Lokomotif harekete geçti

Türkİye ekonomisinde 2001 krizi sonrasında 2002 yılının ilk çeyreğiyle birlikte başlayan büyüme süreci, bu yılın ilk üç aylık döneminde de geçen yıla göre yavaşlayarak da olsa devam etti. 2004 yılını yüzde 9.9’luk yüksek bir ekonomik büyümeyle tamamlayan Türkiye’nin gayri safi milli hasılası (GSMH) bu yılın ilk üç aylık döneminde yüzde 5.3, gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) ise yüzde 4.8 oranında büyüke gösterdi. 12 aylık ortalamalara göre artış yüzde 8.1. Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE) yapılan açıklamaya göre, ilk üç ayda gayrısafi milli hasıla (GSMH) tutarı, cari fiyatlarla 93 milyar 79.6 milyon YTL olarak açıklanırken, GSMH artış hızı cari fiyatlarla yüzde 15.6, sabit fiyatlarla ise yüzde 5.3 olarak gerçekleşti.

GSMH 70 milyar dolar

İlk çeyrekte oluşan GSMH rakamı, dolar bazında ise cari fiyatlarla 70.2 milyar dolar olarak hesaplandı. Geçen yılın aynı döneminde GSMH 60 milyar 304 milyon dolar olarak hesaplanmıştı.

DİE’ye göre ilk çeyrekte, sektörel bazda en yüksek büyüme, yüzde 16.5 ile inşaat sektöründe yaşandı. 1999 yılında yaşanan depremden sonra yaklaşık 5 yıl daralan inşaat sektörü yeniden lokomotif görevini üstlendi. Buna karşılık tarım yerinde saydı, devlet hizmetleri ve kar amacı olmayan kuruluşlar küçüldü. Sanayi yüzde 5.5, ticaret 5.8, ulaştırma haberleşme yüzde 1.6, mali kuruluşlarda 0.7, konut sahipliği ise yüzde 1.4 oranında büyüdü. Serbest meslek ve hizmetlerde yüzde 4.7, ithalat vergisinde de yüzde 8.4 artış yaşandı. Buna karşılık devlet hizmetlerinde yüzde 0.6, kar amacı olmayan kuruluşlarda ise yüzde 1.3 daralma görüldü.

Devlet harcamaları arttı

*Yatırım harcamalarındaki artış, ilk çeyrekte kamuda yüzde 36.6’yı bulurken, özel sektörde yüzde 4.8’de kaldı. Geçen yıl yüzde 38.5 daralan devletin bina inşaat harcamaları yüzde 114.1, geçen yıl yüzde 13.4 gelişme gösteren bina dışı inşaat yatırımları ise yüzde 26.1 oranında yükseldi.

* Tarım sektörü toplamda sabit fiyatlarla yerinde sayarken, alt sektörlerde, çiftçilik hayvancılık yüzde 2.4 oranında küçüldü, balıkçılık yüzde 7.4, ormancılık ise yüzde 9.2 oranında büyüdü.

* Yılın üç aylık döneminde yüzde 5.5’lik toplam sanayi büyümesine karşılık alt sektörlerden madencilik ve taşocakçılığı sektöründe yüzde 17.5’lik büyüme yaşandı.

* İmalat sanayi büyümesi yüzde 5.3 olarak gerçekleşirken, elektrik, gaz ve su sektöründeki büyüme ise yüzde

3.7’de kaldı.

4 yıldır büyüyoruz

* 2002 yılının ilk çeyreğinde yüzde 0.6’yla beklenmedik bir şekilde başlayan büyüme trendini bu yılın ilk çeyreğinde de sürdüğünü ve aralıksız büyüme sürecinin 13 çeyreğe çıkardı.

*DİE’nin üçer aylık dönemler itibariyle GSMH hesaplamaya başladığı 1987 yılından bu yana Türkiye ekonomisi sadece 1994 krizini izleyen 14 çeyreklik dönemde büyümüştü.

* 1995 yılının ikinci çeyreğinde başlayan söz konusu büyüme süreci 1998 yılıyla birlikte sona ermişti.

* GSMH geçen yılın birinci çeyreğinde yüzde 13.9, ikinci çeyrekte yüzde 15.7, üçüncü çeyrekte yüzde 5.7 ve dördüncü çeyrekte ise yüzde 6.6 oranında büyüme kaydetmiş yılın tümündeki toplam büyüme ise yüzde 9.9 olarak hesaplanmıştı.

* Mart sonu itibariyle son bir yıllık dönemde büyüme hızı ise yüzde 8.1 olarak hesaplandı. Mart sonu itibariyle son bir yılda Türkiye 309 milyar dolarlık bir GSMH büyüklüğüne ulaştı.

Dayanıklı tüketim

talebi düştü

* Geçen yılın ilk çeyreğinde yüzde 12.4 seviyesinde artan özel tüketim harcamaları, bu yılın aynı döneminde sadece yüzde 4’lük yükseliş gösterdi. Geçen yılın ilk çeyreğinde yüzde 48 gibi yüksek oranda gerçekleşen dayanıklı tüketim mallarına ilişkin harcamalardaki artış, bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 1.5’te kaldı.

* Yarı dayanıklı ve dayanıksız tüketim malları

harcamalarındaki gelişme hızı ise yüzde 8.2’den yüzde 12’ye çıktı.