık tesislerinin MEDULA veri tabanında yer alan kayıtları üzerinden yapılan incelemede iğne ucu ve lateks muayene eldivenleri gibi aşırı fiyatlarındırılan malzemeler nedeniyle 15 milyon 584 bin 670 TL’lik bir fazla faturaya ulaşıldı. Bazı kamu hastanelerinin SGK’ya 1.27 liralık iğne ucunu 3 bin 200 liraya, 1.5 liralık eldivenin 3 tanesini ise 15 bin liraya fatura ettiği görüldü.
- ÖSYM: Yaklaşık 10 milyon adayın bankalara yatırılması istenen sınav ücretlerinin yasaya aykırı olarak bankalarda bekletildiği, bu yolla bankalara para kazandırıldığı ortaya çıktı. Toplanan paraların ise nereye harcandığı tespit edilemedi.
- Kredi ve Yurtlar Kurumu: Üniversite öğrencilerine ödenecek binlerce liralık burs ve krediler banka hesaplarına yatırılmak üzere Ziraat Bankası’nda toplanıyordu. Yapılan denetim sonucunda toplam paranın bankaya yatırıldığı ancak bankanın dağıtım için ihtiyacı olan öğrencilerin hesap numaraları bilgisinin bankaya verilmediği ortaya çıktı.
- Kalkınma Ajansları: Bölgeler arası eşitsizliklerin azaltılması için kurulan kalkınma ajanslarının “rant kapısı” olduğu ortaya çıktı.Danışman şirketlerin hazırladıkları projelerle ajansların kapısını çalan kişiler haberdar bile olmadıkları projeler için binlerce TL’lik kaynak kullandı. Geciken ya da tamamlanamayan projeler için yasal prosedür uygulanmadı.
İhale yok, ancak fazla ödeme var
- Vakıflar Genel Müdürlüğü: İhale edilmeden kiraya verilen gayrimenkulleri kiracılar kanuna aykırı bir şekilde üçüncü kişilere devretti ve “hava parası” alarak haksız kazanç sağladı.Öte yandan, yapılan işlerin yarısından fazlasında olmayan imalatlar için yeni birim fiyat düzenlenerek müteaahitlere fazladan ödeme yapıldı.
- Merkez Bankası: Personeli ve yakınlarının özel sağlık harcamaları için 54 özel hastane ile anlaşma yapıp kanuna aykırı olarak kurumun kasasından 33 milyon lira harcama yaptı. Ayrıca, yönetmelikte yer almadığı halde bazı personele toplam 9,6 milyon lira denge tazminatı ödedi.
- Spor Genel Müdürlüğü: Spor kulüplerinin reklam, sponsorluk ve bilet satışlarından elde ettikleri gelirden, kuruma aktarmaları gereken payı aktarmadı. İsimleri yönetmeliklere aykırı olarak değiştirilen statlar hukuksuz biçimde kulüplere devredildi.
- Savunma Sanayi Müsteşarlığı: 43 milyon liralık özel bütçesini aşmamak için Savunma Sanayi Destekleme Fonu’ndan usulsüz harcama yaptı. Türk Silahlı Kuvvetleri’nin silah, savunma ve modernizasyon harcamaları için ayrılan kaynaktan 114 milyon 687 bin lira yolluk, harcırah, hizmet alımı, temsil tanıtım gideri gibi harcamalarda kullanıldı.
Kamu arazileri yağmalandı
- Belediyeler: İmar planları değiştirilen ya da değiştirilmeden belediyeler tarafından kullanılan kamuya ait bazı taşınmazların yetkisiz şekilde başka kurumlara devredildiği hatta devralan kurumların da bunları ticari amaçla kiraladıkları saptandı. Kiralanan bazı taşınmazların elektrik ve su faturalarının bile devlet tarafından ödendiği ortaya çıktı. Okul ve park için ayrılan arazilerin de kiralandığı Milli Emlak birimlerinin kontrol görevini yerine getirmediği belirlendi.
- Atatürk Orman Çiftliği: 55 bin 539 dekarken, çeşitli tarihlerde yapılan bağış, satış ve işgaller sonucu giderek küçüldü ve 2013 yıl sonu itibarıyla yaklaşık 33 bin dekara kadar geriledi. Arazi için yapılan imar planı ve uygulamaların “AOÇ Kuruluş Kanunu’na, arazinin tarihi, kültürel ve doğal özelliklerine, bağış mektubu esaslarına ve mahkeme kararlarına uygun olması” istendi.
Altınlar kayıt altına girmedi
- Türkiye Kömür İşletmeleri: 301 madencinin öldüğü Soma AŞ’nin patronu Alp Gürkan’ın devlete kömür diye 780 bin ton taş satarak 49 milyon lira aldığı ortaya çıktı.
- TCDD: İhale bedelini ihaleyi kazanan firmadan alınan fiyatla yaptı. Ödeneğinin yüzde 96’sı harcanan işte sadece yüzde 13 ilerleme sağlanmasına göz yumdu.
- İller Bankası: Belediyeler adına altyapı inşaatı ihalelerinde, yapılacak işle hiçbir ilişkisi olmamasına karşın bankanın kullanımı için araç alımını da şartname ve sözleşmeye koydu. Bu yöntemle yüklenici firmalardan son model 31 lüks araç aldı.
- TMSF: Kiralık kasalarda zamanaşımına uğrayan ve TMSF’ye kalan altın, mücevherat, hisse senedi, tahvil ile bonoların muhasebe kaydının alınmadığı belirlendi. Ayrıca, batık bankalar adına kayıtlı 202 gayrimenkulün halen Fon bünyesine devredilmediği tespit edildi.
İsmail Şahin/Sözcü
