Tek bir otopark yapmadı, 4 milyar euroluk dev ortaya çıktı
İstanbul Belediyesi topladığı harçlara rağmen tek bir ücretsiz otopark yapmadığı gibi tüm kaldırımları da ücretli otoparka çevirdi ve İSPARK adında bir ekonomik dev yarattı
Belediyelerin ücretini aldıkları otoparkları yapmaması TBMM komisyonu’nda tartışıldı
Yeni inşa edilen her binada otopark yeri ayrılması zorunlu. Ancak 1994 yılında çıkan bir yönetmeliğe göre belediyeler, daire başına 8 bin 300 lira harç ödenmesi halinde bu şartı aramıyor. Toplanan paralarla ücretsiz otopark yapmayı taahhüt ediyor
Ancak şu ana kadar hiçbir belediyenin, topladığı paralarla tek bir ücretsiz otopark yapmadığı anlaşıldı. Konu Meclis’te gündeme geldi. Tüketici şikayetlerini dinleyen Komisyon, “Otopark harçlarının geri istenmesi için belediyelere dava açılsın” kararı verdi
Meclis, metropollerde mafyalaşma yaratan “otopark” konusunu masaya yatırdı. Komisyonda, tüketici hakları dernekleri temsilcileri, 1994 yılında yürürlüğe giren “Otopark Yönetmeliği”ne göre, otopark yeri ayrılmamış olan konutlar için yerel yönetimler tarafından otopark yapımında kullanılmak üzere daire başına bugünkü değerle yaklaşık 8 bin 300 lira otopark harcı alındığını belirterek, toplanan harçların belediyeler tarafından otopark tesisi için gerekli arsa alımları ile bölge veya genel otoparklar için kullanılmadığını iddia etti. Temsilciler, genelgeye aykırı hareket ederek 1994 yılından bu yana ücretsiz otopark hizmeti vermeyen belediyelerin bu ücretleri faiziyle vatandaşa iade etmesini istedi.
Mafyaya zemin hazırladı
Çok sayıda vatandaş ve tüketici dernekleri temsilcileri TBMM Dilekçe Komisyonu’na başvurarak, belediyelerce toplanan otopark harçlarının akibetinin araştırılması,belediyelerin yeterli otopark hizmeti sunmadıkları ve otopark yönetmeliğine rağmen hukuk dışı uygulamalar yapıldığı iddiaları ile otopark mafyasının önüne geçilmesi için dilekçeler göndermişti. Meclis Dilekçe Komisyonu’nun şikayetleri görüşmek üzere kurduğu tüketicinin sorunlarına ilişkin alt omisyon toplandı. Toplantıda komisyon üyesi milletvekilleri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile İçişleri Bakanlığı bürokratları ve tüketici hakları dernekleri temsilcileri hazır bulundu.
Komisyon Başkanı AKP Afyonkarahisar Milletvekili Halil Ürün temsilcilerin “astronomik” rakamları bulacak talebini haklı bularak,”Görünen o ki bedava park yok. Bu harçların geri istenmesi için arkadaşlarımız dava açsın. Yargıçlarımız ise karar versin” dedi.
Komisyonda söz alan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bürokratları, “Belediyeler bu yönetmeliği talimat değil, tavsiye olarak görüyor. Bu nedenle de yönetmeliği uygulamıyorlar” derken İçişleri Bakanlığı bürokratları ise otoparklar için toplanan paraları başka amaçla kullanan belediyelerle ilgili soruşturma açtıklarını ancak sonuç alamadıklarını belirttiler.
Komisyonda söz alan tüketici hakları dernekleri temsilcileri, 1994 yılında yürürlüğe giren otopark genelgesine uyulmaması nedeniyle otopark mafyasının türediğini iddia ederek, şöyle konuştular:
“Büyükşehirlerde, cadde üzerlerlerinde belediyeler tarafından otopark alanları oluşturuldu. Evlerinin önüne park eden vatandaşlardan otopark ücreti alınmaya başladı. Belediyeler mülk sahiplerinden otopark parası alıp otopark yapmıyor. 1994’de Çiller döneminde yapılmış bir otopark genelgesi var. Hâlâ yürürlükteki bu yönetmelik uygulanmadığı için mafyalaşmaya varan karışık sonuçlar ortaya çıkıyor. Genelge, belediyelerin otopark için gerekli arsa alımını yapmasını ve gerekirse kendi kaynaklarından orada oturanlar için otopark yapmasını öngörüyor. Konutlarında otopark yeri olmayan vatandaşlar, ödedikleri harçların karşılığında belediye tarafından yapılacak bölge ve genel otoparklardan genelgeye göre ücretsiz faydalanabilir. Belediye otopark yaptırıyor ama o mahalledeki vatandaşlardan otopark ücreti alıyor. Burada sorumlular, bu genelgeyi uygulamayan belediyeler ve valilerdir. Genelge İçişleri Bakanlığı’na denetleme yetkisi veriyor.”
İstanbul örneği verildi
Aynı temsilciler 2006 yılı verilerine göre sadece İstanbul’da 1994’den beri belediyeler tarafından vatandaşlardan 300 milyon liranın üzerinde otopark parası toplandığını belirterek, “İstanbul’da toplanan bu paraya rağmen bugüne kadar yapılmış bir tane ücretsiz bölge ya da genel otopark yok. Belediyeler çok katlı otopark yapıyor ama ücretli yapıyor” dediler.
İSPARK gibi 4 milyar euroluk dev ortaya çıktı
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından 01.07.1993 tarihinde yayınlanan ve 1994 yılında yürürlüğe giren “Otopark Yönetmeliği”ne göre, otopark yeri ayrilmamis olan konutlar için yerel yönetimler tarafindan inşaat sahiplerinden otopark yapımında kullanılmak üzere otopark harcı alınıyor.
Aynı yönetmelik gereğince toplanan bu harçların, otopark tesisi için gerekli arsa alımları ile bölge veya genel otoparklar için kullanılması gerekiyor. 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 37. ve 44. maddelerine dayanılarak hazırlanan Otopark Yönetmeliği, “yerleşme yerlerinde araçlarin yol açtigi trafik sorunlarının çözümü için otopark yapılmasını gerektiren bina ve tesislerin neler oldugunun ve otopark ihtiyacinin miktar, ölçü ve diger sartlarinin tesbit ve giderilme esaslarini aynı Kanunun 5. inci maddesinde tanımlanan ulasim sistemlerini ve problemlerinin çözümünü gösteren imar planlarına uygun olarak düzenlemeyi amaçlıyor. Ancak binaların çoğunda otopark yok. Zira binadaki daire başına 8 bin 300 TL ödenmesi halinde bu yönetmelik devre dışı kalıyor. Buna karşılık normal uygulamada yönetmelik yok sayılıyor.
Örneğin İstanbul Belediyesi topladığı harçlara rağmen tek bir ücretsiz otopark yapmadığı gibi tüm kaldırımları da ücretli otoparka çevirdi ve İSPARK adında bir ekonomik dev yarattı. 35 ilçede bin 750’nin üzerinde personeli bulunan İSPARK, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin özelleştirmeyi düşündüğü en önemli asset’lerden biri olarak gösteriliyor ve ortaya çıkabilecek piyasa değeri de 4 milyar euronun üzerinde tahmin ediliyor.
Yönetmeliği tavsiye görüyorlar uymayana davalar açıldı ama...
Kurulan komisyonda Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yetkilileri belediyelerin mevcut yönetmeliği talimat değil tavsiye olarak gördüklerini belirterek, “İmar planlarında bölge otoparkları, genel otoparklar öngörülüyor. Ya herkes bina otoparkını yapacak ya da bölge otoparkları olacak. Otoparkla ilgili ruhsatı veren belediye. İçişleri Bakanlığı ise denetlemekle görevli. Bakanlık, yapı denetim firmalarının kusurlu tespiti olursa bakanlık müfettişi inceliyor. Belediyeler ruhsatı düzenliyor. Bazı konut sahipleri de ruhsat aldıktan sonra otopark alanı yerine restoran yapıyor, binaların kolonlarını kesiyor. Biz genelgeye uyulması için yeni bir çalışma yürütüyoruz” dedi. İçişleri Bakanlığı yetkilileri ise belediyelerin idari mali özerkliği olduğunu vurgulayarak, şu değerlendirmeyi yaptı:
“Vesayet ancak kanunla olur. Biz otoparklarla ilgili 2009’da genelge yayınladık. Şehirlerde ihtiyaç duyulan otoparkların belediyeler tarafından hizmete sokulmasını istedik. Sonra da belediyeleri 6 ayda bir takibe aldık. Mevzuata aykırı işlem yapan belediyelerle ilgili soruşturma başlattık. Aslolan her bina için yerinde otopark yapılmasıdır. Otopark yönetmeliği konusunda Şehircilik Bakanlığı müfettişlerinin de yetkisi var. Usulsüzlüğü onlar da tespit edebilir. Otopark parasını otopark için kullanmayan bazı belediyelerle ilgili bakanlık soruşturma izni verdi. Tunceli Belediyesi bu parayı başka yerde kullanmış. Araç almış. Soruşturma izni verildi. Danıştay, 2009’da bu konudaki kararında, ‘Belediye otoparktan daha acil ihtiyaçlarını bu parayla karşılamış. Kamu zararından söz edilemez. Ceza soruşturmasına konu olamaz’ dedi. Ayrıca kanunda belediyelerin cadde üzerinde araç park yerlerini işletme yetkisi de var.”
Levent İçgen/Vatan
