Harekete geçtiler! Ada’ya yatırım çıkarması zamanı: İşte fırsatlar
Kıbrıs’taki birleşme rüzgarları Türk şirketlerini harekete geçirdi. Birleşmeyle 1.1 milyon nüfusu, kişi başı 20 bin dolarlık milli geliri olan yeni ülke bir ülke ortaya çıkacak.
01.04.2016 16:18
ABONE OL
Kıbrıs’taki birleşme rüzgarları Türk şirketlerini harekete geçirdi. Birleşmeyle 1.1 milyon nüfusu, kişi başı 20 bin dolarlık milli geliri olan yeni ülke bir ülke ortaya çıkacak. Yeni Kıbrıs, perakendeden turizme, inşaattan mobilyaya birçok sektöre yeni fırsatlar sunacak…
YIL 1964… Dönemin İngiliz Barış Gücü komutanı General Peter Young, askerleriyle Lefkoşa'nın Türk ve Rum mahallelerini tek tek dolaşıyor, inceliyor, nüfus dağılımını belirliyor ve ardından eline aldığı yeşil bir kalemle Kıbrıs haritası üzerinde ‘sınır’ı çiziyor. Evet, Rum ve Türk toplumu arasında çıkan anlaşmazlığa 180 kilometrelik ‘Yeşil Hat’ı çizerek kendince çözüm buluyor. Bu sınır o zamanlar iki toplumu birbirinden ayırmamış ama şiddetlenen olaylar ve 1974’teki KKTC Barış Harekatı’ndan sonra Ada’yı bölen gerçek bir sınır olmuş. Gözetleme kuleleri, dikenli teller ve eli silahlı askerlerle Yeşil Hat, Kıbrıs’ın yıllarca etle tırnak gibi yaşayan halkını birbirinden ayırdı, ayırıyor.
KAVUŞMA ZAMANI
Kıbrıs halkı artık ‘kavuşmak’ istiyor. Zaten Kıbrıs sorunu tam 41 yıldır çözüm bekliyor. Birçok kereler çözüm formülleri aransa da halen ‘etle tırnak’ birbirine kavuşabilmiş değil. Ama bu kez Kıbrıs Adası’nda çözüm rüzgarları daha ‘ılık’ esiyor. Çözümün adı da Kıbrıs Birleşik Federal Cumhuriyeti…
İlk olarak 2008’de dillendirilen Ada’nın birleşmesi çabaları geçen yılın son çeyreğinde yeniden hız kazandı. Geçen ay düzenlenen 46. Dünya Ekonomik Forumu’nda, ilk kez uluslararası bir platformda bir araya gelen Türk ve Rum Kesimi liderleri çözüm konusunda kararlılıklarını dile getirdiler. Zirvenin ikinci gününde konuşan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı ve Güney Kıbrıs Rum kesimi lideri Nikos Anastasiadis, Kıbrıs Türklerinin siyasi eşitliğe dayalı bir federasyonun oluşturulması konusunda kararlılığını sürdürdüğünü belirttiler ve el sıkışarak dünyaya ‘birleşme’ mesajı verdiler.
HAREKETE GEÇTİLER BİLE…
Türk ve Rum kesimi liderlerinin ‘birleşme’ konusundaki kararlılık ve istekleri aylardır Türkiye’de de büyük yankı buluyor. Yalnızca dışişleri ve siyasetçiler değil Türk iş dünyası ve sivil toplum örgütleri de birleşme çabalarını yakınan takip ediyorlar. Özellikle iş dünyası biliyor ki, birleşme yeni fırsatları da beraberinde getirecek. Para Dergisi olarak Kıbrıs’taki birleşme rüzgarlarına kapılan Türk iş dünyasının Ada’daki yatırım planlarını araştırdık.
Akdeniz’de Sicilya ve Sardunya’dan sonra üçüncü büyük ada olan Kıbrıs’ın yüzölçümü 9 bin 251 kilometrekare. Ada’nın halen yaklaşık üçte birine Türk kesimi hakimken, Kuzey Kıbrıs’ın yüzölçümü 3 bin 355 kilometrekareyi, Güney Kıbrıs ise 5 bin 896 kilometrekareyi buluyor. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) nüfusu 300 bine yaklaşırken, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nde (GKRY) ise yaklaşık 800 bin kişi yaşıyor. Birleşmeyle birlikte 1 milyonu aşkın bir nüfuslu bir ülke ortaya çıkacağı ve kişi başına düşen milli gelirinin de 20 bin doları bulacağı hesaplanıyor. Bu da hazır giyimden mobilyaya, inşaattan turizme tüm sektörlerde Türk girişimcilerinin radarlarını Ada’ya çevirmelerine neden olmuş durumda. Birleşme sonrasına şimdiden bayilik vererek ya da mağaza açarak hazırlanan birçok Türk markası, yeni Kıbrıs için hem gardlarını alıp, hem de pazarı yakından tanımaya çalışıyorlar.
DAHA ÇOK TURİST GELECEK
Türkiye için ‘Yavru Vatan’ olarak kabul edilen KKTC, bugüne kadar yalnızca sunduğu tatil ve ‘kumar’ turizmi olanaklarıyla Türk tüketicisini cezp etti. Birleşme durumunda turizm sektöründe önemli bir hareketlenme olacağı konusunda turizm otoriteleri hemfikir. Öncelikle Ercan Havaalanı’nın uluslararası uçuşlara açılacak olması ‘dolaylı’ ve meşakkatli yolcuğu ortadan kaldıracağı için hem Kuzey hem de Güney tarafına daha çok turist gelmesini sağlayacak. Güney Kıbrıs’a yıllık 2.5-3 milyon arası turist gelirken, Kuzey Kıbrıs’a gelen turist sayısı her yıl artıyor. Kuzey Kıbrıs’a 2014’te deniz ve hava yolu ile gelen turist sayısı 1 milyon 366 bin 77 kişi iken, 2015’te yüzde 8.6 artışla 1 milyon 483 bin 244 bine çıkmış durumda. Gelen turistin 1 milyon 100 bine yakının Türk olduğunu belirtelim.
“TURİZM DAHA DA GELİŞECEK”
2015 yılı sonu itibariyle Kuzey Kıbrıs’ta 140 konaklamalı turistik tesisin 20 bin 393 yatak kapasitesi mevcut. Bu tesislerin 91’i Girne’de bulunurken, şehrin yatak kapasitesi ise 14 bin 46’yı buluyor. Kuzey Kıbrıs’taki en büyük Türk turizm yatırımcısı Net Holding. Merit Royal Hotel, Merit Crystal Cove Hotel, Merit Park Hotel, Merit Royal Premium Hotel, Merit Lefkoşa Hotel ve Merit Cyprus Gardens olmak üzere altı oteli bulunan grup, Merit Royal ve Merit Crystal Cove otellerini genişletmek için iki ayrı ek blok inşaatına yakında başlamayı planlıyor.
Net Holding Yönetim Kurulu Murahhas Üyesi ve Genel Koordinatörü Hande Tibuk, Kuzey Kıbrıs’ın turizmde de dünyaya açılması için birleşmenin çok önemli olduğunu düşünüyor. “Yaşanan izolasyonlar maalesef KKTC’nin hep önünü tıkadı” diyen Tibuk, turizmdeki fırsatları şöyle anlatıyor:
“Birleşmeyle birlikte Ada’ya gerçekleştirilecek uluslararası uçuşlarla Kuzey Kıbrıs da dünyanın her yerinden misafirleri rahatlıkla ağırlamaya başlayacak. Bu da beraberinde yeni turizm yatırımları ve çok daha yüksek bir hizmet kalitesini getirecektir. Aynı zamanda gelişen turizm sektörü ile Kuzey Kıbrıs halkı da kendi ayakları üzerinde durabilecek ve farklı sektörlerle Ada ekonomisini kalkındırabilecektir.”
Kuzey Kıbrıs’ın Türkiye’de daha iyi tanınmasının bile Ada turizmi açısından önemli bir potansiyel oluşturacağını düşünen Tibuk, “Kuzey Kıbrıs’ın en çok misafiri Türkiye’den geliyor. Dolayısıyla burası Türkler için de çok özel bir tatil cenneti. Öncelikli olarak, yılın neredeyse tamamında güneş var, muhteşem bir deniz ve sahiller mevcut, kendinizi yabancı bir ülkede gibi hissederken Türkçe konuşabiliyorsunuz. Kuzey Kıbrıs’ın Türkiye’de daha çok bilinmesi bile Ada turizmi açısından ciddi bir potansiyel oluşturacaktır” diye konuşuyor.
BAFRA TURİZM BÖLGESİ
KKTC’de halen Girne ve Bafra Bölgesi’nde 4 bin yataklı, beş yıldızlı ve yüksek standartlarda otel yatırımın devam ettiği biliniyor. Özellikle Bafra’daki yatırımlar tamamlandığında önemli bir ‘turizm bölgesi’ oluşacak. Aslında Bafra Turizm Bölgesi 2003’te yatırıma açıldı. Bu bölgede turizm tesisi yapılması için planlanan 13 adet otel arazisi ve bir adet golf alanı bulunuyor. Bu bölge tamamlandığı zaman, 13 tesisin yatak kapasitesinin 14-15 bin civarında olacağı tahmin ediliyor. KKTC’nin şu anki yatak kapasitesi 20 bin civarında olduğu düşünüldüğünde Bafra’nın önemi daha net anlaşılıyor. Bafra’daki tesislerde yaklaşık 5 bin kişiye istihdam olanağı sağlanacağı da öngörülüyor.
Ancak Bafra’da tahsisler yapılalı 13 sene olmasına rağmen halen iki tesis hayata geçmiş durumda. Çözüm konusundaki belirsizlikler turizm yatırımcılarını da işi ağırdan almaya itmiş durumda. Limak’tan Akfen’e, Bilgili Turizm’den Güral Porselen’e, Koçooğlu Turizm’den Göçay A.Ş.’ye kadar birçok Türk yatırımcının tahsislerinin ne olacağı netleşmiş değil. Yatırıma başlamayanların arazileri geri alınacağı basında yazılıp çizilse de birleşme rüzgarlarıyla birlikte bu konuya da bir çözüm bulunması olası görünüyor.
“TÜM SEKTÖRLERDE FIRSAT VAR”
Kıbrıs’taki fırsatlar yalnızca turizmden ibaret değil. 41 yıldır Kuzey Kıbrıs’ta akaryakıttan bankacılığa birçok alanda yatırımı bulunan Altınbaş Holding’in Yönetim Kurulu Başkanı Vakkas Altınbaş, “Kuzey Kıbrıs’taki çözüm süreci ve Su Temini Projesi’nin ülkenin kaderini değiştireceğini düşünüyoruz. Bu sürecin turizm, eğitim, tarım ve perakende alanında yeni fırsatlar yaratacağın öngörüyoruz. Su Temini Projesi ile turizm ve tarımda yeni yatırımlar bekleniyor. Birleşme Ada’nın kaderini tamamen değiştirecektir. Turizm sektörünün gelişimiyle tümü ülke ekonomisi kalkınacaktır. Dünyaya açılan Kuzey Kıbrıs’ta turizmden eğitime bankacılıktan tarıma perakendeden enerjiye tüm sektörlerde büyük fırsatlar yaratacağını düşünüyoruz” diye konuşuyor.
PERAKENDECİLER HAREKETE GEÇTİ
Türkiye’nin önde gelen perakendecileri de hedef pazarları arasına KKTC’yi aldılar. Birleşmiş Markalar Derneği’nin verilerine göre, dernek üyesi 41 markanın Kuzey Kıbrıs’ta 102 mağazası bulunuyor. Birleşme rüzgarlarının daha sert esmeye başlamasıyla birçok Türk markası da Ada’ya mağaza açma yarışına girdi. Kiğılı’dan DeFacto’ya, Tekzen’den Çilek Mobilya’ya kadar onlarca marka KKTC’de mağaza açma planları yapıyor.
KKTC nüfusunun gelir seviyesinin ve alışveriş yoğunluklarının yüksek olması, öğrenci ağırlıklı genç nüfusun bulunması, rekabetin nispeten az olması bu bakir pazarı Türk markaları açısından cazip kılıyor. Sektör temsilcilerine göre, hayat standardı yüksek KKTC tüketicisi, tasarımda ve kalitede dünya standartlarını yakalamış olduğuna inandığı Türk markalarını tercih ediyor.
“GÜNEY’E DE ŞUBE AÇACAĞIZ”
Tudors gömlek markasıyla bilinen Ayaydın Tekstil de KKTC’deki ilk mağazasını geçen yıl eylül ayında açtı. Yönetim Kurulu Başkanı Yaşar Ayaydın, Ada’da markalarına gösterilen ilgiden memnun olduklarını belirtiyor. Ayaydın, “İlk şubemiz veya bayiliğimiz başkent Lefkoşa’da faaliyete geçti. Sırası ile Girne ve Magosa şubelerimiz de en geç iki yıl içerisinde faaliyete geçecek” diyor. Güney Kıbrıs’ta da şube açma düşüncelerinin olduğunu belirten Ayaydın, sözlerini şöyle sürdürüyor:
“İki bölge arasında anlaşma olsun olmasın Güney Kıbrıs’ta da şube açma düşüncemiz var. KKTC hazır giyim sektörü açısından yeni gelişmekte olan bir ülke. Bunun hem avantajı hem de dezavantajları var. Avantajı, eksik kalmış bu sektöre ilkler olarak piyasaya girmek. Dezavantajı ise ilk etapta markanın kendisini piyasaya kanıtlamasıdır. KKTC ekonomisi yüksek bir ülke gibi görünse de hayat pahalılığı da bir o kadar yüksek. Dolayısıyla ile KKTC piyasasına kaliteniz ve uygun fiyatlarımızla girdiğinizde potansiyelin yüksek olduğu da açık.”
MOBİLYACILAR ÜMİTLİ
Mobilya sektörü de yeni dönemde Kuzey Kıbrıs’ın gelişen potansiyelinden pay almaya çalışacak. Türk mobilyacıları Kuzey Kıbrıs’a 2015’te 32 milyon dolarlık ihracat yaptı. Mobilya Sanayicileri Derneği (MOBSAD) Başkanı Adnan Bostan, “Kıbrıs bizim için küçük ama değerli bir pazar” diyerek sözlerine başlıyor. Dernek üyelerinin çoğunun KKTC’de bayileri ve corner’ları olduğunu belirten Bostan, otel dekorasyonu yapmak gibi proje bazlı çalışan üyelerinin olduğunu da sözlerine ekliyor. Ada’da birleşmenin gerçekleşmesi durumunda yeni bir fırsat penceresi açılacağını belirten Bostan değerlendirmelerini şöyle sürdürüyor:
“Adada bir birleşme rüzgarı esiyor; birleşme olması durumunda sektörümüz için de yeni fırsat penceresi de açılacaktır. KKTC’de 300 bin Türk nüfus, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nde ise yaklaşık 800 bin nüfus bulunuyor. Birleşme dahilinde bu da 1 milyonu aşkın nüfus anlamına geliyor. Her iki tarafın da kişi başına düşen milli hasılasına baktığımızda ise 20 bin dolar gibi önemli bir rakam karşımıza çıkıyor. Rum tarafının ekonomisi çok iyi olmasa da Türk ve Rum tarafı Türkiye Cumhuriyeti’nin kişi başına gelirinin üstünde gelir üretiyor. O yüzden iş hacmi yüksek bir ülke. Birleşme halinde 2-3 yıl içerisinde 32 milyon dolarlık ihracatımızı (2015 verilerine göre), pazar hacmine orantılı olarak en az dört katına çıkartabiliriz.”
“YENİLİKLERİ SUNACAĞIZ”
KKTC’nin 2015 yılı itibariyle toplam genç ve çocuk mobilyası ithalatı 600 bin doları buldu. Bu rakamın önemli bir kısmını ise Çilek Mobilya ithal etti. Genç ve çocuk odasında uzmanlaşan firma ilk olarak 2003’te ürünlerini KKTC tüketicisiyle tanıştırdı. Türk mobilya firmalarının birçoğu gibi Çilek Mobilya da KKTC pazarına bayilik kanalıyla girmiş. Halen Lefkoşa ve Gazi Magosa’da iki Çilek Room müstakil mağazası bulunuyor. 2016 yılı içerisinde üç yeni satış noktasında Çilek Mobilya ürünlerinin shop-in-shop olarak teşhir edilmesi planlanıyor.
Çilek Yönetim Kurulu Üyesi Talha Çilek, “KKTC’ye ihracat yapmak isteyen Türk firmaları KKTC tüketicisine tasarım, kalite ve satış sonrası hizmet kavramlarını ön planda tutarak, bayilik vermek suretiyle satış gerçekleştirmeli. Konusunda uzman bir firma olarak pazarın gereksinimlerine cevap verecek ürünleri tüketiciye sunarak pazar payımızı artırmayı planlıyoruz. Çilek Mobilya’nın öncülüğünü yaptığı birçok çocuk mobilya firması Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde hem bayi kanalı ile hem de müstakil mağazalar açarak sektördeki yenilikleri Kıbrıs’a sunmaya başladılar” diye konuşuyor.
“TURİZMLE BİRLİKTE GELİŞECEK”
KKTC’de turizm sektörünün gelişmesi birçok sektöre katkı sağlıyor. Yeni yapılan otellerin birçok malzeme ihtiyacı ağırlıklı Türkiye’den karşılanıyor. Örneğin, geçen yıl sonunda açılan Ada’nın en yeni turizm yatırımlarından biri olan Elexus Oteli’nin tüm güneş kolektörlerini Baymak tedarik etti. Baymak, Elexus Hotel Resort Casino’ya 640 adet güneş kolektörü uygulamasını gerçekleştirdi. Baymak Kıbrıs Bayisi Elparts Enterprises ve Antalya Eşer Mühendislik tarafından gerçekleştirilen uygulama sonrası tesis, temiz enerjiden yararlanarak sıcak suyunu elde ediyor.
Kıbrıs’ın en büyük güneş kolektörü kurulumuna imza atan Baymak’ın Genel Müdürü Ender Çolak, “Kıbrıs pazarında distribütör kalanıyla büyümemizi sürdürüyoruz. 2015 yılı Baymak adına başarılarla geçti. Satışlarımızı bir önceki yıla göre yüzde 60 artırdık” diyor. Ada’nın önümüzdeki dönemde kendi işleri açısından sunduğu fırsatları ise Çolak şöyle anlatıyor:
“Ada’da yapımı devam eden otel, yurt ve devlet projelerini takip ediyoruz. Bu projelerin en önemlilerinden biri olan Elexus Otel geçen yılsonunda açıldı. Bu büyük otelin tüm güneş kolektörlerini biz tedarik ettik. Bu yıl da yapımı devam eden, yakından takip ettiğimiz, teklif verdiğimiz projeler var. Bu da bize 2016 yılında da pazarın hareketli olacağını gösteriyor.”
TÜP BEBEK MERKEZİ
Ada’nın kuzey kısmında sağlık sektörü de Türkiye’nin desteğiyle gelişiyor. Özellikle tüp bebek konusunda KKTC’nin merkez haline getirilmesi yönünde çalışmalar var. Tüp bebek konusunda otorite kabul edilen Prof. Dr. Mustafa Bahçeci’nin Yönetim Kurulu Başkanlığını yaptığı Bahçeci Sağlık Grubu’nun Kuzey Kıbrıs’ta da bir merkezi var. Üçüü Türkiye’de, altısı yurt dışında dokuz merkezi bulunan Bahçeci Sağlık Grubu 20 binden fazla çocuğun dünyaya gelmesini sağladı.
Tüp bebek tedavisi ve kadın sağlığı konusunda Kıbrıs’ta da hizmet verdiklerini belirten Prof. Dr. Mustafa Bahçeci, “Bahçeci Kıbrıs Tüp Bebek Merkezi bölgenin çeşitlilik ve sayı açısından en güçlü donör havuzuna sahip kurumu. Merkezimiz, genetik teknolojileri sayesinde yüzde 100’e yakın doğrulukta cinsiyet seçimi yapabiliyor” diyor. Bahçeci, merkezde gerektiğinde mevcut tüm kromozomların analizi yapılarak cinsiyet yanında pek çok genetik hastalığı da daha embriyo aşamasında tespit edebildiklerini dile getiriyor. Bahçeci, Kıbrıs’ın geleceğine de inanıyor: “Kendi sektörümüze bakacak olursak burada iyi bir pazar var. Gelişime açık. Bu yüzden Kıbrıs’ta var olmayı tercih ettik. Önümüzdeki yıllarda müşteri potansiyelinin artacağını düşünüyoruz. Hedeflerimizi ona göre belirliyoruz. Uzun yıllar boyunca yavru vatanda hizmet etme arzusu içerisindeyiz.”
“İŞBİRLİĞİNDE GEÇ BİLE KALDIK”
Türkiye’nin önde gelen müteahhitleri de Ada’da çözüm sonrası ortaya çıkacak ekonomik potansiyelin değerlendirilmesi için şimdiden harekete geçti. Çözüm sürecinin olumsu sonuçlanması durumda Maraş Bölgesi’nin imarı, atıl kalmış tesisler ve tarihi eserlerin renovasyonu konusunda birçok iş potansiyeli bunuyor. Geçen yılın son günlerinde Türkiye Müteahhitler Birliği ile Kıbrıs Türk İnşaat Müteahhitleri Birliği arasında potansiyel imar faaliyetleri konusunda işbirliği yapmak üzere bir mutabakat zaptı imzalandı.
Türkiye Müteahhitler Birliği Başkanı Mithat Yenigün, Kıbrıs tarafından gelen işbirliği teklifini değerlendirdiklerini belirterek, “Üyelerimiz bugüne kadar 104 ülkede 322 milyar dolarlık iş yaptı. Bize hem coğrafi hem manevi olarak en yakın ülkeyle işbirliği yapmamız zaten geç kalmış bir durumdu. Kıbrıs’ta yapılacak 100 milyar euro’luk iş var. Birikimimizi kardeş Kıbrıs’a yansıtmaktan büyük mutluluk duyacağız” diye konuşuyor.
“HAZIRLIKLARIMIZI TAMAMLAMALIYIZ”
Kıbrıs Türk İnşaat Müteahhitleri Birliği (KTİMB) Başkanı Cafer Gürcafer ise, Kıbrıs sorununun siyasi çözümü için yıllardır sürdürülen görüşmelerde yeni bir döneme girildiğini, sürecin olumlu sonuçlanması durumunda Kıbrıs inşaat sektöründe önemli gelişmeler beklendiğini vurguluyor. Gürcafer de işbirliği taleplerinin TMB tarafından çok sıcak karşılanmasından duydukları mutluluğu dile getirerek, sözlerini şöyle sürdürüyor:
“Çözüm hem siyasi, hem ekonomik olarak bizim için çok önemli. Siyasi olarak çözümü bulmak kadar bunu sürdürebilmek de önemli. İşte bu noktada ekonomik ilişkiler çok büyük önem arz ediyor. Çözüm sonrası için hazırlıklarımızı tamamlamazsak, ‘Biz bu çözümü niye yaptık’ noktasına gelebiliriz. İşte bu çerçevede TMB ile somut adımlar atacağız. Bu mutabakat bizim ilişkimizin temelini oluşturacaktır.”
“LOJİSTİK YAKINLIK AVANTAJ”
Çelik İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Namık Ekinci ise, Kıbrıs’ta nihai çözümle birlikte büyük ekonomik başarılara imza atılacağı görüşünde. “KKTC’nin AB ve uluslararası alana entegrasyonu, ekonomik anlamda bir sıçrama yaratacak, halkının refah ve gelir seviyesini artıracaktır” diyen Ekinci, çelik sektörü açısından Ada’nın sunabileceği fırsatları da şöyle özetliyor:
“Türkiye’nin KKTC’ye çelik ihracatı beş yılda ortalama yüzde 4.8 oranında artarak 100 bin tona ulaştı. En çok ihraç edilen ürünler inşaat çeliği, dikişli boru ve yapısal çelik. 2015’in 10 ayında ise KKTC’ye çelik ihracatımız yüzde 2.5 artarak 82 bin ton oldu. Kıbrıs sorununun çözülmesinin ardından ihracatımızın çok daha yüksek seviyelere çıkacağını öngörüyoruz. Ayrıca lojistik yakınlığın tedarik sürecinde ne kadar önemli avantajlar sağladığını göz önüne alırsak Kıbrıs’ın önemli bir aktarma limanı olan İskenderun Limanı’na yakınlığının ekonomik büyümesine önemli katkı sağlayacağını düşünüyoruz.”
Hande TİBUK / Net Holding Yönetim Kurulu Murahhas Üyesi ve Genel Koordinatörü
“Turizm pastası büyüyecek”
Kuzey Kıbrıs Akdeniz’in ortasında tam bir tatil cenneti. Özellikle Merit Royal Hotel’in devreye girmesinden sonra Ada turizmi ‘Size özel’ konsepti ve lüks tatil ile tanıştı. Böylece çok daha fazla para bırakan zengin turistler Kuzey Kıbrıs’a gelmeye başladı. Merit Royal gibi tesislerin artması, uluslararası uçuşların gerçekleşmesi ve hizmet kalitesinin daha da yukarı çıkması mevcut turizm pastasını çok daha büyütecektir.
Mevcut otel yatırımlarımızın dışında farklı alanlarda da yatırım planlarımız mevcut. Gelecekte Kuzey Kıbrıs’ta konut, villa, rezidans ve AVM gibi projelerimiz olacak. Bunlarla ilgili çalışmalarımız halen sürüyor.
Vakkas ALTINBAŞ / Altınbaş Holding Yönetim Kurulu Başkanı
“Çözüm Ada’nın kaderini değiştirir”
Altınbaş Holding, 1974 yılından yani Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin kurtuluşundan bu yana ülkedeki yatırımlarını artırarak sürdürdü. Grubumuz en başından beri Kuzey Kıbrıs’ın tüm ekonomik gelişiminde öncü bir rol oynadı. Alpet ve Credit West markaları Kıbrıs’ta doğdu. Burada kendilerini ispat ettikten sonra Türkiye’ye, ardından da Ukrayna’ya açıldılar. Markalarımız bulundukları ülkelerde çok başarılı işlere imza atıyorlar. Bu nedenle Kuzey Kıbrıs’ın bizim için finansal öneminin yanında büyük bir manevi değeri de var. Aslen Gaziantepli olmamıza rağmen artık Kuzey Kıbrız’lıyız diyoruz.
Kuzey Kıbrıs’ta bulunduğumuz sektörlerde büyümeyi planlıyoruz. Alpet, Creditwest Bank ve Altınbaş markalarıyla büyüyeceğiz. Geçen yıl gibi 2016’da da yüzde 10 büyümeyi planlıyoruz. Creditwest Bank Kıbrıs’ın geçen yıl 20’inci yılını kutladık. Şu an Kıbrıs’ta 14 şubeye ulaştık ve 235 çalışan ile ülkenin en büyük özel sermayeli bankasıyız. Son yedi yılda aktiflerimizde ortalama yüzde 30 gibi büyük bir artış yakaladık. Ayrıca Kuzey Kıbrıs’ta JRC notu AA+ olan tek banka Creditwest Bank’tır. En çok kredi veren özel banka olarak ülke ekonomisine katsı sağlamaya devam edeceğiz.
Kuzey Kıbrıs’taki çözüm süreci ve Su Temini Projesi’nin ülkenin kaderini değiştireceğini düşünüyoruz. Bu sürecin turizm, eğitim, tarım ve perakende alanında yeni fırsatlar yaratacağın öngörüyoruz. Su Temini Projesi ile turizm ve tarımda yeni yatırımlar bekleniyor. Biz de özel sektörün en büyük finansman sağlayıcısı olarak Creditwest Bank ile bu sektörlerin gelişimine destek olmayı planlıyoruz. Halen Ercan Havalimanı’nın en büyük akaryakıt tedarikçisiyiz. Turizmin gelişimiyle birlikte bu alanda da büyümeyi bekliyoruz. Ayrıca turizm ile birlikte perakende sektöründe mücevheratın büyük ilgi göreceğini düşünüyoruz.
“İhsan ATEŞ / DeFacto Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı İhsan Ateş
Hedefimiz beş yılda beş mağaza açmak”
Global moda markası olma vizyonuyla yurtdışında yatırımlarımıza ve yeni pazarlara girmeye devam ediyoruz. KKTC’deki ilk mağazamızı Gazimağusa’da hizmete açtık. Gelecek Eylül ayında Lefkoşa’da bir mağaza daha açmayı planlıyoruz. 2016 sonunda toplam iki mağazayla, önümüzdeki beş yıl içerisinde de üç cadde, iki de AVM içi olmak üzere toplam beşmağazayla KKTC halkına hizmet vermeyi planlıyoruz.
KKTC hem bizim için hem de diğer sektörler açısından büyümeye ve gelişmeye açık bir pazar. Bizlere tarihten gelen yakınlığı, gelecekte iki farklı kültürü birleştirme arzusu ve öğrenci ağırlıklı genç bir nüfusa sahip olması nedeniyle son derece önemli bir potansiyele sahip. Nüfusun az olmasına rağmen alışveriş yapma oranlarının yüksek olması ve rekabetin diğer ülkelere nazaran daha düşük seviyelerde yaşanması da yatırım alanı olarak cazip kılan diğer noktalar. Ayrıca Kıbrıs halkının global ilişkilerinin, DeFacto’nun dünya markası olma vizyonuna pozitif katkıları olacağına inanıyoruz.
Mithat YENİGÜN / Türkiye Müteahhitler Birliği Başkanı
“Müteahhitler güçbirliği yaptı”
Kıbrıs Türk İnşaat Müteahhitleri Birliği’nden (KTİMB) gelen birlikte çalışma teklifini memnuniyetle kabul ettik. Türkiye Müteahhitler Birliği 141 üyesiyle Türkiye’deki altyapı işlerinin yüzde 70’ini, yurtdışındaki işlerin ise yüzde 90’ını yapıyor. 1972’den beri 104 ülkede 322 milyar dolarlık iş yaptık. Bize hem coğrafi hem manevi olarak çok yakın bir ülkeyle işbirliği yapmamız zaten geç kalmış bir durumdu. Mutabakat çerçevesinde etkin bir işbirliği kurulacağına inanıyorum. Umuyoruz ki Kıbrıs’ta her iki toplumun da benimseyeceği bir çözüm üzerinde anlaşma yapılır. Çözüm sonrası Kıbrıs’ta yapılacak çok iş var. Uzun süre atıl kalmış yerler söz konusu. Turizm hamlesi yapılabilir. Altyapı işleri çıkacaktır. Toplam potansiyel 100 milyar euro’yu bulacaktır. Uluslararası arenada kazandığımız birikimi aktararak Kıbrıs’ın kalkınmasını hep birlikte sağlayabiliriz.
İrfan Aydoğan / Aydoğan İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı
“Kıbrıs neden Miami olmasın…”
Kıbrıs, Türkiye’ye yakın konumu, turizm bölgesi olması gibi faktörler nedeniyle inşaat sektörünün de son zamanlarda yeni yatırım bölgesi konumuna geldi. Güney Kıbrıs ile Maraş bölgesine ilişkin çözüm süreci devam ederken, sizin de bildiğiniz üzere Türkiye Müteahhitler Birliği ile KKTC’li müteahhitler işbirliği yaptı. İmzalanan protokolle Türk müteahhitler Kıbrıs’ta projelere daha yakın duracak ve Kıbrıslı müteahhitlerin dünyaya açılmasına köprü olacak.
Aydoğan İnşaat olarak 1987 yılından beri ağırlıklı olarak İstanbul Anadolu yakasının çeşitli lokasyonlarında inşaat yapıyoruz. Ağırlıklı olarak yaptığımız konut inşaatında, son yıllarda projelerimizde kentsel dönüşüme ağırlık verdik. Yurtdışında ise rotamızı Ukrayna ve bu sıcak ortamdan dolayı Kıbrıs olarak belirledik. Kıbrıs’ta arsa araştırmalarına devam ediyoruz. Uygun bir konumda villa tarzında konut projelerimizle inşaat yapmak istiyoruz. 2016 projelerimiz arasında kesinlikle Kıbrıs’a yatırım yapmak bulunuyor. Çünkü Kıbrıs, doğası, tarihi, oturmuş olan turizm işletmeciliği, iklimi gibi nedenler dolayısıyla ABD’nin Miami’si olmaya aday. Ancak adadaki, altyapı, su gibi bir dizi sorunların ivedilikle çözülmesi gerekiyor.
Türk çelik sektörü, ihraç pazarlarındaki standartlar ve akreditasyona sahip kaliteli ürünleri, teknoloji ve katma değere yatırım yapan vizyonu, dünya çapındaki referans ve deneyimi ile KKTC’nin büyüme hamlesinde üzerine düşen sorumluluğu başarıyla yerine getirmeye hazırdır.”
Para Dergisi
YIL 1964… Dönemin İngiliz Barış Gücü komutanı General Peter Young, askerleriyle Lefkoşa'nın Türk ve Rum mahallelerini tek tek dolaşıyor, inceliyor, nüfus dağılımını belirliyor ve ardından eline aldığı yeşil bir kalemle Kıbrıs haritası üzerinde ‘sınır’ı çiziyor. Evet, Rum ve Türk toplumu arasında çıkan anlaşmazlığa 180 kilometrelik ‘Yeşil Hat’ı çizerek kendince çözüm buluyor. Bu sınır o zamanlar iki toplumu birbirinden ayırmamış ama şiddetlenen olaylar ve 1974’teki KKTC Barış Harekatı’ndan sonra Ada’yı bölen gerçek bir sınır olmuş. Gözetleme kuleleri, dikenli teller ve eli silahlı askerlerle Yeşil Hat, Kıbrıs’ın yıllarca etle tırnak gibi yaşayan halkını birbirinden ayırdı, ayırıyor.
KAVUŞMA ZAMANI
Kıbrıs halkı artık ‘kavuşmak’ istiyor. Zaten Kıbrıs sorunu tam 41 yıldır çözüm bekliyor. Birçok kereler çözüm formülleri aransa da halen ‘etle tırnak’ birbirine kavuşabilmiş değil. Ama bu kez Kıbrıs Adası’nda çözüm rüzgarları daha ‘ılık’ esiyor. Çözümün adı da Kıbrıs Birleşik Federal Cumhuriyeti…
İlk olarak 2008’de dillendirilen Ada’nın birleşmesi çabaları geçen yılın son çeyreğinde yeniden hız kazandı. Geçen ay düzenlenen 46. Dünya Ekonomik Forumu’nda, ilk kez uluslararası bir platformda bir araya gelen Türk ve Rum Kesimi liderleri çözüm konusunda kararlılıklarını dile getirdiler. Zirvenin ikinci gününde konuşan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı ve Güney Kıbrıs Rum kesimi lideri Nikos Anastasiadis, Kıbrıs Türklerinin siyasi eşitliğe dayalı bir federasyonun oluşturulması konusunda kararlılığını sürdürdüğünü belirttiler ve el sıkışarak dünyaya ‘birleşme’ mesajı verdiler.
HAREKETE GEÇTİLER BİLE…
Türk ve Rum kesimi liderlerinin ‘birleşme’ konusundaki kararlılık ve istekleri aylardır Türkiye’de de büyük yankı buluyor. Yalnızca dışişleri ve siyasetçiler değil Türk iş dünyası ve sivil toplum örgütleri de birleşme çabalarını yakınan takip ediyorlar. Özellikle iş dünyası biliyor ki, birleşme yeni fırsatları da beraberinde getirecek. Para Dergisi olarak Kıbrıs’taki birleşme rüzgarlarına kapılan Türk iş dünyasının Ada’daki yatırım planlarını araştırdık.
Akdeniz’de Sicilya ve Sardunya’dan sonra üçüncü büyük ada olan Kıbrıs’ın yüzölçümü 9 bin 251 kilometrekare. Ada’nın halen yaklaşık üçte birine Türk kesimi hakimken, Kuzey Kıbrıs’ın yüzölçümü 3 bin 355 kilometrekareyi, Güney Kıbrıs ise 5 bin 896 kilometrekareyi buluyor. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) nüfusu 300 bine yaklaşırken, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nde (GKRY) ise yaklaşık 800 bin kişi yaşıyor. Birleşmeyle birlikte 1 milyonu aşkın bir nüfuslu bir ülke ortaya çıkacağı ve kişi başına düşen milli gelirinin de 20 bin doları bulacağı hesaplanıyor. Bu da hazır giyimden mobilyaya, inşaattan turizme tüm sektörlerde Türk girişimcilerinin radarlarını Ada’ya çevirmelerine neden olmuş durumda. Birleşme sonrasına şimdiden bayilik vererek ya da mağaza açarak hazırlanan birçok Türk markası, yeni Kıbrıs için hem gardlarını alıp, hem de pazarı yakından tanımaya çalışıyorlar.
DAHA ÇOK TURİST GELECEK
Türkiye için ‘Yavru Vatan’ olarak kabul edilen KKTC, bugüne kadar yalnızca sunduğu tatil ve ‘kumar’ turizmi olanaklarıyla Türk tüketicisini cezp etti. Birleşme durumunda turizm sektöründe önemli bir hareketlenme olacağı konusunda turizm otoriteleri hemfikir. Öncelikle Ercan Havaalanı’nın uluslararası uçuşlara açılacak olması ‘dolaylı’ ve meşakkatli yolcuğu ortadan kaldıracağı için hem Kuzey hem de Güney tarafına daha çok turist gelmesini sağlayacak. Güney Kıbrıs’a yıllık 2.5-3 milyon arası turist gelirken, Kuzey Kıbrıs’a gelen turist sayısı her yıl artıyor. Kuzey Kıbrıs’a 2014’te deniz ve hava yolu ile gelen turist sayısı 1 milyon 366 bin 77 kişi iken, 2015’te yüzde 8.6 artışla 1 milyon 483 bin 244 bine çıkmış durumda. Gelen turistin 1 milyon 100 bine yakının Türk olduğunu belirtelim.
“TURİZM DAHA DA GELİŞECEK”
2015 yılı sonu itibariyle Kuzey Kıbrıs’ta 140 konaklamalı turistik tesisin 20 bin 393 yatak kapasitesi mevcut. Bu tesislerin 91’i Girne’de bulunurken, şehrin yatak kapasitesi ise 14 bin 46’yı buluyor. Kuzey Kıbrıs’taki en büyük Türk turizm yatırımcısı Net Holding. Merit Royal Hotel, Merit Crystal Cove Hotel, Merit Park Hotel, Merit Royal Premium Hotel, Merit Lefkoşa Hotel ve Merit Cyprus Gardens olmak üzere altı oteli bulunan grup, Merit Royal ve Merit Crystal Cove otellerini genişletmek için iki ayrı ek blok inşaatına yakında başlamayı planlıyor.
Net Holding Yönetim Kurulu Murahhas Üyesi ve Genel Koordinatörü Hande Tibuk, Kuzey Kıbrıs’ın turizmde de dünyaya açılması için birleşmenin çok önemli olduğunu düşünüyor. “Yaşanan izolasyonlar maalesef KKTC’nin hep önünü tıkadı” diyen Tibuk, turizmdeki fırsatları şöyle anlatıyor:
“Birleşmeyle birlikte Ada’ya gerçekleştirilecek uluslararası uçuşlarla Kuzey Kıbrıs da dünyanın her yerinden misafirleri rahatlıkla ağırlamaya başlayacak. Bu da beraberinde yeni turizm yatırımları ve çok daha yüksek bir hizmet kalitesini getirecektir. Aynı zamanda gelişen turizm sektörü ile Kuzey Kıbrıs halkı da kendi ayakları üzerinde durabilecek ve farklı sektörlerle Ada ekonomisini kalkındırabilecektir.”
Kuzey Kıbrıs’ın Türkiye’de daha iyi tanınmasının bile Ada turizmi açısından önemli bir potansiyel oluşturacağını düşünen Tibuk, “Kuzey Kıbrıs’ın en çok misafiri Türkiye’den geliyor. Dolayısıyla burası Türkler için de çok özel bir tatil cenneti. Öncelikli olarak, yılın neredeyse tamamında güneş var, muhteşem bir deniz ve sahiller mevcut, kendinizi yabancı bir ülkede gibi hissederken Türkçe konuşabiliyorsunuz. Kuzey Kıbrıs’ın Türkiye’de daha çok bilinmesi bile Ada turizmi açısından ciddi bir potansiyel oluşturacaktır” diye konuşuyor.
BAFRA TURİZM BÖLGESİ
KKTC’de halen Girne ve Bafra Bölgesi’nde 4 bin yataklı, beş yıldızlı ve yüksek standartlarda otel yatırımın devam ettiği biliniyor. Özellikle Bafra’daki yatırımlar tamamlandığında önemli bir ‘turizm bölgesi’ oluşacak. Aslında Bafra Turizm Bölgesi 2003’te yatırıma açıldı. Bu bölgede turizm tesisi yapılması için planlanan 13 adet otel arazisi ve bir adet golf alanı bulunuyor. Bu bölge tamamlandığı zaman, 13 tesisin yatak kapasitesinin 14-15 bin civarında olacağı tahmin ediliyor. KKTC’nin şu anki yatak kapasitesi 20 bin civarında olduğu düşünüldüğünde Bafra’nın önemi daha net anlaşılıyor. Bafra’daki tesislerde yaklaşık 5 bin kişiye istihdam olanağı sağlanacağı da öngörülüyor.
Ancak Bafra’da tahsisler yapılalı 13 sene olmasına rağmen halen iki tesis hayata geçmiş durumda. Çözüm konusundaki belirsizlikler turizm yatırımcılarını da işi ağırdan almaya itmiş durumda. Limak’tan Akfen’e, Bilgili Turizm’den Güral Porselen’e, Koçooğlu Turizm’den Göçay A.Ş.’ye kadar birçok Türk yatırımcının tahsislerinin ne olacağı netleşmiş değil. Yatırıma başlamayanların arazileri geri alınacağı basında yazılıp çizilse de birleşme rüzgarlarıyla birlikte bu konuya da bir çözüm bulunması olası görünüyor.
“TÜM SEKTÖRLERDE FIRSAT VAR”
Kıbrıs’taki fırsatlar yalnızca turizmden ibaret değil. 41 yıldır Kuzey Kıbrıs’ta akaryakıttan bankacılığa birçok alanda yatırımı bulunan Altınbaş Holding’in Yönetim Kurulu Başkanı Vakkas Altınbaş, “Kuzey Kıbrıs’taki çözüm süreci ve Su Temini Projesi’nin ülkenin kaderini değiştireceğini düşünüyoruz. Bu sürecin turizm, eğitim, tarım ve perakende alanında yeni fırsatlar yaratacağın öngörüyoruz. Su Temini Projesi ile turizm ve tarımda yeni yatırımlar bekleniyor. Birleşme Ada’nın kaderini tamamen değiştirecektir. Turizm sektörünün gelişimiyle tümü ülke ekonomisi kalkınacaktır. Dünyaya açılan Kuzey Kıbrıs’ta turizmden eğitime bankacılıktan tarıma perakendeden enerjiye tüm sektörlerde büyük fırsatlar yaratacağını düşünüyoruz” diye konuşuyor.
PERAKENDECİLER HAREKETE GEÇTİ
Türkiye’nin önde gelen perakendecileri de hedef pazarları arasına KKTC’yi aldılar. Birleşmiş Markalar Derneği’nin verilerine göre, dernek üyesi 41 markanın Kuzey Kıbrıs’ta 102 mağazası bulunuyor. Birleşme rüzgarlarının daha sert esmeye başlamasıyla birçok Türk markası da Ada’ya mağaza açma yarışına girdi. Kiğılı’dan DeFacto’ya, Tekzen’den Çilek Mobilya’ya kadar onlarca marka KKTC’de mağaza açma planları yapıyor.
KKTC nüfusunun gelir seviyesinin ve alışveriş yoğunluklarının yüksek olması, öğrenci ağırlıklı genç nüfusun bulunması, rekabetin nispeten az olması bu bakir pazarı Türk markaları açısından cazip kılıyor. Sektör temsilcilerine göre, hayat standardı yüksek KKTC tüketicisi, tasarımda ve kalitede dünya standartlarını yakalamış olduğuna inandığı Türk markalarını tercih ediyor.
“GÜNEY’E DE ŞUBE AÇACAĞIZ”
Tudors gömlek markasıyla bilinen Ayaydın Tekstil de KKTC’deki ilk mağazasını geçen yıl eylül ayında açtı. Yönetim Kurulu Başkanı Yaşar Ayaydın, Ada’da markalarına gösterilen ilgiden memnun olduklarını belirtiyor. Ayaydın, “İlk şubemiz veya bayiliğimiz başkent Lefkoşa’da faaliyete geçti. Sırası ile Girne ve Magosa şubelerimiz de en geç iki yıl içerisinde faaliyete geçecek” diyor. Güney Kıbrıs’ta da şube açma düşüncelerinin olduğunu belirten Ayaydın, sözlerini şöyle sürdürüyor:
“İki bölge arasında anlaşma olsun olmasın Güney Kıbrıs’ta da şube açma düşüncemiz var. KKTC hazır giyim sektörü açısından yeni gelişmekte olan bir ülke. Bunun hem avantajı hem de dezavantajları var. Avantajı, eksik kalmış bu sektöre ilkler olarak piyasaya girmek. Dezavantajı ise ilk etapta markanın kendisini piyasaya kanıtlamasıdır. KKTC ekonomisi yüksek bir ülke gibi görünse de hayat pahalılığı da bir o kadar yüksek. Dolayısıyla ile KKTC piyasasına kaliteniz ve uygun fiyatlarımızla girdiğinizde potansiyelin yüksek olduğu da açık.”
MOBİLYACILAR ÜMİTLİ
Mobilya sektörü de yeni dönemde Kuzey Kıbrıs’ın gelişen potansiyelinden pay almaya çalışacak. Türk mobilyacıları Kuzey Kıbrıs’a 2015’te 32 milyon dolarlık ihracat yaptı. Mobilya Sanayicileri Derneği (MOBSAD) Başkanı Adnan Bostan, “Kıbrıs bizim için küçük ama değerli bir pazar” diyerek sözlerine başlıyor. Dernek üyelerinin çoğunun KKTC’de bayileri ve corner’ları olduğunu belirten Bostan, otel dekorasyonu yapmak gibi proje bazlı çalışan üyelerinin olduğunu da sözlerine ekliyor. Ada’da birleşmenin gerçekleşmesi durumunda yeni bir fırsat penceresi açılacağını belirten Bostan değerlendirmelerini şöyle sürdürüyor:
“Adada bir birleşme rüzgarı esiyor; birleşme olması durumunda sektörümüz için de yeni fırsat penceresi de açılacaktır. KKTC’de 300 bin Türk nüfus, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nde ise yaklaşık 800 bin nüfus bulunuyor. Birleşme dahilinde bu da 1 milyonu aşkın nüfus anlamına geliyor. Her iki tarafın da kişi başına düşen milli hasılasına baktığımızda ise 20 bin dolar gibi önemli bir rakam karşımıza çıkıyor. Rum tarafının ekonomisi çok iyi olmasa da Türk ve Rum tarafı Türkiye Cumhuriyeti’nin kişi başına gelirinin üstünde gelir üretiyor. O yüzden iş hacmi yüksek bir ülke. Birleşme halinde 2-3 yıl içerisinde 32 milyon dolarlık ihracatımızı (2015 verilerine göre), pazar hacmine orantılı olarak en az dört katına çıkartabiliriz.”
“YENİLİKLERİ SUNACAĞIZ”
KKTC’nin 2015 yılı itibariyle toplam genç ve çocuk mobilyası ithalatı 600 bin doları buldu. Bu rakamın önemli bir kısmını ise Çilek Mobilya ithal etti. Genç ve çocuk odasında uzmanlaşan firma ilk olarak 2003’te ürünlerini KKTC tüketicisiyle tanıştırdı. Türk mobilya firmalarının birçoğu gibi Çilek Mobilya da KKTC pazarına bayilik kanalıyla girmiş. Halen Lefkoşa ve Gazi Magosa’da iki Çilek Room müstakil mağazası bulunuyor. 2016 yılı içerisinde üç yeni satış noktasında Çilek Mobilya ürünlerinin shop-in-shop olarak teşhir edilmesi planlanıyor.
Çilek Yönetim Kurulu Üyesi Talha Çilek, “KKTC’ye ihracat yapmak isteyen Türk firmaları KKTC tüketicisine tasarım, kalite ve satış sonrası hizmet kavramlarını ön planda tutarak, bayilik vermek suretiyle satış gerçekleştirmeli. Konusunda uzman bir firma olarak pazarın gereksinimlerine cevap verecek ürünleri tüketiciye sunarak pazar payımızı artırmayı planlıyoruz. Çilek Mobilya’nın öncülüğünü yaptığı birçok çocuk mobilya firması Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde hem bayi kanalı ile hem de müstakil mağazalar açarak sektördeki yenilikleri Kıbrıs’a sunmaya başladılar” diye konuşuyor.
“TURİZMLE BİRLİKTE GELİŞECEK”
KKTC’de turizm sektörünün gelişmesi birçok sektöre katkı sağlıyor. Yeni yapılan otellerin birçok malzeme ihtiyacı ağırlıklı Türkiye’den karşılanıyor. Örneğin, geçen yıl sonunda açılan Ada’nın en yeni turizm yatırımlarından biri olan Elexus Oteli’nin tüm güneş kolektörlerini Baymak tedarik etti. Baymak, Elexus Hotel Resort Casino’ya 640 adet güneş kolektörü uygulamasını gerçekleştirdi. Baymak Kıbrıs Bayisi Elparts Enterprises ve Antalya Eşer Mühendislik tarafından gerçekleştirilen uygulama sonrası tesis, temiz enerjiden yararlanarak sıcak suyunu elde ediyor.
Kıbrıs’ın en büyük güneş kolektörü kurulumuna imza atan Baymak’ın Genel Müdürü Ender Çolak, “Kıbrıs pazarında distribütör kalanıyla büyümemizi sürdürüyoruz. 2015 yılı Baymak adına başarılarla geçti. Satışlarımızı bir önceki yıla göre yüzde 60 artırdık” diyor. Ada’nın önümüzdeki dönemde kendi işleri açısından sunduğu fırsatları ise Çolak şöyle anlatıyor:
“Ada’da yapımı devam eden otel, yurt ve devlet projelerini takip ediyoruz. Bu projelerin en önemlilerinden biri olan Elexus Otel geçen yılsonunda açıldı. Bu büyük otelin tüm güneş kolektörlerini biz tedarik ettik. Bu yıl da yapımı devam eden, yakından takip ettiğimiz, teklif verdiğimiz projeler var. Bu da bize 2016 yılında da pazarın hareketli olacağını gösteriyor.”
TÜP BEBEK MERKEZİ
Ada’nın kuzey kısmında sağlık sektörü de Türkiye’nin desteğiyle gelişiyor. Özellikle tüp bebek konusunda KKTC’nin merkez haline getirilmesi yönünde çalışmalar var. Tüp bebek konusunda otorite kabul edilen Prof. Dr. Mustafa Bahçeci’nin Yönetim Kurulu Başkanlığını yaptığı Bahçeci Sağlık Grubu’nun Kuzey Kıbrıs’ta da bir merkezi var. Üçüü Türkiye’de, altısı yurt dışında dokuz merkezi bulunan Bahçeci Sağlık Grubu 20 binden fazla çocuğun dünyaya gelmesini sağladı.
Tüp bebek tedavisi ve kadın sağlığı konusunda Kıbrıs’ta da hizmet verdiklerini belirten Prof. Dr. Mustafa Bahçeci, “Bahçeci Kıbrıs Tüp Bebek Merkezi bölgenin çeşitlilik ve sayı açısından en güçlü donör havuzuna sahip kurumu. Merkezimiz, genetik teknolojileri sayesinde yüzde 100’e yakın doğrulukta cinsiyet seçimi yapabiliyor” diyor. Bahçeci, merkezde gerektiğinde mevcut tüm kromozomların analizi yapılarak cinsiyet yanında pek çok genetik hastalığı da daha embriyo aşamasında tespit edebildiklerini dile getiriyor. Bahçeci, Kıbrıs’ın geleceğine de inanıyor: “Kendi sektörümüze bakacak olursak burada iyi bir pazar var. Gelişime açık. Bu yüzden Kıbrıs’ta var olmayı tercih ettik. Önümüzdeki yıllarda müşteri potansiyelinin artacağını düşünüyoruz. Hedeflerimizi ona göre belirliyoruz. Uzun yıllar boyunca yavru vatanda hizmet etme arzusu içerisindeyiz.”
“İŞBİRLİĞİNDE GEÇ BİLE KALDIK”
Türkiye’nin önde gelen müteahhitleri de Ada’da çözüm sonrası ortaya çıkacak ekonomik potansiyelin değerlendirilmesi için şimdiden harekete geçti. Çözüm sürecinin olumsu sonuçlanması durumda Maraş Bölgesi’nin imarı, atıl kalmış tesisler ve tarihi eserlerin renovasyonu konusunda birçok iş potansiyeli bunuyor. Geçen yılın son günlerinde Türkiye Müteahhitler Birliği ile Kıbrıs Türk İnşaat Müteahhitleri Birliği arasında potansiyel imar faaliyetleri konusunda işbirliği yapmak üzere bir mutabakat zaptı imzalandı.
Türkiye Müteahhitler Birliği Başkanı Mithat Yenigün, Kıbrıs tarafından gelen işbirliği teklifini değerlendirdiklerini belirterek, “Üyelerimiz bugüne kadar 104 ülkede 322 milyar dolarlık iş yaptı. Bize hem coğrafi hem manevi olarak en yakın ülkeyle işbirliği yapmamız zaten geç kalmış bir durumdu. Kıbrıs’ta yapılacak 100 milyar euro’luk iş var. Birikimimizi kardeş Kıbrıs’a yansıtmaktan büyük mutluluk duyacağız” diye konuşuyor.
“HAZIRLIKLARIMIZI TAMAMLAMALIYIZ”
Kıbrıs Türk İnşaat Müteahhitleri Birliği (KTİMB) Başkanı Cafer Gürcafer ise, Kıbrıs sorununun siyasi çözümü için yıllardır sürdürülen görüşmelerde yeni bir döneme girildiğini, sürecin olumlu sonuçlanması durumunda Kıbrıs inşaat sektöründe önemli gelişmeler beklendiğini vurguluyor. Gürcafer de işbirliği taleplerinin TMB tarafından çok sıcak karşılanmasından duydukları mutluluğu dile getirerek, sözlerini şöyle sürdürüyor:
“Çözüm hem siyasi, hem ekonomik olarak bizim için çok önemli. Siyasi olarak çözümü bulmak kadar bunu sürdürebilmek de önemli. İşte bu noktada ekonomik ilişkiler çok büyük önem arz ediyor. Çözüm sonrası için hazırlıklarımızı tamamlamazsak, ‘Biz bu çözümü niye yaptık’ noktasına gelebiliriz. İşte bu çerçevede TMB ile somut adımlar atacağız. Bu mutabakat bizim ilişkimizin temelini oluşturacaktır.”
“LOJİSTİK YAKINLIK AVANTAJ”
Çelik İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Namık Ekinci ise, Kıbrıs’ta nihai çözümle birlikte büyük ekonomik başarılara imza atılacağı görüşünde. “KKTC’nin AB ve uluslararası alana entegrasyonu, ekonomik anlamda bir sıçrama yaratacak, halkının refah ve gelir seviyesini artıracaktır” diyen Ekinci, çelik sektörü açısından Ada’nın sunabileceği fırsatları da şöyle özetliyor:
“Türkiye’nin KKTC’ye çelik ihracatı beş yılda ortalama yüzde 4.8 oranında artarak 100 bin tona ulaştı. En çok ihraç edilen ürünler inşaat çeliği, dikişli boru ve yapısal çelik. 2015’in 10 ayında ise KKTC’ye çelik ihracatımız yüzde 2.5 artarak 82 bin ton oldu. Kıbrıs sorununun çözülmesinin ardından ihracatımızın çok daha yüksek seviyelere çıkacağını öngörüyoruz. Ayrıca lojistik yakınlığın tedarik sürecinde ne kadar önemli avantajlar sağladığını göz önüne alırsak Kıbrıs’ın önemli bir aktarma limanı olan İskenderun Limanı’na yakınlığının ekonomik büyümesine önemli katkı sağlayacağını düşünüyoruz.”
Hande TİBUK / Net Holding Yönetim Kurulu Murahhas Üyesi ve Genel Koordinatörü
“Turizm pastası büyüyecek”
Kuzey Kıbrıs Akdeniz’in ortasında tam bir tatil cenneti. Özellikle Merit Royal Hotel’in devreye girmesinden sonra Ada turizmi ‘Size özel’ konsepti ve lüks tatil ile tanıştı. Böylece çok daha fazla para bırakan zengin turistler Kuzey Kıbrıs’a gelmeye başladı. Merit Royal gibi tesislerin artması, uluslararası uçuşların gerçekleşmesi ve hizmet kalitesinin daha da yukarı çıkması mevcut turizm pastasını çok daha büyütecektir.
Mevcut otel yatırımlarımızın dışında farklı alanlarda da yatırım planlarımız mevcut. Gelecekte Kuzey Kıbrıs’ta konut, villa, rezidans ve AVM gibi projelerimiz olacak. Bunlarla ilgili çalışmalarımız halen sürüyor.
Vakkas ALTINBAŞ / Altınbaş Holding Yönetim Kurulu Başkanı
“Çözüm Ada’nın kaderini değiştirir”
Altınbaş Holding, 1974 yılından yani Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin kurtuluşundan bu yana ülkedeki yatırımlarını artırarak sürdürdü. Grubumuz en başından beri Kuzey Kıbrıs’ın tüm ekonomik gelişiminde öncü bir rol oynadı. Alpet ve Credit West markaları Kıbrıs’ta doğdu. Burada kendilerini ispat ettikten sonra Türkiye’ye, ardından da Ukrayna’ya açıldılar. Markalarımız bulundukları ülkelerde çok başarılı işlere imza atıyorlar. Bu nedenle Kuzey Kıbrıs’ın bizim için finansal öneminin yanında büyük bir manevi değeri de var. Aslen Gaziantepli olmamıza rağmen artık Kuzey Kıbrız’lıyız diyoruz.
Kuzey Kıbrıs’ta bulunduğumuz sektörlerde büyümeyi planlıyoruz. Alpet, Creditwest Bank ve Altınbaş markalarıyla büyüyeceğiz. Geçen yıl gibi 2016’da da yüzde 10 büyümeyi planlıyoruz. Creditwest Bank Kıbrıs’ın geçen yıl 20’inci yılını kutladık. Şu an Kıbrıs’ta 14 şubeye ulaştık ve 235 çalışan ile ülkenin en büyük özel sermayeli bankasıyız. Son yedi yılda aktiflerimizde ortalama yüzde 30 gibi büyük bir artış yakaladık. Ayrıca Kuzey Kıbrıs’ta JRC notu AA+ olan tek banka Creditwest Bank’tır. En çok kredi veren özel banka olarak ülke ekonomisine katsı sağlamaya devam edeceğiz.
Kuzey Kıbrıs’taki çözüm süreci ve Su Temini Projesi’nin ülkenin kaderini değiştireceğini düşünüyoruz. Bu sürecin turizm, eğitim, tarım ve perakende alanında yeni fırsatlar yaratacağın öngörüyoruz. Su Temini Projesi ile turizm ve tarımda yeni yatırımlar bekleniyor. Biz de özel sektörün en büyük finansman sağlayıcısı olarak Creditwest Bank ile bu sektörlerin gelişimine destek olmayı planlıyoruz. Halen Ercan Havalimanı’nın en büyük akaryakıt tedarikçisiyiz. Turizmin gelişimiyle birlikte bu alanda da büyümeyi bekliyoruz. Ayrıca turizm ile birlikte perakende sektöründe mücevheratın büyük ilgi göreceğini düşünüyoruz.
“İhsan ATEŞ / DeFacto Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı İhsan Ateş
Hedefimiz beş yılda beş mağaza açmak”
Global moda markası olma vizyonuyla yurtdışında yatırımlarımıza ve yeni pazarlara girmeye devam ediyoruz. KKTC’deki ilk mağazamızı Gazimağusa’da hizmete açtık. Gelecek Eylül ayında Lefkoşa’da bir mağaza daha açmayı planlıyoruz. 2016 sonunda toplam iki mağazayla, önümüzdeki beş yıl içerisinde de üç cadde, iki de AVM içi olmak üzere toplam beşmağazayla KKTC halkına hizmet vermeyi planlıyoruz.
KKTC hem bizim için hem de diğer sektörler açısından büyümeye ve gelişmeye açık bir pazar. Bizlere tarihten gelen yakınlığı, gelecekte iki farklı kültürü birleştirme arzusu ve öğrenci ağırlıklı genç bir nüfusa sahip olması nedeniyle son derece önemli bir potansiyele sahip. Nüfusun az olmasına rağmen alışveriş yapma oranlarının yüksek olması ve rekabetin diğer ülkelere nazaran daha düşük seviyelerde yaşanması da yatırım alanı olarak cazip kılan diğer noktalar. Ayrıca Kıbrıs halkının global ilişkilerinin, DeFacto’nun dünya markası olma vizyonuna pozitif katkıları olacağına inanıyoruz.
Mithat YENİGÜN / Türkiye Müteahhitler Birliği Başkanı
“Müteahhitler güçbirliği yaptı”
Kıbrıs Türk İnşaat Müteahhitleri Birliği’nden (KTİMB) gelen birlikte çalışma teklifini memnuniyetle kabul ettik. Türkiye Müteahhitler Birliği 141 üyesiyle Türkiye’deki altyapı işlerinin yüzde 70’ini, yurtdışındaki işlerin ise yüzde 90’ını yapıyor. 1972’den beri 104 ülkede 322 milyar dolarlık iş yaptık. Bize hem coğrafi hem manevi olarak çok yakın bir ülkeyle işbirliği yapmamız zaten geç kalmış bir durumdu. Mutabakat çerçevesinde etkin bir işbirliği kurulacağına inanıyorum. Umuyoruz ki Kıbrıs’ta her iki toplumun da benimseyeceği bir çözüm üzerinde anlaşma yapılır. Çözüm sonrası Kıbrıs’ta yapılacak çok iş var. Uzun süre atıl kalmış yerler söz konusu. Turizm hamlesi yapılabilir. Altyapı işleri çıkacaktır. Toplam potansiyel 100 milyar euro’yu bulacaktır. Uluslararası arenada kazandığımız birikimi aktararak Kıbrıs’ın kalkınmasını hep birlikte sağlayabiliriz.
İrfan Aydoğan / Aydoğan İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı
“Kıbrıs neden Miami olmasın…”
Kıbrıs, Türkiye’ye yakın konumu, turizm bölgesi olması gibi faktörler nedeniyle inşaat sektörünün de son zamanlarda yeni yatırım bölgesi konumuna geldi. Güney Kıbrıs ile Maraş bölgesine ilişkin çözüm süreci devam ederken, sizin de bildiğiniz üzere Türkiye Müteahhitler Birliği ile KKTC’li müteahhitler işbirliği yaptı. İmzalanan protokolle Türk müteahhitler Kıbrıs’ta projelere daha yakın duracak ve Kıbrıslı müteahhitlerin dünyaya açılmasına köprü olacak.
Aydoğan İnşaat olarak 1987 yılından beri ağırlıklı olarak İstanbul Anadolu yakasının çeşitli lokasyonlarında inşaat yapıyoruz. Ağırlıklı olarak yaptığımız konut inşaatında, son yıllarda projelerimizde kentsel dönüşüme ağırlık verdik. Yurtdışında ise rotamızı Ukrayna ve bu sıcak ortamdan dolayı Kıbrıs olarak belirledik. Kıbrıs’ta arsa araştırmalarına devam ediyoruz. Uygun bir konumda villa tarzında konut projelerimizle inşaat yapmak istiyoruz. 2016 projelerimiz arasında kesinlikle Kıbrıs’a yatırım yapmak bulunuyor. Çünkü Kıbrıs, doğası, tarihi, oturmuş olan turizm işletmeciliği, iklimi gibi nedenler dolayısıyla ABD’nin Miami’si olmaya aday. Ancak adadaki, altyapı, su gibi bir dizi sorunların ivedilikle çözülmesi gerekiyor.
Türk çelik sektörü, ihraç pazarlarındaki standartlar ve akreditasyona sahip kaliteli ürünleri, teknoloji ve katma değere yatırım yapan vizyonu, dünya çapındaki referans ve deneyimi ile KKTC’nin büyüme hamlesinde üzerine düşen sorumluluğu başarıyla yerine getirmeye hazırdır.”
Para Dergisi
