Elektrikte gizli zam

Elektrikte vurgun yaşanıyor. Yılbaşından itibaren uygulanmaya başlanan yeni elektrik tarifesi tüketicilerin aleyhine, ancak dağıtım şirketlerinin lehine pek çok “ince ayar” içeriyor.

Elektrik Mühendisleri Odası’nın (EMO) yaptığı hesaplamalara göre kilovat saat başına alınan kayıp-kaçak enerji bedelinde yüzde 16.36, net enerji bedelinde yüzde 1.43 düşüş yaşanmasına rağmen, dağıtım hizmet bedeli yüzde 20.7, perakende hizmet bedeli yüzde 7.11 oranında arttırıldı. Böylece elektrik tarifesinde yapılması gereken indirim, hizmet bedelleri pahalılaştırılarak dağıtım şirketleri adına buharlaştırıldı. Sayaç okumaya yapılan yeni düzenleme ile tüketiciler aleyhine olan uygulamadan yargı kararıyla vazgeçilirken, konutlardan yüzde 150’ye ulaşan zamlı sayaç okuma bedeli alınmasının yolu açıldı.

EMO, sayaç okumaya ilişkin Danıştay’ın verdiği kararla kilovat saat başına tüketicilerden yapılan tahsilatın haksız olduğu tespit edilmişken, bu haksızlığı gidermesi gereken EPDK’nin onayladığı yeni tarife ile tüketicilere yapılan haksızlığı gidermek bir yana katmerlendirdiğini tespit etti. EMO’nun saptamaları şöyle:

g Özelleştirmeler nedeniyle elektrik kullanım verileri açıklanamaz hale geldiği için eldeki 2009 yılı verileri esas alınarak hesaplama yapıldığında tüketimin yüzde 25’ini oluşturan 26 milyon 596 bin 872 mesken abonesinin 39 milyar 147 milyon kilovat saat elektrik tükettikleri dikkate alınarak, uygulamanın sürdüğü 1 yıl içinde 40.7 milyon TL’nin bu abonelerden sayaç okuma adı altında dağıtım şirketlerine aktarıldığı ortaya çıkıyor.

EPDK’nin 1 Ocak 2012’den itibaren geçerli olan yeni tarife ile alçak gerilimden dağıtım hattına bağlı olanlardan sayaç okuma başına 0.416 TL tahsil edilecek. Buna göre konut abonelerinden aynı işlem için bu yıl 100 milyon TL’yi aşkın tahsilat yapılacak. Yani sayaç okumadaki haksızlık giderilecek diye beklenirken, adeta “öyle olmaz, böyle olur” denilerek, yüzde 150’yi bulan zamla sayaç okumanın tahsil edilmesine yol açıldı.

Tarife pastasında şirketlerin dilimi büyüdü

Aralık 2007’den bu yana tarife içerisindeki kalemlerin paylarındaki gelişime bakıldığında ise stratejik bir şekilde hizmet bedellerinin tarife pastasından aldığı payın arttırıldığı görülüyor:

* 1 kilovat saat elektrik için vergi ve fon hariç ödenen ücret içinde enerjinin gerçek maliyetinin aldığı pay yüzde 72’den yüzde 68’e düştü.

* Kayıp ve kaçak için ödenen bedel yüzde 10.8 yerine yüzde 10.3 ile payını aşağı yukarı korudu.

* İletim hizmetinin payın yüzde 3’ten yüzde 3.5’e çıktı.

* Dağıtım hizmetinin ise tarifedeki payının yüzde 13.2’ten yüzde 16.7’ye kadar yükseldi. Böylece 1 kilovat saat başına kullanılan elektrik için ödenen ücret içinde şirketlere aktarılan pay 3.5 puan artırıldı.

* Sayaç okuma hariç tutulduğunda dahi perakende hizmet bedelinin ödenen bedel içindeki payının yüzde 1.2’den yüzde 1.6’ya çıktı. 
 
Hizmet bedeline enflasyonun 4 katı zam

Yalnızca 1 Ocak 2012 tarifesi esas alındığında tüketici aleyhine yapılan ince ayarlamaların tümü tam olarak ortaya çıkmıyor. Özelleştirme stratejisinin uygulanmaya Aralık 2007‘den bu yana tarifeler incelendiğinde; dağıtım hizmet bedelinde yapılan artış oranının yüzde 141.7’yi, perakende hizmet bedelinde yüzde 155.26’yı bulduğu görülüyor.

Kamunun elindeki iletim hizmet bedelinde 2011’de uygulanan tarifeye göre Ocak 2012’den itibaren geçerli olmak üzere yüzde 15.42 artış yapılırken, bu kalemdeki 4 yıllık artış oranı da yüzde 123.5’i buldu. 4 yıllık dönemde tüketici fiyatları endeksinde yüzde 37.8 düzeyinde artış yaşandı. Yani enflasyonun 3.8-4.1 katı dağıtım şirketlerinin zamlı tahsilat yapmalarına olanak tanındı.