Geri ödemesi yok! Bu projelere 405 milyon euro hibe

Ersan Çıplak'ın haberi

AVRUPA Birliği (AB) hibe programlarından biri olan Rekabetçi Sektörler Programı kapsamında yenilikçi projelere hibe verilecek. Program Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yürütülüyor. Peki, bu programa kimler başvurabilir? Hibe desteği için herhangi bir sektör sınırlaması var mı? Söz konusu programdan yararlanmak isteyenler nasıl bir yol izlemeli? İşte ayrıntılar…

TÜRKİYE GENELİNDE GEÇERLİ 

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı AB ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü AB Mali Programları Daire Başkanı Murat Altun, “Rekabetçi Sektörler Programı ile katma değer artışı sağlayan projeler yürüterek bölgesel gelişmişlik farklılıklarının azaltılmasını hedefliyoruz” diyor. AB Mali Programları Daire Başkanlığı bu doğrultuda sekiz koordinatörlük altında 76 personelle hizmet veriyor. Altun, Rekabetçi Sektörler Programı’nın Türkiye’nin kalkınma stratejisinde yer alan birçok öncelikli alanda geliştirilmiş projeye finansal ve teknik destek sağlayan bir program olduğunu vurguluyor. 

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından uygulanan, Rekabetçi Sektörler Programı, AB ve Türkiye Cumhuriyeti eş finansmanıyla gerçekleştiriliyor. 

Programın 2007-2013 yıllarını kapsayan birinci dönemi 43 ile toplam 565 milyon euro kaynak aktarıldı. 2016 Temmuz ayı itibariyle 57 projeye 650 milyon euro’ya yakın kaynak sağlandı. Bunların 445 milyon euro’luk kısmının ihale süreci tamamlandı ve sözleşmeye bağlandı. Yaklaşık 314 milyon euro’luk kısmının ise ödemeleri tamamlandı. Bu dönemde Bayburtlu taş ustalarından Hataylı mobilya üreticilerine, Mardin’in kültürel zenginliğinden Kars mimarisine, Giresun’un fındığından Ordu’nun balına kadar birçok projeye mali destek verildi. Şimdi programın ikinci dönemi başlıyor. 

PROJE ÇAĞRILARINI KAÇIRMAYIN 

Rekabetçi Sektörler Programı’nın ikinci dönemindeki en önemli yeniliklerden biri kapmasının genişletilmesi. Program artık 81 ili kapsayacak. 2016 yılının sonunda teklif çağrısına çıkılacak ve desteklenecek proje seçimine başlanacak. Programın toplam bütçesi 405 milyon euro. Program 2020 yılına kadar devam edecek. Altun, yeni dönemde yapılacak çalışmaları şu şekilde özetliyor: “Uluslararası değer zincirlerine dahil KOBİ sayısının arttırılmasını hedefliyoruz. Verimliliği arttırıcı ve dış ticaret açığını azaltıcı projeler geliştirilmesine destek olunacak. Teknoloji transferi ve teknolojinin ticarileştirilmesine yardımcı olunacak. Ayrıca yaratıcı endüstriler ve sosyal inovasyona katkı sağlayacağız.”

Evet, bu programın yeni döneminde sanayide ve üretimde verimliliğinin artırılması ve cari açığın azaltılmasına katkı sağlayacak projelere öncelik verilecek. Bu nedenle hibe desteği almak için geliştireceğiniz projelerin öncelikle bu iki temel hedefe hizmet etmesi bekleniyor. Bu doğrultuda yeni dönem dört ana faaliyet (teknoloji transferi ve ticarileştirme, imalat sanayii, hizmetler ve yaratıcı endüstriler, araştırma ve geliştirme) alanını kapsıyor. Projeler bu dört faaliyet alanından yalnızca biri altında tasarlanabilir. Bu noktada her bir faaliyet alanı kapsamında geliştirilecek projelerin neyi hedeflemesi gerektiği, uygulama için öneriler ve projelerin özelliklerine dair bilgiler edinmeniz gerekiyor. Başvuru sahiplerinin öncelikle faaliyet alanlarını belirlemeleri ve ilerleyen bölümlerde bu faaliyet alanı için projelere özgü bilgiler doğrultusunda başvurularını şekillendirmeleri bekleniyor. Belirtilen dört faaliyet alanından yalnızca biri altında proje sunulabilir. Eğer, tasarlanan projede birden fazla alana giren faaliyet bulunuyorsa, temel hedef ve aktivitelerin ağırlıklı olduğu faaliyet alanı seçilmeli.

PROJELERİN İÇERİĞİ NASIL OLMALI? 

Az önce belirtiğimiz gibi projeler teknoloji transferi ve ticarileştirme, imalat sanayii, hizmetler ve yaratıcı endüstriler, araştırma ve geliştirme olmak üzere dört faaliyet alanından birinde olmalı. 

“Teknoloji Transferi ve Ticarileştirme” bölümü kapsamında, yenilikçi girişimcilerin oluşması ve faaliyete geçmesi, yenilikçi ürünlerin ticarileşmesi, yenilikçi fikirler ile sermaye yatırımcıları arasında işbirliği kurulması konularını içeren projeler desteklenecek. Projelerin patenti alınmış, ticarileştirilebilir ürün olması şart. Bu kapsamda ticarileştirilecek yenilikçi ürünler için test ve sertifika hizmetleri, ticarileştirme olanaklarını belirlemeye yönelik pazar araştırması, anketler ve diğer analitik çalışmalar desteklenecek.

Girişimciler ve KOBİ’ler için eğitim ve benzer kapasite geliştirme etkinlikleri için hibe almanız da mümkün. Yenilikçi genç girişimciler, sosyal yenilikçiler ya da start-up (başlangıç) firmaları için düzenlenen ulusal, uluslararası yarışma, eğitim kampı ve etkinliklerin organizasyonu, yatırım promosyon etkinlikleri, sermaye yatırım fuarları, kurum, firma eşleştirme faaliyetleri, mentörlük etkinliklerinin organizasyonu veya bu etkinliklere katılım destek kapsamında. Teknoloji transfer ofisleri (TTO), teknoloji geliştirme bölgeleri (TGB), hızlandırıcılar, kuluçka merkezleri, Ar-Ge merkezleri gibi kuruluşların daha etkin kılınması, ayrıca bu kuruluşların yönetim, Ar-Ge, araştırma ve iş geliştirme yöneticilerine yönelik eğitim ve kapasite geliştirme çalışmaları için hibe desteği verilecek. 

KATMA DEĞER YARATMALI

“İmalat Sanayi” bölümü kapsamında bir proje geliştirecekseniz projenizin imalat sanayisinin dönüşümüne yardımcı olacak ve küresel değer zincirinde daha üst seviyelere çıkarmasına katkı sağlayabilecek nitelikte olması bekleniyor. Projenin ihracatın ve katma değerin artırılmasına doğrudan katkı sağlaması gerekiyor. Bu alanda ortak kullanım tesislerinin (atölyeler, depolama alanları) kurulması ve faaliyete geçirilmesi, bu tesisleri işleten kurumların ve çalışanlarının kapasitelerinin ve yetkinliklerinin artırılmasına yönelik gerçekleştirilecek projelere hibe verilecek.

İhtiyaç analizlerinin ve analitik çalışmaların, rekabetçilik stratejilerinin ve yol haritalarının geliştirilmesine yönelik yapılacak çalışmalar desteklenecek. Tanıtım ve ağ oluşturma faaliyetleri için danışmanlık hizmeti verilmesi, sermaye yatırım fuarları, girişimcilik kampları ve tanıtım turları organize edilmesi gibi aktiviteleri içeren projeler de destek kapsamında. Kümelerin ve küme destek yapılarının kurulması ve işlevsel hale getirilmesine yönelik yapılacak çalışmalar da öyle. Projeler, belirtilen içeriklerden birkaçını içerebiliyor. Hatta Rekabetçi Sektörler Programı altında desteklenecek projelerin, sadece tek bir aktivite içeren basit yapılı projelerden çok, belirlenen sorunun kaynaklarına, birden fazla yöntemle çözüm getiren faaliyetler bütünü olması durumunda hibe alma şansınız artıyor. 

REKABETÇİLİĞİN ARTIRILMASI HEDEFLENİYOR

“Hizmetler ve Yaratıcı Endüstriler” bölümünde özellikle yaratıcı endüstriler ve turizm sektörünün rekabetçiliğini arttırılmasına yönelik projeler desteklenecek. Bu doğrultuda imalat sanayiinin dönüşüme, ihracatın ve katma değerinin artırılmasına doğrudan katkı sağlayacak projelere öncelik verilecek. Peki, bunun için neler yapabilirsiniz?

Yaratıcı girişimcilere, firmalara ev sahipliği yapan ortak kullanım alanları sunan yaratıcı endüstri laboratuvarlarının (kuluçka merkezleri, hızlandırıcılar, fablab/makerspace gibi) kurabilir ya da işletebilirsiniz. Tanıtım faaliyetleri, tasarım yarışmaları gibi etkinlikler düzenleyebilirsiniz. Kişi başı gelir seviyesi Türkiye ortalamasının altında olan bölgelerde destinasyon yönetimi odaklı turizmin gelişimine yönelik bölgesel markalaşma, tanıtım, pazarlama faaliyetleri, strateji-eylem planlarının tasarlanması ve uygulanmasını yönelik projeler geliştirebilirsiniz. 

AR-GE SÜREÇLERİ DESTEKLENECEK

“Araştırma ve Geliştirme” bölümü kapsamında Türkiye’nin araştırma altyapısından yararlanacak kamu ve özel sektör ortaklıklarıyla işbirliğine dayalı ürün geliştirme (Ar-Ge) süreçleri desteklenecek. Bu doğrultuda geliştirilecek projelerin ticarileşme potansiyeli taşıyan ve üniversite-kamu-sanayi işbirliğine doğrudan katkı sağlayabilecek nitelikte olması gerekiyor.

Bu kapsamda örneğin mevcut Ar-Ge merkezlerinin kapasitelerinin artırılması ve işlevsel hale getirilmesine yönelik yapacağınız çalışmalar için hibe alabilirsiniz. Prototip üretimi amaçlı Ar-Ge faaliyetlerinin ve geliştirilmiş prototiplerin test ve sertifika hizmetlerine yönelik projeler geliştirebilirsiniz. Ayrıca, Ar-Ge merkezlerinin yönetimi, personeli, araştırmacı ve iş geliştirme yöneticileri ile girişimciler ve KOBİ’lere yönelik eğitim ve kapasite geliştirme çalışmalarına yönelik projeler geliştirebilirsiniz. Ticarileştirme olanaklarını belirlemeye yönelik pazar araştırması, anketler ve diğer analitik çalışmalar için hibe almanız mümkün. Özellikle sosyal yeniliğe dair farkındalık artırma ve kapasite geliştirilmesi aktiviteleriniz için hibe desteği alabilirsiniz. 

PROJELER NASIL SEÇİLECEK? 
Proje seçimi, doğrudan müzakere yöntemi ve proje teklif çağrısı yöntemi olmak üzere iki yöntemle yapılıyor. Bakanlıklar, TOBB ve TÜBİTAK gibi merkezi kamu kuruluşları ile çağrıya gerek olmaksızın doğrudan müzakere yöntemiyle proje geliştirilebilir. Proje teklif çağrısı yönteminde ise merkezi kamu kurum ve kuruluşları dışında kalan diğer kurumlar, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yapılacak teklif çağrılarına projelerini sunabilir. Üniversiteler, Ar-Ge merkezleri, sanayi odaları gibi yapılar bu tür kurum ve kuruluşlar arasında yer alıyor.

Projelerin seçiminde, Rekabetçi Sektörler Programı’nın hedeflerine yapacağı katkı göz önünde bulunduruluyor. Diğer bir deyişle, bir projenin desteklenme ihtimali, programın hedef göstergelerine katkısı ile doğru orantılı. 

KİMLER BAŞVURABİLİR? 

Rekabetçi Sektörler Programı’nın yeni dönem desteklerine valilikler, belediyeler, il özel idareleri, kalkınma ajansları, üniversiteler, TOBB ve bağlı oda ve borsalar, sanayi ve teknoloji ile ilgili dernek ve vakıflar, ihracatçı birlikleri genel sekreterlikleri, organize sanayi bölgeleri ve teknoloji geliştirme bölgeleri yönetimleri gibi kuruluşlar başvurabiliyor. Proje başvurularının Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın ilgili birimine yapılması gerekiyor.

Rekabetçi Sektörler Programı’nı hibe veren diğer AB programlarından ayırmak gerekiyor. Çünkü uygulama diğerlerinden farklı. Örneğin proje sahiplerine doğrudan ödeme yapılmıyor. Projenin bütçesi çerçevesinde proje faaliyetleri ile ilgili AB kurallarına uygun ihaleler bakanlık bünyesinde düzenleniyor. İhaleyi kazanan firmalar proje faaliyetlerini gerçekleştirdikçe ve dönemler itibari ile ödeme alıyor. Ancak doğrudan bireysel başvuru yöntemiyle hibe verilmesine başlandığında proje sahiplerine hibe sözleşmesi çerçevesinde ödemeler yapılabilecek.

HANGİ HARCAMALAR KARŞILANACAK?

Geliştirdiğiniz projelerin makine-ekipman alımı ve uzun süreli eğitim, danışmanlık, tanıtım, doküman hazırlama gibi işleri içeren teknik destek faaliyetleri ve inşaat harcamaları karşılanabilir. Örneğin, bir projede kurulması planlanan ortak kullanım tesisisin gerekli durumlarda inşası, tadilatı, bu tesis için gerekli olan her türlü makine, ekipman ve ofis mobilyasının temini için gerekli harcamalar destek kapsamında. Ayrıca tesisin düzgün bir şekilde yürütülmesi için iş planlarının, hizmet el kitaplarının hazırlanması, ilgili sektör, konuyla ilgili her türlü strateji dokümanının yazımı, araştırma ve analiz çalışmalarının yapılması için gerekli harcamalar desteklenecek. Bunların yanı sıra tesis çalışanlarına veya tesisten faydalanacaklara kısa ve uzun dönemli danışmanlık ve eğitim hizmetlerinin sağlanması için yapacağınız harcamalar da destek kapsamında. 
 Projelerde kurulacak tesis, yapıların elektrik, su, doğalgaz, sarf malzemeleri gibi masrafları ile bu tesisin işletilmesi için ihtiyaç duyulan insan kaynakları masrafları (beyaz ve mavi yakalı personel) ise proje bütçesinden karşılanamıyor. 

Faruk ÖZLÜ / Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı
“Cari açığı düşürmesine katkı sağlayacak projeler bekliyoruz” 

Rekabetçi Sektörler Programı’na Türkiye genelinden projeler bekliyoruz. Bunun için farklı illerimde tanıtım toplantıları düzenleyeceğiz. Avrupa Birliği ile ülkemiz arasındaki ilişkilerin önemli bir boyutunu “Mali İşbirliği” alanı, kısa adıyla IPA (Katılım Öncesi, Yardım Aracı-Instrument for Pre-Accession) oluşturuyor. Bu mali işbirliğinin bir ayağı olan Rekabetçi Sektörler Programı (RSP), bakanlığımız tarafından uygulanıyor.
Bu Avrupa Birliği ve Türkiye eş-finansmanıyla oluşturulan bir çatı program. Yedi yıllık dönemler halinde uygulanan Program altında, temelde KOBİ’lere ve girişimcilere yönelik, rekabetçiliğin geliştirilmesine odaklı mali destekler sağlayan projeler gerçekleştiriliyor. 

Programın 2007-2013 yıllarını kapsayan birinci döneminde, teknik adıyla “Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programını (BROP)” uyguladık. Bu dönemde, 480 milyon euro kaynak bakanlığımızın yönetimine verildi. Ülkemiz katkısı da eklenerek bu kaynak 565 milyon euro’ya ulaştı. Bu bütçe ülkemizin göreceli olarak daha az gelişmiş 43 iline aktarıldı. Desteklenen projelerden bazıları şu şekilde sıralanıyor: 31 milyon euro değerinde dört adet ortak kullanım atölyesi, 65 milyon euro değerinde 10 adet İŞGEM projesi, 28 milyon euro değerinde üç adet laboratuvar ve araştırma merkezi projesi, 28 milyon euro değerinde üç lisanslı depo, 20 milyon euro değerinde 3 teknopark, lisanslı fındık deposu…

2014-2020 yıllarını kapsayan yeni dönem programımızın teknik ismi ise “Rekabetçilik ve Yenilik Sektör Operasyonel Programı” olarak belirlendi. Programın toplam bütçesi 405 milyon euro. 

Her bölgenin ihtiyaçları ve gelişmişlik düzeyleri farklılık arz ediyor. Proje seçimlerimizde bu farklılıkları göz önünde bulunduracağız. Destekleyeceğimiz projeler bölgede birden fazla sektörün ihtiyacına cevap verebilen değer zincirlerini buluşturan nitelikli projeler olmalı. İmalat sanayine verdiğimiz desteklerde, ithal ikamesi yapabilecek ürünler üreten ve ülkemizin cari açığının düşürülmesine katkı sağlayacak projeler bekliyoruz.
Bu dönemde ağırlıklı olarak Ar-Ge inovasyona yönelik projeler, teknoloji transferi ve ticarileştirme ile yaratıcı endüstriler konuları öne çıkmakla beraber kümelenme ve sanayi altyapısının geliştirilmesi faaliyetlerini de destekleyeceğiz.

Kimler başvurabilir? 

Kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları, sanayi-ticaret odaları, birlik ve borsa benzeri iş dünyası temsilcisi çatı kuruluşlar, dernekler, vakıflar, kooperatifler, üniversiteler, küçük sanayi siteleri, organize sanayi bölgeleri yönetimleri, araştırma merkezleri, belediyeler, kaymakamlıklar, bireysel başvuru (AB’den onay bekleniyor).

Destek alan bazı projeler…

Rekabetçi Sektörler Programı kapsamında bazı projeler tamamlandı. Bazı projeler uygulama aşamasında. Bazıları projeler ise 2016 yılında başlayacak. Halihazırda yürütülen ya da başlama aşamasında olan proje örnekleri şu şekilde sıralanıyor: 

Ordu Arım Balım Peteğim Projesi 
Antakya Mobilyacılığını Geliştirme Projesi
Samsun Lojistik Köy Projesi
Mardin Sürdürülebilir Turizm Projesi
Rize Çay Araştırma Projesi
Erciyes Teknopark Bölgesel İnovasyon Merkezi Projesi
Maraş Biberi Kümelenme Projesi
Van İşgem Büyüyor Projesi
Bayburt Doğal Taş Projesi
Teknoloji Transferi Hızlandırma Fonu Projesi
Girişimci İşgücünü Çevreleyen Fırat Gökkuşağı (FIRASET) Projesi 

Nereye başvurulacak? 

Rekabetçi Sektörler Programı hakkında daha detaylı bilgi almak için Rekabetçi Sektörler Programı Tanıtım Projesi Ofisi’ne başvurabilirsiniz. Telefon: 0312 219 7444 E-posta: [email protected] Web: rekabetcisektorler.org

Toplam bütçe 405 milyon euro 

Desteklenecek alanlar        Destek miktarı (Milyon euro) 
Özel Sektörün Geliştirilmesi        222
İmalat Sanayi                167 
Hizmetler, Yaratıcı Endüstriler    55 
Bilim, Teknoloji, İnovasyon        141 
Ar-Ge                    47
Teknoloji Transfer ve Ticarileştirme    94
Kapasite Geliştirme            40
Toplam                405 

Para Dergisi