İstihdam seferberliğinde suistimal iddiası

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın çağrısıyla başlatılan istihdam seferberliği, işsizliğin azaltılmasının yanında kayıt dışı çalışma ve taşeron sistemini de etkiliyor. Kayıt dışı işçi çalıştıran firmalar, işçilerini kayıt altına alırken, dışarıdan hizmet alarak sözleşmeli işçi çalıştıran işletmeler de bu çalışanları tam kadrolu olarak istihdam etmeye başladı.

Öte yandan tespit edilen birtakım sıkıntılara da yüksek cezalar getirildiği bilgisi var. Desteklerden yararlanmak adına çalışanını 3 ay süreyle sigorta dışında bırakmak isteyenlerin tespit edildiği belirtiliyor. Bu nedenle bu şartın yeniden yorumlanması isteniyor.

Seferberlik konusunda konunun tarafları uyarıyor: “Eşini, dostunu sigortalı gösteren uyanıklara karşı dikkatli olunmalı. Gelecek yıl işçisini çıkartandan verilen teşvikler geri alınsın.” Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu’na (DİSK) bağlı Tekstil İşçileri Sendikası Başkanı Kazım Doğan, istihdam seferberliğinin kayıt dışılılığa olumlu etki yaptığını, buna karşın işsizliğin azalmasında net etkinin azaldığını söyledi.

İşini düzgün yapanla, bu tip işletmelerin birbirinden iyi ayrılması gerektiğini ifade eden Doğan, işe alınan kişilere göre verginin düşürülmesi gibi seçeneklerin bu ayrımın yapılmasında daha etkin olabileceğini bildirdi. Doğan, “Uyanık geçinenler, kendisine bu durumda da menfaat sağlıyor. Ufak tekstil atölyelerinde, zaten kayıtdışı işçi çalıştıran yerlerde kendi yakınlarını çalıştıranlar var. O yakınları devletin imkanlarıyla hiç bir külfet altına girilmeden sigortalı oluyorlar” dedi.

Kayıtdışı işçi çalıştıran bir işletmenin bu durumda 45 kişiyi işe alması halinde her ay 35 bin liralık destekten yararlanabileceğini anlatan Doğan, dürüst çalışanların ödüllendirilmesine dayalı bir sistemin gerekliliğine vurgu yaptı. Doğan, 200 taşeron çalıştıran bir işletmeden bahsederek, geçen ay bu çalışanların tamamının tam süreli kadroya alındığını bildirdi.

İstihdam seferberliğinin kalıcı olabilmesi için de öneride bulunan Doğan, “Devlet destekten yararlananları takip etmeli. Bu yılın sonunda destekler bitince o çalışanlar çıkarılırsa, devlet desteğini geri almalı” ifadelerini kullandı.

Kayıtdışı istihdam yüzde 40’ın altına indi

Devletin çalışanlara dönük verdiği teşviklerin memnuniyet verici olduğunu kaydeden Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanvekili Tahsin Öztiryaki, bu nedenle kayıt dışı çalışan sayısında azalma olacağı görüşünde. Bu destekler nedeniyle kimsenin kaçak işçi çalışmak gibi bir sorununun olmayacağını vurgulayan Öztiryaki, devletin verdiği teşviklerin uzun vadede vergilerle geri döneceğini kaydetti. İşçiyi alan şirketin, işlerden memnunsa o kişileri işten çıkarmayacağını vurgulayan Öztiryaki, “3 ay işsiz kalanların işe alınması halinde seferberlik desteklerinden yararlanılması konusu bence yorumlanmalı. İnsanları işten çıkarıp, 3 ay işsiz, sigortasız bırakıp, ondan sonra işe almak gibi bazı düzensizlikler yapıldığı tespit edildi. Buna büyük cezalar kondu. Bunların olmaması gerekiyor. Rekabet hem dünyada hem de Türkiye’de geçerli. Kayıt dışılık azalırsa işini düzgün yapan şirketler için pozitif etki yapacak” diye konuştu.

Kayıt dışı istihdam oranlarının 2000’lerin başında yüzde 60 iken yüzde 40’ın altına indiğine dikkat çeken İstanbul Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçılar Birliği Başkanı İsmail Gülle, istihdam desteklerinden yararlanmak isteyenlerin kayıt dışılığı azalttığını söyledi. Elektronik iletişimin bu kadar geliştiği bir ortamda bir şeylerin gizli kalmasının mümkün olmadığını kaydeden Gülle, “O nedenle bu desteklerle kayıt altına girmek cazip. Bir dönem sosyal yardımların fazlalığından dolayı istihdamın artmadığı, ya da artan istihdamın kayıt dışı olduğunu söylüyorduk. Çünkü hem sosyal yardımdan hem de çalışmaktan vazgeçmiyordu insanlar. Her türlü kurala uyanın, doğruyu yapanın bir farkı olması lazım. Şimdi vergide yüzde 5’lik bir indirim var. Benzer şekilde kayıt içinde kalanların da korunması, özel destekler verilmesi, bunun ödüllendirilmesi doğru olacak” dedi.

İstihdam piyasası olumlu sinyaller veriyor

Türkiye’de iş arayanların ve işverenlerin tercih ettiği online insan kaynakları platformu Kariyer. net’in her ay düzenli olarak yayınladığı İstihdam Endeksi’nin Şubat 2016 dönemine ait verileri geçtiğimiz gün açıklanmıştı. Şubat ayında yayınlanan 13 bin 673 yeni iş ilanı, iş günü ortalamasına göre, geçen yılın aynı ayına oranla yüzde 7 azalırken; Ocak 2017’ye göre yüzde 8 oranında artış gösterdi. Şubat 2017’de Kariyer.net’te yayınlanan toplam iş ilanı sayısı 48 bin 324 olarak gerçekleşti. 2017 yılı Şubat ayında yayınlanan iş ilanları ile 48 bine yakın kişi iş fırsatı yakaladı.

İstihdam Endeksi şubat ayı verilerini değerlendiren Kariyer. net Genel Müdürü Fatih Uysal, “2017’ye küçük hareketlenmelerle başlayan istihdam piyasasını şubat ayında iş günü ortalamaları üzerinden değerlendirdik. Rakamlar geçen yılın aynı ayına göre düşük görünse de Ocak 2017’ye göre bir artışın olduğu göze çarpıyor. Bilindiği gibi ocak ayı da aralık 2016’ya göre %5 artmıştı. Dolayısıyla ocak ayında başlayan artışın sürdüğünü söyleyebiliriz. Ayrıca yaz aylarının yaklaşması nedeniyle Antalya’daki istihdam imkanlarındaki yükseliş ve turizm sektöründe başvuru yapılan ilanlardaki artış da istihdam piyasası açısından olumlu sinyaller veriyor” değerlendirmesini yaptı.

Sercan Akıncı/Dünya