Mustafa Koç'un zor kararı

Turhan Bozkurt'un analizi

Hükümetin yerli marka otomobil üretme hedefi var. Başlıklarda yerli oto diye geçse de kastedilen, tasarımından üretimine bütün fikri mülkiyet hakları Türkiye'ye ait bir üretimdir.
 
Zira dün 4 milyonuncu aracın banttan indirildiği TOFAŞ'ta Koç ve İtalyan ortağı FIAT, onun en büyük rakibi Fransız Renault, Bursa'da yerli üretim yapıyor. Bu üretimin ekonomiye büyük katkısı yan sanayii ve ihracat üzerinden gelse de lisans hakları başkalarına ait modelle bir yere kadar. Patron dışarıda olunca ülkenin bu sektördeki stratejik hedeflerine ulaşması kolay olmuyor. Dün birinci vardiyadaki işçi ve mühendislerin coşkulu alkışlarıyla kürsüye çıkan Koç Holding Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Koç, TOFAŞ'ın 41 yılda 4 milyon adetlik üretime büyük zorluklar karşısında fedakarane çalışarak gelindiğini vurguladı, Murat 124'lü ilk yıllara atıf yaptı.Hani şu zenginlerin almak için aylarca sıra beklediği, bugün orta gelirlinin bile burun kıvıracağı Hacı Murat lakaplı araba...

O yıllarda bütün parçaların İtalya'dan geldiğini, Bursa'da sadece cıvata sıkıldığını anlatıyor sektörün büyükleri. Türkiye, bu sahada çok şey öğrendi. Ancak hâlâ kendi markasını çıkaramamış olmanın ezikliğini yaşıyor.

Bu öyle bir eziklik ki Fadıl Akgündüz gibi sektör dışından isimlere bile istismar fırsatı sunacak kadar içtimai ve iktisadi karşılığı var. Hükümet 'geç de olsa bir yerden başlayalım' azminde. Elzem ve bir o kadar da zor kararı hükümet tek başına sahaya yansıtamaz. Dünya örnekleri özel sektörün canı gönülden katılımını şart koşuyor.

Türkiye 1,5 milyon adetlik toplam üretim kapasitesine sahip otomotivde. Bu kapasitenin 1 milyon adetlik kısmı kullanılıyor iç pazar ve ihracattaki dinamiklere paralel olarak. Dünya sıralamasında ise 17. İlk sırada (18 milyon adet) Çin, ikincilikte Japonya (10 milyon) var. Üçüncü ise 8 milyonluk üretimle ABD.

İlk 10 ülke içinde Almanya, Güney Kore, Brezilya, Hindistan, İspanya, Meksika ve Fransa kozlarını paylaşıyor. Tayland ve İran, bizden fazla araç üretiyor. Lider ülkelerin de, bizim hemen önümüzde yol alan İran'ın da kendi markası olduğunu hatırlatalım. Katma değeri artırmak istiyorsanız önümüzdeki yıllarda daha kıymetli hale gelecek patent, lisans haklarını elimizde tutacak yeni bir mimariye tez elden geçmeliyiz. Dün cıvata sıktığımız bu sektörde yarın aksam geliştiren ve küçük miktarlı take or pay'e (al ya da öde)a rıza gösterilmesin. Sektör iki milyon adede koşan iç pazarı cömertçe sunmaya daha ne kadar devam edecek?

Bunun için Türkiye'nin toplu iğne üretemediği yıllarda yabancı ortağıyla tulumu giyip öncülük etmiş Koç ailesinin aynı misyonu üstlenmesi çok mühim. Grubun yerli marka hususundaki teknik çalışmalarını 'olmaz' değil, 'nasıl olabilir' üzerine teksif ettiğine yakinen şahidim. Yerli marka fikri eminim 4 ana iş koluna odaklanan ve bunlardan birini de otomotiv olarak tespit eden Mustafa Koç'u çok heyecanlandırıyor. Popülizm tuzağına düşmeden tarafların hükümet öncülüğünde desteklenmesi ise uzak bir hedef değil.

Mustafa Bey, aileyi Migros'un satışına ikna ederken çok zorlandığını söylemişti. Yerli marka için hem aileyi hem İtalyan ve Amerikalı ortaklarını ikna edebilirse dünkü konuşmasındaki şu cümle bambaşka bir hüviyet kazanacaktır: "Nice milyon adetleri hep birlikte kutlayacağız."

Zaman